یک کارشناس حوزه آب گفت: متأسفانه مرز کشی بین افغانستان، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان و عراق و ایران حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش از سوی انگلیسی‌ها عمداً بر مبنای عوراض طبیعی یعنی رودخانه‌ها تعیین شد و هدف اصلی آن ایجاد اغتشاش بین همسایگان بود.
سید اویس ترابی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره سدسازی در افغانستان و دامن زدن به کم آبی ها در ایران اظهار داشت: متاسفانه مرزکشی بین افغانستان، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان و عراق و ایران که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش از سوی انگلیسی‌ها عمداً بر مبنای عوارض طبیعی یعنی رودخانه‌ها تعیین شد و هدف اصلی آن ایجاد اغتشاش بین همسایگان بود، به عبارت دیگر تعیین سرحدات بر مبنای مناقشات مرزی بوده است.
وی افزود: آن زمان مرزهای ایران و افغانستان به گونه ای تعیین شد که سرچشمه منابع آبی هیرمند و هریررود در افغانستان و انتهای حوضه آبریز در سیستان و تالاب هامون صابوری داخل ایران است و یا اروند را به گونه ای که تقسیم کردند که موضوع اصلی جنگ ایران و عراق شد، وقتی حوضه آبریز به دو قسمت تقسیم می‌شود درواقع پیش‌بینی می شود که در آینده چنین مسائلی پیش خواهد آمد.
این کارشناس حوزه آب گفت: افغانستان سال‌ها درگیر جنگ بوده، وقتی جنگ به پایان می‌رسد و امنیت تا حدی در این کشور برقرار می شود؛ شروع به توسعه می‌کند و در این راستا یکی از اقدامات برنامه ریزی روی منابع آب های سطحی و احداث سد است، نتیجه اینکه در پایین دست منابع آب را تحت تأثیر قرار می دهد و اکنون پیامد این اقدام را در هیرمند و هریرود و خرسان شمالی و سیستان شاهدیم که آورد آبی کشور ما را تحت‌الشعاع قرار داده است.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر آنچه در مرزها رخ داده، آنچه مسئله را بغرنج می کند، شیطنت‌های سیاسی است، مانند سدی که اخیراً توسط افغانستان در ایالت نیمروز احداث شده است، کاملاً مبتنی بر شیطنت بود. مثلاً در هریرود سد سلما احداث شده و یا برخی بندهایی که به طور متواتر احداث می‌شود مبتنی بر نیاز توسعه سرزمینی نیست بر مبنای شیطنت های سیاسی است و اینکه از کجا تحریک می‌شود در هال ای از ابهام است.
ترابی بیان داشت: همه می دانیم هر کشوری به نفع خودش تلاش می‌کند و اما همه کشورها این را نیز در نظر داشته باشند که نوع چیدمان مرزها اینگونه بوده که منجر به مناقشه شود و در دوره توسعه تضاد منافع پیدا کنیم.
وی تأکید کرد: راه برون رفت این است که تصویر بزرگتر را بببنیم و بدانیم مرزها عامدانه به شکل کنونی تعیین شده و ادامه این وضعیت امنیت همه کشورها را در معرض خطر قرار می‌دهد. باید بدانیم همه ما قبلا یک کشور بوده ایم، اما بعدها مرزبندی به این شکل شده و اکنون اگر ماجرا را از بالا نبینیم، دچار چالش می‌شویم، ما عمداً وارد این عرصه شده ایم و گاهی هم شیطنت ها منجر به مشکل می شود، مثلا بند کمال خان، مصداق بارز شیطنت است و این؛ موضوع را پیچیده تر و امکان حل را سخت‌تر می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: باید با هم در قالب مشارکت بین دولت ها و خارج از مسئله حوضه آبریز به برون رفت از شرایط کنونی برسیم، باید بتوانیم گفتگو را شروع کنیم، در غیر این صورت نمی توانیم. از مسیر معاهدات بین المللی، به تنهایی مشکل حل نمی شود و تنها حل مشکل به تعویق می افتد.
وی ادامه گفت: اکنون به توالی روی هریرود سد احداث می شود و نیاز آبی سد دوستی در پایین دست سد دوستی و چاه نیمه‌های سیستان به شدت تحت الشعاع قرار گرفته و به تبع آن زاهدان نیز منابع تأمین آب خود را از دست می دهد و همه این مشکلات سلسله وار جلو می رود.
وی تأکید کرد: ما باید کمک کنیم تمام ملت های همسایه منافع را با هم ببینند و مسیر برون رفت مبتنی بر خرد، مستقل از مرزها و بر اساس منافع ملی و خارج از آنچه ما را بازی داده اند؛ باشد.
ترابی اظهار داشت: یکی از راهکارها اینکه با متخصصین دانشگاهی افغان پشت میز مذاکره بنشینیم و با هم تصویر بزرگتری ایجاد کنیم، باید بدانیم داخل بازی شدیم که تداوم آن منافع همه را به خطر می اندازد، باید گفتگو کنیم. راه حل معامله و تحت فشار قرار دادن نیست، تداوم این وضعیت فقط اغتشاشات را بیشتر می‌کند و در نهایت همه ملت‌ذها با هم متضرر خواهند شد.
وی یادآور شد: باید بتوانیم به جای رویکرد سیاسی با گفتگو و فارغ از حب و بغض و در قالب منافع ملی مسئله را حل و فصل کنیم.