شنبه ۱۴۰۲.۱۱.۲۸ ـ فهرست روس‌های بانفوذی که پس از مخالفت، انتقاد یا ایجاد مانع برای پوتین یا برای کرملین و دولت، تحت شرایطی مبهم و ناآشکار کشته شده یا جان باخته‌اند، فهرستی است طولانی که ممکن است طولانی‌تر هم بشود.
الکسی ناوالنی، که به‌گفتۀ مقامات روسیه در زندان جان باخته است، تازه‌ترین مورد از این فهرست طولانی است.
ناوالنی مهم‌ترین فعال سیاسی زندانی مخالف ولادیمیر پوتین در روسیه بود که علیه فساد رسمی مبارزه کرد و تظاهرات گستردۀ علیه کرملین را هم در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به راه انداخت؛ اعتراضاتی که خشم کرملین را برانگیخت، هرچند پوتین در سال‌های اخیر حتی از بیان نام او هم در عرصۀ عمومی خودداری کرده است.
مسئولان زندان یامالو نِنِتس در نزدیکی قطب شمال روز جمعه ۲۷ بهمن اعلام کردند که ناوالنی ۴۷ساله که دوران محکومیت ۱۹ساله‌اش را می گذارند، در زندان درگذشته است.
الکسی ناوالنی، مهم‌ترین فعال سیاسی مخالف کرملین، که بود؟
این زندان فدرال در بیانیه‌اش خبر داد او روز جمعه پس از قدم زدن «ناخوش شده»، «تقریباً بلافاصله از هوش رفته» و تلاش‌ها برای نجات او بی‌نتیجه مانده است؛ ضمن این‌که علت مرگ «در حال مشخص شدن» است.
مرگ ناوالنی کمتر از یک ماه قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری روسیه رخ داده که به‌طور گسترده پیش‌بینی می‌شود نتیجۀ آن باقی ماندن پوتین در کرملین به‌مدت شش سال دیگر باشد.
اشخاص این فهرست برخی از افراد برجسته هستند که از ۲۴ سال پیش که پوتین بر سر کار آمد و چه به عنوان نخست‌وزیر و چه رئیس‌جمهور در رأس قدرت قرار داشته، به‌طور خشونت‌آمیز و یا مشکوک جان باخته‌اند.
کسانی هم بوده‌اند که از رویدادها یا وضعیت‌های مشابه جان سالم به در برده‌اند، اما نام‌شان در این فهرست نیامده است، مانند افسر سابق اطلاعات نظامی، سرگئی اسکریپال، که همراه با دخترش در مارس ۲۹۱۸ مسموم شد.
یوگنی پریگوژین
پیش از ناوالنی، مرگ یوگنی پریگوژین در سانحه هوایی ۲۳ اوت (یکم شهریور) آخرین موردی بود که به این فهرست اضافه شده بود.
پریگوژین شخصیتی بود که اقداماتش مدت‌ها در هاله‌ای از خفا و ابهام قرار داشت اما پس از آن، به‌طوری ناگهانی و با حالتی بی‌باکانه و پرمدعا و زبانی پر از دشنام، در طیفی از فعالیت‌ها به صحنه آمد و خبرساز شد.
صحنه‌هایی که او در آن‌ها مطرح شد از مدیریت یک گروه بزرگ از «اوباش اینترنتیِ» مشغول دخالت در انتخابات ایالات متحده را دربر می‌گرفت تا فرماندهی یک ارتش مزدور که در سوریه و اوکراین می‌جنگید. ارتش مزدوران او در نبرد طولانی و خونین شهر باخموت اوکراین نقش اصلی را بازی کردند و در چندین کشور آفریقایی هم فعال بوده‌اند.
پریگوژین که در گذشته متحد پوتین بود، در اواخر ژوئن، دو ماه قبل از مرگش، شورشی نافرجام به راه انداخت که به گفته خودش هدف از آن، رهبران نظامی روسیه بودند. اما این شورش، با آبروی پوتین بازی کرد و نشان داد که رشته امور از دست او به‌در رفته و به وجهه او به عنوان رهبری قوی و حافظ و تکیه‌گاه مردم نیز خدشه وارد کرد.
افرادی که مشخصات آن‌ها در زیر آمده، برخی از افراد برجسته‌ای هستند که از اوت ۱۹۹۹، یعنی از ۲۴ سال پیش که پوتین چه به عنوان رئیس‌جمهور و چه به عنوان نخست‌وزیر، قدرت را در روسیه در دست داشته، یا به‌صورت خشونت‌آمیز یا به‌صورت مشکوک جان خود را از دست داده‌اند.
به کسانی که با مرگ فاصله کمی داشتند در فهرست زیر پرداخته نشده، افرادی مانند سرگئی اسکریپال، افسر سابق اطلاعات نظامی و الکسی ناوالنی، زندانی کرملین که پیشتر یا گاز عصبی مسموم شود و در این مورد، پوتین و سازمان امنیت فدرال را مقصر می‌داند.
سرگئی یوشنکوف
۱۷ آوریل ۲۰۰۳: سرگئی یوشنکوف، سیاستمدار کهنه‌کار و رهبر حزب لیبرال روسیه و ضد کرملین، در مقابل خانه خود در مسکو هدف اصابت گلوله قرار گرفت.
یوشنکوف در خط مقدم تلاش‌های قانون‌گذاران لیبرال برای بررسی احتمال دخالت سازمان امنیت فدرال روسیه در یک رشته بمب‌گذاری‌های مرگبار در آپارتمان‌ها در سال ۱۹۹۹ قرار داشت. این بمب‌گذاری‌ها که حدود ۳۰۰ نفر را کشت به ستیزه‌جویان چچنی نسبت داده شد و از سوی مسکو به عنوان بهانه‌ای برای آغاز جنگ دوم چچن مورد استفاده قرار گرفت.
آنا پولیتکوفسکایا
۷ اکتبر ۲۰۰۶: پولیتکوفسکایا، یکی از برجسته‌ترین روزنامه‌نگاران روسیه و وقایع‌نگار پشتکاردار نقض حقوق بشر در چچن بود که در منزل مسکونی‌اش به ضرب گلوله کشته شد.
در سال ۲۰۱۴ دو مرد در رابطه با این قتل به حبس ابد و سه نفر دیگر به حبس‌های طولانی‌مدت محکوم شدند، اما بستگان، همکاران و دولت‌های غربی گمان می‌کنند که مقامات روسیه هرگز طراحان قتل او را شناسایی یا مجازات نخواهند کرد زیرا با انجام تحقیقات کامل، این پرونده به حلقه اطرافیان پوتین یا رهبری تحت حمایت کرملین در چچن بسیار نزدیک خواهد شد.
الکساندر لیتویننکو
۲۳ نوامبر ۲۰۰۶: مأمور امنیتی پیشین روسیه بود که پس از مسمومیت با ماده رادیواکتیو پولونیوم-۲۱۰ در لندن درگذشت. لیتویننکو در سال ۲۰۰۰ پس از متهم کردن سازمان امنیت فدرال به توطئه برای قتل الیگارش روس، بوریس برِزوفسکی به بریتانیا گریخت. او بعداً کتابی نوشت که سازمان امنیت روسیه را مسئول انفجارهای آپارتمانی در سال ۱۹۹۹ معرفی می‌کند.
تحقیقات بریتانیا نشان داد که لیتویننکو چند هفته قبل از مرگش، در یک ملاقات با آندری لوگووُی و دیمیتری کوفتون در هتلی در لندن، چای آغشته به پولونیوم نوشیده بود. مسکو از استرداد این دو فرد مظنون خودداری کرد. در سال ۲۰۱۷، ایالات متحده هر دو را بر اساس قانون ماگنیتسکی در فهرست سیاه قرار داد.
ناتالیا اِستِمیرووا
۱۶ ژوئیه ۲۰۰۹: جسد این فعال مشهور حقوق بشر که اثر اصابت گلوله به سر و سینه در آن دیده می‌شد، در جمهوری اینگوشتیای روسیه پیدا شد. جسد او ساعاتی پس از آن‌که او در نزدیکی خانه‌اش در گروزنی، پایتخت چچن، ربوده شده بود، پیدا شد.
ناتالیا استمیرووا در حال بررسی صدها مورد مشکوک به نقض حقوق بشر در چچن، از جمله آدم‌ربایی و قتل بود. گروه حقوقی که او برای آن کار می‌کرد، به نام «مموریال»، خبر داد که تحقیقات اولیه به دخالت احتمالی مأموران مجری قانون منطقه در این قتل اشاره می‌کند.
رئیس گروه «مموریال»، اولگ اورلوف، رمضان قدیروف، رهبر مورد حمایت کرملین در جمهوری چچن را به سازماندهی قتل استمیرووا متهم کرد. از او سپس به اتهام «زدن افترا» شکایت شد، اما دادگاه در نهایت او را تبرئه کرد.
سرگئی ماگنیتسکی
۱۶ نوامبر ۲۰۰۹: وکیل افشاگری که مقامات روسی را به یک کلاهبرداری مالیاتی ۲۳۰ میلیون دلاری متهم کرده بود، یک سال پس از آن‌که به او اتهامات مشابهی زدند در زندان درگذشت. سرگئی ماگنیتسکی از بیماری لوزالمعده رنج می‌برد و در دوره بازداشت پیش از محاکمه، او را از مراقبت‌های پزشکی محروم کردند، شرایطی که فعالان حقوق بشر آن را به‌مثابه شکنجه توصیف کرده‌اند. شورای حقوق بشر کرملین، خود اذعان کرده که سرگئی ماگنیتسکی پیش از مرگ به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته بود.
در سال ۲۰۱۲، ایالات متحده قانونی را به نام ماگنیتسکی تصویب کرد که بر اساس آن، روس‌هایی که در نقض حقوق بشر دست دارند با تحریم‌هایی چون عدم صدور روادید و مسدود کردن دارایی‌ها هدف قرار می‌دهد. سایر کشورهای غربی نیز از این قانون پیروی کرده‌اند. در ژوئیه ۲۰۱۳، دادگاهی در روسیه، در اقدامی بی‌سابقه، سرگئی ماگنیتسکی را پس از مرگش به جرم فرار مالیاتی مجرم شناخت.
بوریس نمتسوف
۲۷ فوریه ۲۰۱۵: فرماندار سابق یکی از مناطق روسیه و معاون اصلاح‌طلب نخست‌وزیر کشور بود که در دهه ۱۹۹۰ تبدیل به یک ستاره سیاسی نوظهور شد. او که به یکی از مخالفان سرسخت پوتین تبدیل شده بود، در سن ۵۵ سالگی بر روی پلی در نزدیکی کرملین به ضرب گلوله کشته شد.
نمتسوف که در اوایل ریاست‌جمهوری پوتین از قانون‌گذاران لیبرال بود، در رهبری تظاهرات علیه انتخابات پارلمانی غیرمنصفانه و علیه بازگشت پوتین به ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۲ دست داشت. او به‌شدت با تجاوز روسیه به خاک اوکراین در سال ۲۰۱۴ مخالفت کرد و این اقدام را «نفرت‌انگیز»، «گستاخانه» و «مضر برای روسیه» خواند.
در زمان قتل، او و همکارانش بر روی گزارشی کار می‌کردند که شواهدی از دامنه مداخلات مسکو در این کشور همسایه را شرح می‌داد.
منبع: رادیو فردا