توجه: در ذیل این وضعیت سنجی، فهرست اسامی مؤسسه های زیست محیطی که در ایران تشکیل شده و فعال هستند، ضمیمه شده است.
انقلاب اسلامی در هجرت: در دو وضعیت سنجی قبل به مشکل خشکسالی و کم آبی در کشورمان ایران و عملکرد غلط و بی برنامگی و مسئولیت نشناسی دولت ها در نظام ولایت فقیه و نیز متولیان متعدد آب در نظام حاکم و عدم هماهنگی و رفع مسئولیت از خود در برخورد با پدیدۀ خشکسالی و کم آبی و حمایت از مافیای آب و نیز نیاز مافیای آب به مصرف هر چه بیشتر آب برای کسب در آمد بیشتر، پرداختیم. با وجود این، نادیده نباید گرفت که الگوی مصرف آب (همچنین برق و گاز و حتی وقت!) و مصرف ما مردم ایران در بخش های مختلف، الگویی غیربهینه و سرشار از ناکارآمدی است.
مصرف بی رویه به علت ارزانی و عادت به مصرف غیر صحیح، باعث اتلاف آب و انرژی کشور شده است. صرفه جویی، در لغت به معنی اندازه نگهداشتن در خرج یا منابع است که در مقابل آن اسراف به معنی از حد میانه خارج شدن و تبذیر به معنی بیهوده خرج کردن است.
در حقیقت صرفه جویی، در حد تعادل نگاه داشتن نیاز و برآوردن آن با حداقل تخریب منابع است. استفادۀ بجا از منابع، به هیچ رو به معنای عدم استفاده از منابع نیست. این سخن که «خدا داده است برای اینکه مصرف کنیم و یا کِیفش را ببریم» سخنی نابجا است و فکر راهنمای عمل های موجب همان بلایی است که بر سر آب و دیگر منابع کشور آمده است.
متأسفانه، دلواپسی برای معضل آب، فقط در سطح حرف باقی مانده و هنگامی که کار به مرحلۀ عمل می رسد، خبری از صرفه جویی و به اندازه مصرف کردن این مایع حیاتی نیست. آمارها به صراحت گواهی می دهند که متأسفانه صرفه جویی در مصرف مواد حیاتی در جامعه رویه نگشته و اسراف بر خلاف آموزه های دینی و اخلاقی، رویۀ روزانۀ ما ایرانیان شده است. آنچنان که کشاورز ایرانی همچنان با شیوه های قدیمی آبیاری می کند، کارواش ها (خودروشویی ها) با آب شرب ماشین می شویند و نسل جوان هم تا جایی که از دستش برمی آید آب را به جوی و فاضلاب می سپارد.
در واقع، به دلایل متعدد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی، انتظار مصرف بهینه و بجا و به اندازه و متعادل انرژی و آب، در ایران، وطن ما، برآورده نگشته است. شاهدیم که بر اثر غارت آب های زیرزمینی با حفر چاه های عمیق هر چه بیشتر، تعداد بسیار زیادی از قنوات کشور که راه حل ابتکاری مخصوص ایران برای استفادۀ بهینه از آب در کشاورزی طی قرون بوده است، خشک شده اند و سرمایه های اقتصادی، اجتماعی و تاریخی عظیمی که طی چندین هزار سال بر پایۀ آنها شکل گرفته بود، نابود گشته است.
وزارت نیرو که متولی حفظ منابع آب های زیرزمینی کشور به شمار می رود، با صدور مجوز حفر چاه های جدید در دشت هایی که خود، آنها را از حیث برداشت آب، ممنوعه و با تراز منفی اعلام کرده بود، بخش بزرگی از منابع آبی چندین هزار ساله کشور را خشکانیده است.
پس، تکیه به درک خود مردم و راه حل یابی اساسی و مشارکت ملی و تعویض نظام سیاسی ناکارآمد برای این معضل بزرگ، تنها چاره و راه پیش روست.
٭ برای روشن مشاهده کردن میزان هدر رفتن بی دلیل آب و نیز مصارف نا متعارف در بخش های کشاورزی و صنعت و خانگی به آمار ذیل توجه نماییم:
☚ درحالیکه فقط ۱۵ درصد ایران زیر کشت است، ۹۲ درصد آب کشور در کشاورزی مصرف می شود (به نظر دکتر کردوانی در پاسخ به استدلال برخی در بارۀ لزوم عدم کاشت گندم در ایران در زیر توجه بفرمایید)
☚ مصرف خانگی آب، ٧ درصد
☚ مصرف صنعتی، تنها یک درصد است
این در حالیست که فقط ١٠ درصد تولید ناخالص ملی ایران را کشاورزی تشکیل می دهد و حدود ۱۷ درصد نیروی کار کشور در این بخش اشتغال دارند.
☚ به گفتۀ حمید رضا جانباز مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب ایران، ۲۴ درصد آب آشامیدنی کشور به دلیل فرسودگی شبکه (۱۳ درصد) و آبیاری فضای سبز (۱۱ درصد)، هدر می رود. در تهران اتلاف آب بیشتر است و به ۳۱ درصد می رسد.
☚ بطور نمونه مصرف سرانۀ آب (لیتر در روز) در شیراز ۱۵۵ لیتر، در قم ۱۶۶ لیتر، در خوزستان ۲۳۴ لیتر بوده، در حالی‌که در ظهرون عربستان ۸۷ لیتر، در مکزیک ۱۰۰ لیتر و در مالزی ۹۰ لیتر است.
☚ در بخش آب کشاورزی مصرف جهانی صیفی جات ۷۰۰۰ تا ۱۰۵۰۰، چغندر قند ۵۵۰۰ تا ۷۵۰۰ و ذرت ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ متر مکعب در هکتار است، حال آنکه در کشور ما صیفی‌جات ۱۷۹۰۰، چغندر قند ۱۰۰۰۰ تا ۱۴۰۰۰ و ذرت ۱۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ متر مکعب در هکتار است
☚ ١٧ استان ایران که سه-چهارم مساحت کشور را در بر می گیرند، با مشکل بیابان زایی مواجهند. غالب معادن و صنایع اکتشاف، استخراج، پالایش و غنی سازی اورانیوم ایران در همین منطقه واقع هستند.
☚ نیروگاه هسته ای بیش از روش های دیگر صنعت تولید برق، آب شیرین مصرف می کند، مثلاً مصرف یک نیروگاه ۱۰۰۰ مگاواتی از این نوع، روزانه بین ۳۵ هزار تا ۶۵ هزار متر مکعب است و نیروگاه های هسته ای از دلایل بحران آب بخصوص در مناطق مرکزی است.
در کنار الگوی نادرست مصرف در خانه ها، برخی کارشناسان بحران آب را محصول ناکارآمدی سیاست های کلان تر می دانند و معتقدند کشاورزی ناکارآمد، افزایش جمعیت و مدیریت سنتی آب، بیشتر از الگوی مصرف در ایجاد بحران نقش دارند. برخی کارشناسان مدیریت سنتی آب را مشکل اصلی می دانند و معتقدند “سیستم های سنتی، حدود ۵۰ درصد آب های آشامیدنی شهرها و روستاها را به فاضلاب تبدیل می کند. برخی از کارشناسان نیز مشکل افزایش جمعیت را یکی از دلایل کم آبی در ایران میدانند. با این حال در چند سال اخیر سیاست رژیم ولایت فقیه از کنترل جمعیت به افزایش جمعیت تغییر کرده و کارشناسان معتقدند بی تردید منابع آبی ایران جوابگوی افزایش جمعیت نیست.
انقلاب اسلامی در هجرت: توجه خوانندگان محترم را به این مهم جلب می نماییم که خشکسالی می تواند بهترین سیاست ها و برنامه‌‌گذاری ها را غیرعملی سازد، مگر آنکه افراد هر جامعه در برخورد با این پدیده به یک توافق اصولی برسند. افرادی که خشکسالی را تجربه می کنند، دارای اختیارات محدودی برای مقابله با آن هستند. مقابلۀ جمعی توسط تمامی افراد (چه آنها که خشکسالی را تجربه کرده اند، و چه آنها که تجربه نکرده اند) بهترین راه حل برای مشکل است. درک تفاوت نیاز های منطقه ای و استانی به مادۀ حیاتی آب، بایستی بجای ایجاد تنش و در گیری بین ساکنان مناطق و استان های مختلف، نوعی همبستگی و تشخیص اولویت نیاز را در بین مردم ایران بر انگیزد.
هزینه ها و عوارض خشکسالی:
یکی از علل عدم علاقه مندی برای برنامه گذاری خشکسالی زدایی، عدم اطلاع مردم از ابعاد ضرر و زیان های خشکسالی است. معمولاً گمان می رود که میزان ضررهای ناشی از خشکی کمتر از سوانح غیرمترقبه (که معمولاً واضح تر و در دوران کوتاه تری اتفاق می‌افتد) می باشد. در مقام مقایسه، ضررهای خشکسالی در زمان طولانی تری توزیع می شود. زمانیکه به ضررهای واقعی خشکسالی پی برده شود، این ضررها می تواند ضررهای ناشی از حوادث غیرمترقبه را ناچیز جلوه دهد. برای مثال در استرالیا بین سال های ۱۹۴۵-۱۹۷۵ ضررهای خشکسالی ۴ برابر ضررهای ناشی از دیگر سوانح طبیعی غیرمترقبه بوده است. شایان توجه است که ضررهای غیرمستقیم ناشی از خشکسالی، بسیار بیشتر از ضررهای مستقیم آن هستند، اما به دلیل ماهیت پراکندگی و کمرنگی آنها، امکان تشخیص و ارزیابی آنها مشکل است و اغلب ناشناخته می مانند. اصولاً تصادفی بودن خشکسالی و کاهش سریع علاقه مندی عمومی به مسائل خشکسالی بعد از شروع بارش باران و منابع محدود برای برنامه گذاری، برآورد ضررهای غیرمستقیم حاصله از خشکی را کمتر ضرور می سازد. تا زمانی که هزینه ها و ضررهای پراکنده و کمرنگ خشکسالی تعیین و مشخص نگردند، مسئولین و تصمیم گیرندگان و خصوصاً مردم آگاهی همه جانبه ای از ضررهای خشکی پیدا نخواهند کرد.
● ملاحظات سیاسی و فساد دستگاه حاکمه:
ملاحظات سیاسی و نیز طرز فکر صاحب امتیازان و رانتخواری و فساد و بسط ید مافیا در ادارۀ کشور، مانع از درک واقعیات و مسائل خشکی و اعلام به موقع به مردم و در نتیجه مانع از تهیه و تدوین برنامه های لازم برای روبرو شدن با این پدیده است. از اینرو، بدیهی است که تا دولتی حقوقمدار و منتخب واقعی مردم بر سر کار نباشد، نمی توان از رژیم ولایت فقیه که خود مسأله ساز است، انتظار حل مسالۀ خشکی و کم آبی ایران را داشت. تنها یک دولت حقومدار است که در برخورد صحیح با پدیدۀ خشکی و به حداقل رساندن ضررهای آن، هرگونه ملاحظات سیاسی را چه در ایجاد سازمان های وابسته، و چه در تعیین مسئولین و مدیران مربوطه، زمان اخطار به عموم، نظارت بر اجرای برنامه های پیشنهادی و چگونگی هزینه کردن اعتبارات تخصیص یافته، تهیه و تدوین قوانین اضطراری، و برآورد صحیح از میزان خسارات مستقیم و غیرمستقیم خشکسالی، کنار مینهد و تنها ملاحظه اش نجات وطن و رعایت حقوق شهروندان می شود.
انقلاب اسلامی در هجرت: علاوه بر نیاز به برنامه گذاری صحیح در زمینۀ نیاز های کشاورزی کشور و نوع کشت و میزان نیاز جمعیت ایران به محصولات کشاورزی و تجدید نظر در آن سری از شیوه های سنتی کشاورزی که منتهی به هدر رفتن و هرز آب می شوند، و نیز احیای دوبارۀ شیوه های سنتی که کشاورزان بومی طی قرون متمادی در مناطق خشک ایران با رعایت حق طبیعت در کشاورزی خود بکار می گرفته اند، همچون احیای سیستم آبیاری و تقسیم آب توسط قنات ایران، استفاده از تجربیات نوین بشر در آبیاری، همچون آبیاری قطره ای و نیز سپردن ابتکار در صرفه جویی بدست خود مردم و قطع ید مافیای آب و … حائز اهمیت هستند. به ذکر یک نمونه مهم استفاده بهینه از آب همانا آبخیز داری می پردازیم:
٭ آبخیزداری، یکی از راهکارهای رهایی از کم آبی و خشکسالی:
آبخیز داری (Watershed Management) علم و هنر برنامه گذاری مستمر و اجرای برنامه برای مدیریت منابع حوزه های آبخیز، اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی، بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک می باشد. به عبارت دیگر آبخیزداری طراحی و مدیریت حوزه به منظور حفاظت و استفادۀ صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجۀ ویژه به منابع آب و خاک است.
☚ وقتی می شنویم که گنجایش سد سفید رود از ١.٨٢ میلیارد متر مکعب پس از ۸ سال به ۹۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است و سفید رود در هر دقیقه ۶۰ تن خاک و روسوب در پشت این سد جمع می کند و این جز لطمه به عرصۀ سد سازی و عرصه اقتصادی کشور نمی تواند باشد. برای جلوگیری از این فاجعه ها، باید از فرسایش خاک در حوزه های آبخیز بالا دست که آب خود را به این رودها می ریزند، جلوگیری کرد.
☚ وقتی به گفتۀ رئیس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری «با اجرای هر هکتار آبخیزداری می توان ۵۰۰ مترمکعب آب جدید تولید کرد، ضمن آنکه اجرای هر هکتار عملیات آبخیزداری از ۶/۵ تن فرسایش خاکی و رسوب جلوگیری می کند. و در نبود عملیات آبخیزداری، به اندازه ای رسوبات پشت دریاچۀ سدها جمع می شود که به طور میانگین هر سال معادل یک سد بزرگ از ظرفیت سدها کاسته می شود» توجه می کنیم، به اهمیت کار آبخیزداری بیشتر پی می بریم
٭ وضعیت موجود در حوزه های آبخیز کشور:
از نظر طبیعی، کشور ایران به ۶ حوزۀ کلان، ۳۰ حوزۀ آبخیز اصلی (سفید رود، کرخه، کارون، اترک و غیره) و ۱۰۱۸ حوزه آبخیز فرعی (کرج، الموت رود، طالقان رود و ….) تقسیم شده است.
از مجموع ۱۶۴ میلیون هکتار مساحت حوزه های آبخیز کشور، حدود ۹۰ تا ۹۵ میلیون هکتار آن مربوط به مناطق کوهستانی و شیبدار و حدود ۶۹ تا ۷۴ میلیون هکتار آن مربوط به مناطق کم شیب و دشت ها است. حدود ۹۱ میلیون هکتار از عرصه های حوزه های آبخیز (۵۵/۵ درصد از سطح کشور) سیل خیز است که این عرصه ها در تولید روان آب سطحی نقش دارند، به طوری که سالانه بیش از ۲۲ میلیارد متر مکعب روان آب مستقیم و سریع تولید می کنند که در تشدید فرسایش و ایجاد سیلاب های مخرب مؤثر بوده و در شرایط موجود حدود ۴۲ میلیون هکتار از سطح کشور (معادل ۴۶ درصد) دارای شدت سیل خیزی متوسط تا خیلی زیاد است..
همچنین به دلیل تخریب جنگل ها و مراتع، ساخت و سازهای بی رویه، فرسایش آبی در سطح کشور طی ٣ دهۀ اخیر روند افزایشی داشته که در سطحی معادل ۱۲۵ میلیون هکتار (۷۶/٢ درصد از کل کشور) صورت می گیرد که خارج از مدت طبیعی آن است. به دلیل تشدید فرسایش خاک و افزایش سیل خیزی، میزان رسوب دهی حوزه های آبخیز روند افزایشی داشته و معادل ۲۳۶ میلیون متر مکعب در سال برآورد شده است.
از منظر دیگر با توجه به شرایط اقلیمی خاص ایران، کشور شاهد مشکلات عدیده ای نظیر کم آبی است که با تشدید روند فرسایش، میزان نفوذ پذیری خاک و در نهایت روان آبه ای سطحی مخرب افزایش می یابد
در این حالت حدود ۶ میلیارد متر مکعب بر حجم روان آبی مستقیم اضافه شده و غالباً غیر قابل استفاده است، در حالی که با برنامه ریزی و مدیریت آبخیز داری و تقویت دبی (بِده، کمیت) پایۀ رودخانه ها، با بهره برداری از حداقل ۳۰ درصد این حجم آبی، می توان ۱۸۰ هزار هکتار اراضی زراعی را آبیاری کرد.
ملاحظه می کنیم که آبخیزها که از مهم ترین جلوه های کوهستانی کشورند، متأسفانه تخریب شده اند، چون حاشیۀ بسیاری از سدها به ویلا سازی اختصاص یافته و به ناهنجاری های هم پیوند با زمین خواری دامن زده است (سد حنا در اصفهان، سد طالقان با رشد عجیب قیمت اراضی حاشیۀ دریاچه آن در اندک زمان، و …). ساخت سدها، به تالاب ها و دریاچه های کشور آسیب زیادی زده است (تالاب چغاخور، دریاچه ارومیه و..). جنگل ها در اثر ساخت سدها، آسیب زیادی دیده اند (سدهای منگل، البرز، تجن، سفیدرود، شفارود….، و نیز کانال سراسری چالوس سرداب رود به عنوان چهرۀ تلخ دیگری از مدیریت سازه ای آب). خاک بسیاری از دشت های کشور در پی انحراف آب، آسیب دیده و زهدار شده است (پایین دست سد زرینه رود و… )
حقوق فردی و اجتماعی جوامع بومی آبخیزها و سیلاب دشت ها، در سایۀ سدسازی و انتقال حوضه به حوضه، نقض شده است. ساکنان مخزن سدها، غالباٌ ناخواسته از روستاهای خود رانده شده اند. مبالغ پرداختی برای خرید زمین کشاورزی و خانۀ مسکونی جایگزین، به هیچ روی پاسخگو نیست.
طرح جایگزین سکونتی و معیشتی برای آنها اجرا نشده، و پژوهشی در بارۀ سرنوشت واقعی آنان انجام نشده است. همچنین است نقض حقوق کشاورزان حوضۀ آبخیزی که بدون بررسی، حق آبه شان به حوضۀ دیگری منتقل شده و در روندی چند ساله به خالی شدن روستاهای حوضه انجامیده است.
همچنین است نقض حقوق کشاورزان سیلاب دشت هایی که در پی ساخت سدها و انحراف آب در بالا دست ها، آبخوان و سفره زیرزمینی آنها تهی شده و حق آبۀ آنها در نظر گرفته نشده است. این آسیب ها به تولیدکنندگانی وارد شده که همان برقرار کنندگان امنیت غذایی پر ارزش کشورند، اما هیچگونه امکان احقاق حق ندارند.
٭ با هم به راه حل های ارائه شده توسط دکتر کردوانی در زمینۀ مصرف بهینۀ آب، خصوصاً در بخش خانگی توجه کنیم:
آب شرب مصرف خانگی در ٣ بخش آشپزخانه، حمام و حیاط می تواند مورد استفاده قرار گیرد، بنابراین الگوی مصرف باید داشته باشیم. از سوی دیگر، درحال حاضر، ۴ شیوۀ مصرف آب، از جمله اسراف در مصرف، خسیسی در مصرف، استفاده بهینه از مصرف و هدر دادن آب، وجود دارد که ما ایرانی ها، اولی یا آخری هستیم و هیچ زمان، تعادل را رعایت نمی کنیم. بعضی ها ممکن است فکر کنند که صرفه جویی، خساست است. حال آنکه بنابر خساست نیست، بلکه بر درست زندگی کردن است.
ایران همیشه با مسئلۀ کمبود آب مواجه بوده، هست و خواهد بود. ما باید خودمان را آماده کنیم که با شرایط سخت تر از اینهم مدارا کنیم. میزان بارندگی منطقۀ ما یک سوم میزان بارندگی دنیاست و کشاورزی مهمترین فعالیت ما بشمار می رود. به همین دلیل به آب بیشتری نیاز داریم. چرا که ۹۰% آب کشور صرف کشاورزی میشود.
دکتر کردوانی معتقد است: جامعه ای که آب زیاد مصرف می کند، آب بیشتری هم آلوده می کند. ما بهترین و گواراترین آب دنیا را داریم و با ندانم کاری و عدم برنامه گذاری صحیح، آن را به بدترین آب تبدیل می کنیم. او می‌افزاید: صرفه جویی، خساست نیست، بلکه استفادۀ بهینه و به اندازۀ نیاز است.
مورد دیگر صرفه جویی در ادارات است. در بسیاری از ادارات و سازمان ها به دلیل داشتن فضای سبز، مصرف آب، بی رویه است و هیچ تعهدی در قبال صرفه جویی آب ندارند.
دکتر کردوانی درباره اینکه به چه وسیله می توان مصرف آب را به میزان زیاد کاهش داد، می گوید: فرهنگ، مهمتر از خود صرفه جویی است، ما فرهنگ صرفه جویی نداریم. صرفه جویی نکردن، تجدد و تمدن نیست، عین بی فرهنگی است. هر روز با برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی، آب شیرین در حال اتمام و از طرف دیگر در حال شور شدن می باشد. با این برداشت بی رویۀ منابع زیرزمینی در مدت ۱۰ الی ۱۵ سال آینده، سفره های آب زیر زمینی به اتمام می رسد .
در مورد راهکارهای خروج از این وضعیت باید گفت روش مصرف را باید عوض کرد و از سوی دیگر، باید مانع توسعۀ بدون برنامه گذاری شد. خشک شدن چاه ها، رودها و دریاچه ها و همچنین بیابانی شدن ایران، تبعات و پیامد های مختلفی به دنبال دارد که نمونۀ آن بروز ریزگردهاست. زمین های کشاورزی استان های مختلف، از جمله اصفهان که طی٢٠ سال گذشته در آن کشت صورت نگرفته، اکنون معضل ریزگردها را تشدید کرده است. د راین زمینه هشدارهای بسیار زیادی داده شده است. اما گوش شنوایی برای آن نیست، به عنوان مثال هشدار دادیم ٩٠ درصد چاه های رفسنجان باید بسته می شد، ضمن اینکه در دهۀ ۶۰ هم هشدار داده بودم در این منطقه باید فقط ۴۰ چاه فعال شود، اما ۳۵۰ چاه زده شد و اکنون شاهد هزار و ۶۵۰ حلقه چاه در این منطقه هستیم که به دنبال این امر، سالانه ۵۰۷ هکتار باغات رفسنجان در حال خشک شدن است.
در حال حاضر، تبدیلِ آب شور به شیرین نیازی نیست، بلکه باید از همین آب موجود به نحو احسن استفاده کرد. به طور مثال از آب فاضلاب می توان فضای سبز را آبیاری کرد. و یا از آب باران استفاده کرد، به طور مثال با ساخت یک آب انبار می توان به خوبی از همان مقدار کم ریزش نزولات جوی در طول سال بهره‌برداری کرد. و در مرحله آخر می توان با احداث کارخانۀ آب شیرین کن توسط انرژی خورشیدی، آب شرب مصرفی را در مناطقی که با کمبود آب مواجه اند، جبران کرد. دولت باید کارخانۀ آب شیرین کن بگذارد و آب را شیرین کند. آب دیگر نیست.
اقداماتی که باید انجام دهیم:
● آب فاضلاب را باید تصفیه کنیم، تهران رود ندارد. اما سه رود فاضلاب دارد، از این آب می توان در فضای سبز استفاده کرد. البته این درحالی است که برخی کشورها، آب فاضلاب را برای آشامیدن تصفیه می کنند.
● دومین اقدامی که باید انجام دهیم، جمع آوری آب های سطحی است، به عنوان مثال همدان ٣٣٠ میلی متر بارندگی دارد، اما آب در این استان کوهستانی، جیره بندی می شود.
● استفاده از آب شور نیز باید مورد توجه قرار گیرد، در حال حاضر در قم کارخانه آب شیرین کن راه اندازی شده است. البته ناگفته نماند بعضی ها از دستگاه های آب شیرین کن استفاده می کنند که سرطان زاست، وزارت نیرو باید بهترین و استانداردترین دستگاه را معرفی کند.
● وزیر جهاد کشاورزی در ماه های گذشته اظهار نظری کرده است مبنی بر اینکه گندم به آب زیادی نیاز دارد. بنابراین در ایران نباید کشت شود و کشت آن باید در کشورهای دیگر انجام شود. اکنون ۵۰۰ هزار هکتار از زمین های خارج کشور توسط ایران کشت می شود، پرسش بنده این است که در دنیا نمونه بیاورید که چنین کاری شبیه ما انجام می دهند. همین کارشناسان، مملکت را به این روز انداخته اند. در حال حاضر برخی کشورها از رطوبت ٣٠ درصدی، آب می گیرند، اما ما به دنبال مصرف بی رویۀ آب هستیم. از سوی دیگر، شاهد تجارت آب هستیم، به گونه ای که امروز آب کشاورزان را خریداری می کنند و به کشورهای دیگر صادر می کنند.
انقلاب اسلامی درهجرت: توجه خوانندگان محترم را جلب می کنیم که فروش آب کشور در حکومت خاتمی باب شد و تفاهم نامۀ انتقال آب از ایران به کویت به امضای حبیب الله بی طرف، «وزیر» نیرو در حکومت خاتمی و شیخ احمد فهد الجابر الصباح، وزیر انرژی کویت، رسید که بر اساس آن ایران می بایست روزانه ۲۱۰ میلیون گالن آب آشامیدنی مصرفی معادل ۹۰۰ متر مکعب به کویت صادر کند. تصمیم گرفته شد که انتقال آب از رود کارون با استفاده از یک خط لوله به طول ۵۴۰ کیلومتر و به قطر ٢ متر ٧٠ سانتـی متر در خشکی و قطر یک متر و ۴۰ سانتـی متـر در زیر آب دریا و به طول ۳۳۰ کیلومتر از سد کرخه تا سواحل ایران، و بقیه از زیر دریا در منطقۀ موسوم به “الزور کویت صورت گرفته و امتداد یابد.
اینک، برای جلوگیری از هرز و هدر رفتن مادۀ حیاتی آب و نیز مصرف بهینه، راه‌کارهایی ارائه می کنیم:
٭ الگوی مصرف بهینۀ آب بر اساس ۱۳۰ لیتر برای هر نفر در روز:
● جدول استاندارد مصرف آب آشامیدنی براساس ۱۳۰ لیتر برای یک نفر در روز:
ـ استحمام ۴۳ لیتر، نظافت خانه و آبیاری باغچه ۸/۵ لیتر
ـ دستشویی ۲۶ لیتر، کولر و تهویه ۴/۵ لیتر
ـ لباسشویی ۱۷/۵ لیتر، آشامیدنی و غیره ۴/۵ لیتر
ـ پخت و پز ۱۳ لیتر، ظرفشویی ۱۳ لیتر
روش هایی که در خانه، محل کار و یا در سطح شهر می‌توان برای عمل به این الگو بکار برد، به شرح زیر پیشنهاد می شود:
● موقع مسواک زدن، شیر آب تصفیه شده را باز نگذارید.
● آب پخش کن دوش حمام را با نوع جدید آن (سردوش مصرف) تعویض کنید.
● برای آب دادن به درختان، درختچه ها، بوته ها و گل ها از روش آبیاری قطره ای استفاده کنید.
● برای استحمام، باز نگاه داشتن دوش آب را به کمتر از ۵ دقیقه برسانید. با این روش ماهیانه حدود ۴۰۰۰ لیتر آب صرفه جویی خواهد شد.
● بهتر است برای شستن سبزی ها، ابتدا آنها را در ظرفی بخیسانید و سپس آب بکشید.
● از جریان آب به منظور آب شدن یخ گوشت یا دیگر مواد غذایی منجمد استفاده نکنید، برای آب شدن یخ مواد خوراکی منجمد، آن را در هوای آزاد قرار دهید.
● هنگام استفاده از دستشویی، شیر آب را به طور مداوم باز نگذارید. چون جریان دائم آب، موجب هدر روی آن می شود.
● اگر دوش حمام شما در کمتر از ۲۰ ثانیه یک ظرف ۴ لیتری را بتواند پر از آب کند، در آن صورت حتماً آن را با یک سردوش کاهندۀ مصرف، عوض کنید.
● برای نظافت حیاط بجای مصرف آب، بهتر است از جارو استفاده کنید.
● تمام لوله ها، اتصالات و شیرها را به طور مرتب کنترل کنید تا از نشتی آب جلوگیری شود.
● لوله های آب منزل خود را عایق بندی کنید، عایق کاری لوله های گرم، روشی است که هدر دادن آبِ قبل از خروج آب گرم را کاهش می دهد.
● ماشین های لباسشویی معمولاً مقدار زیادی آب مصرف می کنند. بنابراین صبر کنید تا مقدار لباس های کثیف به اندازۀ ظرفیت کامل ماشین برسد.
● یک بطری پر از آب یا یک کیسه نایلونی پر از شن و کاملاً دربسته را در مخزن آب مستراح (فلاش تانک) قرار دهید تا مصرف آب را در هر بار کشیدن سیفون کاهش دهید.
● آب خنک مورد مصرف خود را همواره در یخچال نگهدارید تا هرگاه که یک لیوان آب خنک می خواهید، مجبور نباشید شیر آب را برای مدت زیادی باز بگذارید، یا ابتدا چند قطعه یخ در لیوان قرار دهید و سپس شیر آب را باز کنید.
● به کودکان آموزش دهید تا با بستن به موقع شیر، آب را هدر ندهند. در مراکز آموزشی و مدارس به اطفال و دانش آموزان محدودیت منابع آب و روش های صرفه جویی در مصرف آن را آموزش دهید.
● به جای شستن خودرو با شیلنگ آب، از یک سطل آب هم می توان استفاده کرد.
● هنگامی که در جایی غیر از منزل خود اقامت دارید، مثل هتل ها، اماکن اداری، مؤسسات آموزشی و … به صرف اینکه قبض آب را شخص دیگری پرداخت می کند، آب را اسراف نکنید و در صرفه جویی آن بکوشید.
● اکنون که کمبود آب در شهر احساس می شود، لزومی به شست و شوی پیاده روی جلوی مغازه و منزل نیست.
● هنگام احداث ساختمان از کارگران ساختمانی بخواهید از آب تصفیه شده استفاده نکنند.
● زمانی که سرگرم آب دادن باغچه و گل های منزل هستید، با شنیدن صدای زنگ تلفن یا زنگ در، ابتدا شیر آب را ببندید و بعد به آنها پاسخ دهید.
● تا حد امکان از آب شرب برای فضای سبز استفاده نشود.
● باغچه را در شب یا صبح زود آبیاری کنید تا از تبخیر آب جلوگیری شود.
● نصب کولر در سایه و با استفاده از پوشش مناسب و جلوگیری از نشت آب کولرهای آبی، باعث صرفه جویی زیاد در مصرف آب می شوید.
● زمانی که به مسافرت می روید، ضرور است که شیر فلکۀ بعد از کنتور آب را ببندید تا از وقوع هرگونه حادثه پیشگیری شود.
● هرگونه اتلاف قابل توجه آب را (شکستگی لوله ها، باز بودن لوله ها، هدرروی آب در هر نقطه) به مرکز ارتباطات مردمی (تلفن ۱۲۲) اطلاع دهید.
● هنگام شستن ظروف بجای اینکه شیر آب را کاملا بر روی ظرف ها باز کنید، از جریان کم آب برای شستشوی آن ها استفاده نمایید و برای خیساندن ظروف موقع شستشو با یک آب پاش کوچک آن ها را بخیسانید. این روش باعث ذخیرۀ آب بین ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ لیتر در ماه می شود
● استفاده از ماشین ظرفشویی تا حد قابل توجهی مصرف آب خانگی را کاهش می دهد. به طوری که یک دست ظروف ۱۴۴ پارچه را اگر با دست بشوییم ۸۵ لیتر آب مصرف می شود. در حالی که همین تعداد در ماشین ظرف شویی تنها به ۱۶ لیتر آب نیاز دارد و در برخی مدل ها کمتر از ۱۰ لیتر آب مصرف می شود.
● تعویض واشر شیر آب برای جلوگیری از چکه کردن آب، کار دشواری نیست. شیر آبی که در هر ثانیه یک بار چکه می کند، سالانه ۶۰۰۰ لیتر آب را هدر می‌دهد که همین میزان آب می تواند آب مصرفی روزانه ۴۰ نفر را تأمین کند.
٭ کمپین مردمی یک قطره آب:
در خاتمه به معرفی یکی از کمپین های مردمی برای جلوگیری از هدر دادن آب بنام “کمپین یک قطره آب” می پردازیم.
یک قطره آب یک کمپین برای مقابله با بحران آب در ایران است. این کمپین جهت افزایش آگاهی راجع به این بحران و تلاش برای صرفه جویی در آب تشکیل شده است. از همۀ هموطنان تقاضا داریم به این کمپین مردمی و نیز هر نوع سازماندهی و ابتکار سازندۀ مردمی بپیوندند و حمایت خود را از آن اعلام دارند.
سایت انقلاب اسلامی حمایت خود را بدینوسیله از کمپین یک قطره آب اعلام می دارد.
و در ذیل دلنوشته مسئولین این کمپین در بارۀ لزوم آگاهی جمعی ما هموطنان از خطری که ایران را با کمبود آب تهدید می کند را می آوریم:
از چند نفر از هموطنان، «بابا دلتون خوشه» هایی را بارها و بارها شنیدیم که: «آقا! اصلاً ٨٠ درصد هدر رفت آب ایران تویِ بخش کشاورزی یه و آبی که تو خونه ها هدر میره هیچ تأثیری تو این خشکسالی نداره. حالا شما چی میگی این وسط؟» این سؤال پیش از آنکه به مسئلۀ کمبود آب مرتبط باشد، خبر از یک رخوتِ مزمن اجتماعی می دهد. اینکه در لحظۀ برخورد با هر جریان اصلاحی، آیۀ یأس را می خوانیم، و تمام حس و حالی که در گوشه و کنار جامعه مان و در لایه ها و طبقات مختلفش، می توان آن را دید.
صاحبان این حس و حال، به علل مختلف (موجه و غیر موجه) نسبت به کارکرد حرکت های اجتماعی بدبین شده اند و بدون اینکه راه حل جایگزینی در ذهن داشته باشند، صرفاً آن را نفی می کنند. و هرگز توضیح نمی دهند که اگر همۀ این کارها بی اثر است، چه باید کرد؟! چنین دیدگاهی تمام تلاش های کوچک، اما ناب و بی جایگزینِ مدنی در جامعه را یکسره بی اثر می انگارد، بدون آنکه ببیند دیگر جوامع از هزاران مشکل، با این تلاش ها افتان و خیزان عبور کرده اند و بی آنکه بداند تا جامعه ای از درون و از آدم هایش متحول نشود، هرگز به صورت کلان تغییری نخواهد کرد. بی آنکه بداند هدر رفتن آب از شیر خانه، گرچه با میزان هدر رفت آب در کشاورزی قابل قیاس نیست، اما از یک جنس است. مقدارش گرچه بسیار متفاوت، اما ماهیتش یکی است.
۸۰ درصد که هیچ، اگر ۹۹ درصد آب در بخش کشاورزی هدر رود، این دلیل نمی شود که شیر آب خانۀ ما باز بماند! اگر ایران سیراب ترین سرزمین جهان شود، این دلیل نمی شود که ایرانیان منابع خود را بی پروا مصرف کنند… آیا مردم در کشورهای پر آب دنیا شیر آب را باز می گذارند و مسواک می زنند؟
سهم یک کمپین در جلوگیری از خشکسالی بیش از آنکه پرکردن ذخایر آب کشور باشد، حساس کردن آدم های آن است. چرا که جامعه ای که به مسئله ای چنین روزمره، ملموس و ساده حساس نیست، هرگز از پس کارهای بزرگتر بر نمی آید. دستاورد ما در دوران بحران آب، چیزی بیش از قطرات آب است. دستاوردمان پراکندن آگاهی است. و نا آشنایی زدایی از واژۀ «مسؤلیت» و تمرین چگونه با یکدیگر صحبت کردن است. چطور مشکل مشترکمان را بررسی کنیم و برای آن به دنبال راه حل بگردیم. دستاورد ما ساختن محیطی است که در آن درک کنیم جادویِ ارتباط درست را یافته ایم.
ما به اندازۀ قطرات حیاتیِ آب، به چنین تجربه و درکی محتاجیم. به هرچه حساس تر شدن نسبت به مسؤلیت اجتماعی خویش. به زدودن این انگارۀ کهن که «خانۀ ما از پای بست ویران است». و به رسیدن به این باور که: به میزانی که خود برای اصلاح خود و پیرامون خود کوشیده ایم، می توانیم توقع آبادانی و فردای بهتر داشته باشیم.
یک کمپین می تواند به جامعه ای که در و دیوار آن پر از حرف های خوب است، دوباره، از نو و به شیوه ای خلاق یادآوری کند که ما در مقابل محیطی که در آن زندگی می کنیم، مسئولیم. و این اندازۀ مسئولیت ما نیست که اهمیت دارد، بلکه مهم خودِ آنست.
ما در یادگیریِ گفتگوی جمعی راهی طولانی پیش رو داریم. پیش از آنکه در قلب بحران های اجتماعی، احساسات بر ما چیره شود، نیازمند آنیم که در چنین بسترهایی همفکری و گفتگو و تفاهم و مدنیت را تمرین کنیم. و دست از عادت کهنِ «غر زدن انفعالی» برداریم.
انقلاب اسلامی در هجرت: برای آنکه بدانیم و از دانستنش شاد و امیدوار بگردیم، فهرست انجمن ها و مؤسسه ها که در ایران برای بازگردان سلامت به محیط زیست تشکیل شده اند را بعنوان ضمیمه، می آوریم. شمار آنها، با توجه به جمعیت و طبیعت ایران، هنوز باید باز و باز بیشتر شوند:
٭ معرفی مؤسسات غیردولتی زیست محیطی در ایران:
فهرستی که در زیر می آید، سازمان های غیردولتی (انجمن های مردم نهاد) هستند که دارای وب سایت یا وب لاگ هستند. البته در زیر این فهرست هم تلاش شده است تا حداقل اسامی انجمن های بدون وب لاگ یا وب سایت نیز درج گردد. طبیعی است که این فهرست کامل نیست و بتدریج از زمانی که ایجاد شده است در حال کامل شدن است. تهیه این فهرست در سیزدهم تیرماه ۱۳۹۰ آغاز شد و تاکنون ۱۸۰ انجمن در آن وارد شده اند. انجمن هایی که دارای صفحۀ فیس بوک هستند، در این فهرست وارد نشده اند. در زیر این فهرست اصلی، یک فهرست فرعی برای انجمن هایی است که وب لاگ یا وب سایت ندارند و در زیر آن فهرست انجمن ها به تفکیک استانها است که بتدریج در حال تکمیل شدن است. تکمیل آن نیاز جدی به کمک و همکاری شما دارد.
انجمن احیای سریع هامون پاک (چورا)
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
انجمن اندیشه ورزان برنا (عسلویه و نایبند)
نجمن بوم پژوهان
انجمن پاسداران محیط طبیعی ایران
انجمن پایشگران محیط زیست ایران- پاما
انجمن پزشکی کوهستان ایران
انجمن پیشگامان خورشید استهبان
انجمن ترنم تپش طبیعت ء قم
انجمن جبهه طبیعت
انجمن جنگلبانی ایران (جامعه جنگلبانی ایران)
انجمن جوانان وارث زمین
انجمن حافظان محیط زیست بادرود
انجمن حامیان محیط زیست ابوزیدآباد- شهرستان آران و بیدگل
انجمن حفظ محیط کوهستان
انجمن حمایت از حیوانات ایران
انجمن حمایت از طبیعت ایران
انجمن حمایت از قوهای مهاجر سرخ رود
انجمن حمایت از محیط زیست ارسباران
انجمن حمایت و توسعه محیط زیست محمودآباد (آذربایجان غربی)
انجمن دوچرخه سواران اسپادانا
انجمن دوچرخه سواران رشت
انجمن دوستداران حیوانات و محیط زیست
انجمن دوست داران دماوند کوه
انجمن دوستداران شهر و طبیعت شوش
انجمن دوستداران طبیعت آران و بیدگل
انجمن دوستداران طبیعت سبزوار
انجمن دوستداران طبیعت فریدونشهر
انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست ایذه
انجمن دوست داران محیط زیست
انجمن دوستداران محیط زیست اردکان
انجمن دوستداران محیط زیست نطنز
انجمن دوستداران محیط زیست و حیات وحش
انجمن زیست محیطی بلوط لرستان
انجمن زیست محیطی حیات سبز مرند
انجمن سبز بانه- پاژین
انجمن سبز چیا- مریوان
انجمن سبزاندیشان تبریز
انجمن سبزاندیشان خنجین (استان مرکزی)
انجمن شوکای کرمانشاه
انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان تهران
انجمن صیانت از مجتمع بام خرم آباد
انجمن طبیعت ایران
انجمن طبیعت نوردان ایران (تهران)
انجمن طرح سرزمین
انجمن علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار ایران
انجمن علمی بیابان
انجمن علمی جنگلبانی ایران
انجمن علمی زیست شناسی دانشگاه قم
انجمن علمی شیلات دانشگاه آزاد اهواز
انجمن علمی محیط زیست دانشگاه آزاد اردبیل
انجمن علمی محیط زیست دانشجویان دانشگاه آزاد تبریز
انجمن علمی مهندسی و مدیریت پسماند ایران
انجمن عمران محیط زیست شهرستان دماوند
انجمن غارنوردان و غارشناسان ایران
انجمن کاوشگران جوان زمین ارومیه
انجمن کوهنوردان ایران
انجمن کوهنوردان ایران- شهر سلطانیه (زنجان)
انجمن کوه نوردان ایران- گروه دیده بان کوهستان
انجمن کوه نوردان ایران- نمایندگی زنجان
انجمن کوه نوردان ایران- نمایندگی سمنان و مهدی شهر
انجمن کوهنوردان ایران نمایندگی گچساران
انجمن کوه نوردان ایران- نمایندگی مراغه
انجمن کوهنوردان بروجرد
انجمن کوهنوردان شهرستان خرم آباد
انجمن کوهنوردان مهاباد
انجمن کوهنوردان همدان
انجمن گردشگران ایران
انجمن متخصصان محیط زیست ایران
انجمن محیط زیست آسان ساری
انجمن محیط زیستی تسنیم- بروجن
انجمن مدیریت سبز ایران
انجمن نسیم سراب آناهیتا- کنگاور
انجمن نوای آب و محیط زاگرس- شهرکرد
انجمن ورزش های طبیعی ایران
انجمن یوزپلنگ ایرانی
باشگاه کوهنوردی آوا- شیراز
بنیاد درخت و کودک
تشکل دوستداران آوای طبیعت منطقه ۲۲ تهران
تشکل دوستداران و حافظان طبیعت ساوه و زرندیه
تشکل زیست محیطی آهونواز قاین
تشکل مردم نهاد زیست پویان زاگرس (الیگودرز- استان لرستان)
تشکل همیاران طبعیت تبرستان (روستای اسبوکلا)
جبهه سبز ایران
جبهه سبز همدان
جمعیت اتحاد سبز استان سمنان
جمعیت حامیان زمین
جمعیت حفظ و احیاء محیط کوهستان (پراو)
جمعیت داوطلبان سبز
جمعیت دوستداران طبیعت و میراث نجف آباد
جمعیت دوستداران محیط زیست (طبیعت یاران)
جمعیت دیده بان طبیعت شاهرود
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست آذربایجان غربی
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست اصفهان
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست تنکابن
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست خراسان
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست خوزستان
جمعیت زنان و جوانان حافظ محیط زیست گیلان (جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست گیلان)- رشت
جمعیت کویر سبز کاشان
جمعیت ناجیان آب
خانه جوان فرید- روستای کفشگیری گرگان- استان گلستان
خانه فرهنگ بوم گردان پارس- شیراز
خانه فرهنگ و توسعه پایدار
رفتگران طبیعت ایران (به فیس بوک مراجعه کنید- با ۳۲ صفحه- یک صفحه برای رفتگران طبیعت اصلی و ۳۱ صفحه برای ۳۱ استان).
رفتگران طبیعت ایران
سازمان مردم نهاد اکوتور
سازمان مردم نهاد دروازه های سبز پارس- تهران
سازمان مردم نهاد دوستان محیط زیست منطقه ۲۲ دریاچه شهدای خلیج فارس
سازمان مردم نهاد دوستداران طبیعت سبز کره زمین- بجنورد
شبکه سازمان های مردم نهاد زیست محیطی و منابع طبیعی مازندران
شورای هماهنگی سمن های محیط زیستی شمال ایران
کانون آشنایی با حیات وحش
کانون انسان پاک- زمین پاک
کانون پژوهش و حفاظت از طبیعت پایدار “محیط بان”
کانون پیام آوران صلح و دوستی (باشگاه جهانگردی صلح)
کانون پیام طبیعت سبز- پیام نور تاکستان
کانون دوستداران حیوانات (مرکز نگهداری از حیوانات بی سرپناه- پناهگاه وفا)
کانون دوستداران محیط زیست دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
کانون دوستداران میراث فرهنگی و طبیعی ایران
کانون دیده بانان زمین
کانون سبز فارس (کانون پژوهش و شناسایی زاگرس)
کانون سبز یاران دنا
کانون عالی گسترش فضای سبز و حفظ محیط زیست
کانون کوهنوردان اوراز مهاباد
کانون گردشگران جوان ایران
کمیته محیط زیست بنیاد مهر همدان
کانون مهرآفرینان دامنه های سبز- اسفراین
گروه پرنده نگری طرلان
گروه حامیان منابع طبیعی و دوستداران محیط زیست روانسر یه له ور
گروه دوستداران طبیعت رفسنجان
گروه دوستداران محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف
گروه دیده بان کوهستان ء انجمن کوه نوردان ایران
گروه زیست محیطی خانواده سبز تبریز
گروه زیست محیطی همیاران طبیعت آذربایجان در شهرستان نقده (آذربایجان غربی)
گروه زیست محیطی یاشیل میشو- شهرستان شبستر
گروه سهم من از طبیعت (سماط)- یزد
گروه کوهنوردی خزر چالوس
گروه کوهنوردی کلکچال
گروه کوهنوردی و طبیعت گردی نمونه
گروه یاوران محیط زیست سیمره دره شهر
گنجه پشتیبان زیست بوم ایران
مرکز ارتقاء آگاهی های زیست محیطی بنیاد پرفسور حسابی
مرکز صلح و محیط زیست
مؤسسه آموزشی و گردشگری آوای ارسباران
مؤسسه آوای طبیعت زاگرس (کرج با دفتری در مشهد)
مؤسسه احیاگران طبیعت شهرستان شازند (استان مرکزی)
مؤسسه اندیشه انسانشهر
مؤسسه ایده نو دوستدار هرمزگان (محیط زیست و اکوتوریسم)
مؤسسه ئاگرین بهشت گمشده
مؤسسه بهار ثمین الوند (شهرستان بهار استان همدان)
مؤسسه پژوهشگران توسعه پایدار ء آذربایجان غربی
مؤسسه تحقیقات محیط زیست و طبیعت گردی آوای طبیعت زاگرس- کرج
مؤسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی
مؤسسه توسعه پایدار و محیط زیست (سنستا)
مؤسسه توسعه پایدار هرمد
مؤسسه دوچرخه سواران حامی طبیعت
مؤسسه حامیان طبیعت پاک
مؤسسه حیات سبز سرزمین
مؤسسه حیات وحش میراث پارسیان
مؤسسه خزنده شناسان پارس
مؤسسه دستور کار ۲۱ پارسیان
مؤسسه زیست محیطی جهان نما- استان گلستان ء شهرستان کردکوی
مؤسسه زیست محیطی حامیان طبیعت قهستان
مؤسسه زیست محیطی طراوت بهار
مؤسسه سبزاندیشان اراک
مؤسسه سبز پژوهان الوند همدان
مؤسسه سبزکاران گیلان
مؤسسه طبیعت پژوهان زیما
مؤسسه طنین طبیعت تیرگان
مؤسسه فرهنگ و توسعه پایدار ایرانیان (کفشدوزک)
مؤسسه فرهنگی زیست محیطی اتحاد کارون
مؤسسه کاوشگران حیات وحش پارت
مؤسسه کیمیای سبز (مرکزی)
مؤسسه نبض سبز حیات همدان
مؤسسه هستی سازان الوند- همدان
مؤسسه یاوران سرزمین آریا- تهران
نهضت سبز زاگرس (تشکل زیست محیطی)- یاسوج
همیاران زیست سبز (سازمان غیردولتی)
هیلو- جنبش علفزار کرمانشاه
٭ سایت های آموزشی و علمی مرتبط:
بوم مزرعه همرسی (تسهیل ارتباط کودک و طبیعت و تسهیل ایجاد مزارع اجتماعی)
دانشنامه پرندگان ایران
دانشنامه پستانداران ایران
دانشنامه ستاره شناسی ستاره پارسی
سفرهای سبز کودکانه پروژه سفرهای آقای کِرم (تسهیل ارتباط کودک با طبیعت)
فهرست فوق در تاریخ نوزدهم فروردین ۱۳۹۴ توسط سعید نوری نشاط با هدف اطلاع رسانی در باره تشکل های زیست محیطی کشور روزآمد شده است. آخرین انجمن هایی که اضافه شده اند، انجمن احیای سریع هامون (چورا) و شورای هماهنگی سمن های زیست محیطی شمال کشور بوده است. لطفاً کمک کنید که این فهرست کامل تر شود. در صورت تمایل به کپی این فهرست، لطفاً منبع را همراه با لینک وبلاگ و با کاربرد “به همت سعید نوری نشاط” ذکر کنید.
● انجمن هایی که از آنها وب سایت یا وبلاگی نیافته ام:
انجمن زنان طرفدار توسعه پایدار محیط زیست
انجمن توسعه زیست‌بوم پاک
جمعیت پویندگان خزر
گروه کوهنوردی بردول
مؤسسه کاوشگران طبیعت دنیا
٭ فهرست تفکیکی استانی:
در این بخش هم مایل هستیم که یک فهرست تفکیکی از انجمن های محیط زیستی فعال در سطح استان ایجاد شود که نیاز به همکاری همگان دارد. کمک کنید که این فهرست ها بتدریج تصحیح و تکمیل شود (این فهرست کامل نیست- کمک کنید کامل شود):
۱- انجمن های استان آذربایجان غربی:
انجمن حامیان طبیعت ارومیه
انجمن حمایت و توسعه محیط زیست محمودآباد
انجمن زیست محیطی شانلی سلدوز
انجمن زیست محیطی یاشیل داغ سلدوز
انجمن کاوشگران جوان زمین ارومیه
انجمن مردمی کوهنوردی نقده
تشکل دوستدار طبیعت سبز کره زمین
جبهه سبز نقده
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست آذربایجان غربی
مؤسسه پژوهشگران توسعه پایدار- آذربایجان غربی
مؤسسه مدافعان محیط زیست بوکان
۲- انجمن های استان آذربایجان شرقی:
انجمن حمایت از محیط زیست ارسباران
انجمن حیات وحش و آبزیان ایران (آقای مسعود)
انجمن زیست محیطی حیات سبز مرند
انجمن سبزاندیشان تبریز
انجمن علمی محیط زیست دانشجویان دانشگاه آزاد تبریز
جمعیت حیات سبز سهند
گروه زیست محیطی یاشیل میشو- شهرستان شبستر
۳- انجمن های استان لرستان:
انجمن حامیان جنگل های لرستان
انجمن خبرنگاران حامیان محیط زیست در لرستان (در حال اخذ مجوز)
انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست لرستان
انجمن زیست محیطی بلوط لرستان
انجمن صیانت از مجتمع بام خرم آباد
انجمن کوهنوردان شهرستان خرم آباد
انجمن متخصصان محیط زیست زاگرس
انجمن ویرداران طبیعت لرستان
بنیاد آفتاب لرستان (خرم آباد)
تشکل مردم نهاد زیست پویان زاگرس (الیگودرز- استان لرستان)
۴- انجمن های استان مازندران:
شبکه سازمان های مردم نهاد زیست محیطی و منابع طبیعی مازندران
انجمن دوست داران دماوند کوه
انجمن مهرورزان زمین پاک ساری
انجمن محیط زیست آسان ساری
انجمن کوهنوردان ساری
توسعه بهشت پنهان ساری
انجمن یاوران زمین بابل
ساکنین حرم سبز فردوس بابل
انجمن کوهنوردان بابل
انجمن پویندگان افق سبز بابل
انجمن پژوهندگان سبز بابل
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست قائم شهر
کانون طبیعت و سلامت قائمشهر
انجمن کوهنوردان قائمشهر
توسعه پایدار قائمشهر
انجمن توانمندسازی پارسیان قائمشهر
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست تنکابن
کانون اندیشه و جسم تنکابن
انجمن مهرگان طبیعت نکا
انجمن حمایت از حیوانات بابلسر
دوستداران محیط زیست بابلسر
کانون حفاظت از محیط زیست سفیر دانشگاه بابلسر
گروه کوهنوردی خزر چالوس
انجمن گردشگری ورزشی جالوس
انجمن کوهنوردان آمل
مؤسسه دیار سبز آمل
کانون تامتان دوراندیش آمل
دوستداران میانکاله
انجمن دوستداران سبز زاغمرز
تشکل همیاران طبعیت تبرستان (روستای اسبوکلا)
انجمن فرزندان زمین پاک داربکلاه
رفتگران طبیعت مازندران
کانون ساحل سبز مازندران
جعمیت نگاه سبز رامسر
انجمن لارکوه لاریجان
انجمن سبز اندیشان گلوگاه
نماینده آسان شجر گلوگاه
حافظان محیط زیست و منابع طبیعی داربکلا
همیاران طبیعت جنگل مرس سی سنگده
حافظان منابع طبیعی و محیط زیست بهشهر
انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست شهر رستمکلا
انجمن حمایت از قو های مهاجر سرخ رود
انجمن حمایت از قو های مهاجر محمود آباد
۵- استان خراسان جنوبی:
مؤسسه کاوشگران حیات وحش پارت
۶- انجمن های استان همدان:
مؤسسه سبز پژوهان الوند همدان
مؤسسه بهار ثمین الوند (شهرستان بهار استان همدان)
انجمن کوهنوردان همدان
کمیته محیط زیست بنیاد مهر همدان
۷- انجمن های استان خوزستان:
مؤسسه فرهنگی زیست محیطی اتحاد کارون
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست خوزستان
انجمن علمی شیلات دانشگاه آزاد اهواز
انجمن دوستداران شهر و طبیعت شوش
۸- انجمن های استان کردستان:
انجمن سبز بانه ء پاژین
انجمن سبز چیا- مریوان
مؤسسه مدافعان محیط زیست بوکان
۹- انجمن های استان کرمانشاه:
انجمن شوکای کرمانشاه
هیلو- جنبش علفزار کرمانشاه
جمعیت حفظ و احیاء محیط کوهستان (پراو)
جمعیت دوستداران دالاهو
انجمن نسیم سراب آناهیتا- کنگاور
۱۰- انجمن های استان مرکزی:
مؤسسه سبز اندیشان اراک
انجمن سبز اندیشان خنجین (استان مرکزی)
مؤسسه احیاگران طبیعت شهرستان شازند (استان مرکزی)
مؤسسه کیمیای سبز (مرکزی)
۱۱- انجمن های استان سمنان:
انجمن کوه نوردان ایران- نمایندگی سمنان و مهدی شهر
جمعیت اتحاد سبز استان سمنان
جمعیت دوستداران محیط زیست گرمسار
جمعیت دیده بان طبیعت شاهرود
مؤسسه شاهوار زیست – شاهرود
مؤسسه طنین طبیعت تیرگان
۱۲- انجمن های استان فارس:
انجمن پیشگامان خورشید استهبان
انجمن دوستداران طبیعت و محیط زیست ایذه
انجمن دوستداران میراث فرهنگی، گردشگری و محیط زیست پاسارگاد
باشگاه کوهنوردی آوا- شیراز
خانه فرهنگ بوم گردان پارس- شیراز
کانون سبز فارس (کانون پژوهش و شناسایی زاگرس)
مؤسسه ۱۳ فروردین کازرون
۱۳- انجمن های استان یزد:
انجمن دوستداران محیط زیست اردکان
جمعیت واقفین سبز- یزد
گروه سهم من از طبیعت (سماط)- یزد
۱۴- انجمن های استان خراسان رضوی:
انجمن دوستداران طبیعت سبزوار
مؤسسه آوای طبیعت زاگرس (کرج با دفتری در مشهد)
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست خراسان
جمعیت ناجیان آب
مؤسسه زیست محیطی طراوت بهار
۱۵- استان خراسان شمالی:
کانون مهرآفرینان دامنه های سبز- اسفراین
۱۶- انجمن های استان اصفهان:
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست اصفهان
جمعیت دوستداران طبیعت و میراث نجف آباد
انجمن حافظان محیط زیست بادرود
انجمن حامیان محیط زیست ابوزیدآباد- شهرستان آران و بیدگل
انجمن دوستداران طبیعت آران و بیدگل
۱۷- انجمن های استان کرمان:
انجمن بهاران سبز رابر (کرمان)
انجمن حامیان پرندگان زمین
انجمن غارنوردی و غارشناسی استان کرمان
باشگاه کوهنوردان امید استان کرمان
خانه کوهنوردان کرمان
گروه دوستداران طبیعت رفسنجان
گروه کوهنوردی جوپار کرمان
مؤسسه خیریه ستارگان طبیعت
هیئت کوهنوردی کرمان
۱۸- انجمن های زیست محیطی استان تهران:
انجمن احیای سریع هامون پاک (چورا)
انجمن ارزیابی محیط زیست ایران
انجمن بوم پژوهان
انجمن دنیای سالم
انجمن پایشگران محیط زیست ایران- پاما
انجمن پرندگان ایران (دانشنامه پرندگان ایران)
انجمن پیشگامان هدف سبز
انجمن تمدن سبز
انجمن جنگلبانی ایران (جامعه جنگلبانی ایران)
انجمن جوانان حافظ زمین (دامون)
انجمن جوانان وارث زمین
انجمن حامیان محیط زیست
انجمن حفظ محیط کوهستان
انجمن حمایت از حیوانات ایران
انجمن دروازه های سبز پارس
انجمن دوچرخه سواری پروانه سبز
انجمن دهکده سبز
انجمن شهر خرم و آباد
انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان تهران
انجمن طبیعت ایران
انجمن طبیعت گران برنا
انجمن طرح سرزمین
انجمن علمی آموزش محیط زیست و توسعه پایدار ایران
انجمن عمران محیط زیست شهرستان دماوند
انجمن غارنوردان و غارشناسان ایران
انجمن یاوران طبیعت
انجمن یوزپلنگ ایرانی
تشکل دوستداران آوای طبیعت منطقه ۲۲ تهران
جمعیت حافظین محله سبز
جمعیت حامیان زمین
جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست
خانه فرهنگ و توسعه پایدار
کانون آشنایی با حیات وحش
کانون انسان پاکء زمین پاک
کانون بازنشستگان حفاظت از محیط زیست
کانون دوستداران محیط زیست دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
گروه بچه های آب
گروه دیده بان کوهستان ء انجمن کوه نوردان ایران
گروه کوهنوردی آذرخش
گروه کوهنوردی و طبیعت گردی نمونه
مرکز ارتقاء آگاهی های زیست محیطی بنیاد پرفسور حسابی
مرکز صلح و محیط زیست
مؤسسه آموزشی و گردشگری آوای ارسباران
مؤسسه آوای مرغ حق (گروه پرنده نگری طرلان)
مؤسسه آوای وحش پرشیا
مؤسسه اندیشه انسانشهر
مؤسسه توسعه پایدار و محیط زیست (سنستا)
مؤسسه توسعه پایدار هرمد
مؤسسه توسعه روستایی سبز
مؤسسه چراغ راگا
مؤسسه حامیان طبیعت پاک
مؤسسه حیات وحش میراث پارسیان
مؤسسه خزنده شناسان پارس
مؤسسه فرهنگ و توسعه پایدار ایرانیان (کفشدوزک)
مؤسسه کاوشگران طبیعت دنیا
مؤسسه کوهستان سبز
مؤسسه مهرگان پرتو پژوه
مؤسسه طبیعت پژوهان زیما
مؤسسه طنین طبیعت تیرگان
مؤسسه یاوران سرزمین آریا ء تهران
۱۹- انجمن های استان اردبیل:
انجمن علمی محیط زیست دانشگاه آزاد اردبیل
۲۰- انجمن های استان البرز:
مؤسسه آوای طبیعت زاگرس (کرج با دفتری در مشهد)
۲۱- انجمن های استان ایلام:
گروه یاوران محیط زیست سیمره دره شهر
۲۲- انجمن های استان بوشهر:
انجمن اندیشه ورزان برنا (عسلویه و نایبند)
۲۳- انجمن های استان چهار محال و بختیاری:
انجمن محیط زیستی تسنیم (بروجن)
انجمن نوای آب و محیط زاگرس- شهرکرد
۲۴- انجمن های استان زنجان:
انجمن کوهنوردان ایران- شهر سلطانیه (زنجان)
انجمن کوه نوردان ایران- نمایندگی زنجان
۲۵- انجمن های استان سیستان و بلوچستان:
انجمن حافظان سبز تفتان (تمندان)- خاش
۲۶- انجمن های استان قزوین:
…
۲۷- انجمن های استان قم:
انجمن ترنم تپش طبیعت- قم
انجمن علمی زیست شناسی دانشگاه قم
۲۸- انجمن های استان کهگیلویه و بویراحمد:
نهضت سبز زاگرس (تشکل زیست محیطی)- یاسوج
۲۹- انجمن های استان گیلان:
انجمن آوای سبز صومعه سرا
انجمن دوچرخه سواران رشت
جمعیت زنان و جوانان حافظ محیط زیست گیلان (جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست گیلان)- رشت
مؤسسه سبزکاران بالان
۳۰- انجمن های استان گلستان:
خانه جوان فرید- روستای کفشگیری گرگان- استان گلستان
مؤسسه زیست محیطی جهان نما- استان گلستان- شهرستان کردکوی
۳۱- انجمن های استان هرمزگان:
مؤسسه ایده نو دوستدار هرمزگان (محیط زیست و اکوتوریسم)