rfi فارسی- شاهرخ بهزادی: حمله روزشنبه ١۴ سپتامبر به تأسیسات نفتی عربستان با نوسان شدید قیمت‌ ها در بازارهای مالی بین‌ المللی همراه بود. در معاملات اولیۀ روز دوشنبه ۱۶ سپتامبر قیمت هر بشکه نفت خام برای معاملات آتی حدود ۲۰ درصد افزایش یافت. این میزانِ جهش قیمت از سال ۱۹۹۱ میلادی تاکنون بی سابقه بوده است. در طول روز دوشنبه و پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا مجوز استفاده از ذخایر استراتژیک نفت آمریکا را اعلام کرد، قیمت‌ ها تعدیل شد و فقط افزایشی را در حدود ١۴ درصد ثبت کرد. یکی از دلایل  تعدیل جهش قیمت، مجوز دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا برای استفاده از ذخایر استراتژیک نفت این کشور بوده است. با این وجود، بازار جهانی نفت تحت نوسان شدید قرار گرفته است و بسیاری از کارشناسان مخاطره افزایش شدید قیمت ها را پیش بینی می کنند. برخی از کارشناسان می گویند که اگر آسیب‌ ها به تأسیسات نفتی عربستان جدی باشد و تعمیر آن ماه‌ ها زمان ببرد، قیمت هر بشکه نفت می تواند تا مرز ۱۰۰ دلار افزایش یابد. این حملات، همچنین احتمال افزایش تنش‌ های منطقه‌ ای را  مطرح کرده و در همان حال نگرانی از  مخاطرات ژئوپلیتیک به بازار جهانی نفت بازگشته است. در چنین شرایط تنش آلودی، حتی اگر ظرف هفته‌ های آینده تعادلی کمی در عرضه و تقاضای نفت جهانی به وجود بیاید، تأثیرات روانی تنش‌ های ژئوپلتیک می تواند بازار جهانی نفت را دستخوش نوسانات شدید قیمتی کند.

 

این مجله اقتصادی به چشم انداز بازار جهانی نفت پس از حمله روزشنبه ١۴ سپتامبر به تأسیسات نفتی عربستان می پردازد. خانم ژاله وفا، اقتصاد دان و تحلیل‌ گر در حوزه نفت میهمان این مجله اقتصادی است.

 

بسیاری از تحلیل‌ گران اثر انفجار تأسیسات نفتی عربستان  در بازار جهانی نفت را افزایشی دانسته و گفته اند که دامنۀ رشد قیمت نفت به میزان خسارت‌ ها و مدت زمان لازم برای بازیابی و تعمیر تأسیسات آسیب‌ دیدۀ عربستان وابسته است. رویترز با استناد به دو منبع نزدیک به شرکت آرامکو اعلام کرد که برای تعمیر تأسیسات آسیب دیده به نحوی که تولید نفت این شرکت به میزان گذشته بازگردد، ماه ها زمان لازم است. این منابع به رویترز گفته اند که شرایط بسیار خراب است.

 

حملات روز شنبه به تأسیسات غول نفتی عربستان، آرامکو  منجر به کاهش ۷‚۵ میلیون بشکه‌ ای تولید روزانه نفت عربستان شده است و این مقدار بیش از نیمی از تولید نفت عربستان سعودی‌ و ۶ درصد کل عرضه نفت جهان است.

 

منابع اطلاعاتی آمریکا اعلام کرده‌ اند، ۱۵ سازه در تأسیسات فرآورش نفت خام بقیق آسیب دیده‌ اند و برخی منابع میزان خسارات وارده را در حدود ۳۱ میلیارد دلار برآورد کرده‌ اند. این حملات همچنین به معنای از دست رفتن حدود ۳۵۰ میلیون دلار درآمد روزانه عربستان از تولید و فروش نفت است.

 

چگونه می توان کمبود تولیدات نفت عربستان را جایگزین کرد:

 

اگر تعمیر و راه اندازی دو باره تأسیسات نفتی آسیب دیده عربستان چندین ماه طول بکشد، علی الظاهر راه هایی برای جبران این کمبود وجود دارد. در این راستا، عربستان اعلام کرده با استفاده از نفت ذخیره شده در انبارهای خود، نیاز مشتریان را تأمین خواهد کرد. آمریکا نیز برای رها سازی ذخایر استراتژیک نفتی خود، اعلام آمادگی کرده است. البته در اجرای هر دو راهکار، موانع و مشکلاتی وجود دارد.

 

عربستان سعودی حدود ۱۸۸ میلیون بشکه نفت انبار شده دارد که با این میزان می‌ تواند تنها به مدت ۳۷ روز ۵ میلیون بشکه نفت از دست رفته در بقیق را جبران کرد.

 

دونالد ترامپ اعلام کرده که  مجوز رهاسازی ذخایر استراتژیک (SPR) خود را برای جبران افت عرضه نفت عربستان صادر کرده است. حجم ذخایر استراتژیک آمریکا حدود ۶۴۵ میلیون بشکه است. کوین بوک، مدیر عامل شرکت ClearView Energy آزادسازی ذخایر استراتژیک  نفت آمریکا را بسته به میزان خسارت در بقیق عربستان دانسته است. او همچنین مسائل فنی و محدودیت‌ های زیرساختی را از موانع اجرایی شدن وعدۀ آمریکا برای آزاد سازی ذخایر استراتژیک نفت این کشور می داند. در این رابطه، سواحل دریایی این کشور محدودیت‌ هایی برای انتقال نفت دارند. وزارت انرژی این کشور در سال ۲۰۱۶ در گزارشی اعلام کرده بود آمریکا حداکثر می‌ تواند روزانه ١‚۲ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک خود را آزاد کند.

 

افزایش تولیدِ دیگر اعضای اوپک، یکی از راه هایی است که فقط می تواند بخش کمی از کمبود عرضه نفت عربستان را حداکثر تا ۵۰۰ هزار بشکه در روز جبران کند. گزارش‌ های موجود ظرفیت مازاد عرضۀ نفت جهان را هم اکنون در حدود ۳‚ ۲میلیون بشکه در روز تخمین می زنند. این در حالی است که بخش مهمی از ظرفیت مازاد، یعنی بیش از ۶‚١ میلیون بشکه در روز در عربستان و در منطقه، مورد حمله قرار گرفته است.

 

کاهش تحریم‌ های نفتی آمریکا علیه ایران و بازگشت عرضۀ نفت خام ایران می تواند احتمالاً جایگزین بخشی از کمبود تولید نفت عربستان سعودی شود. اما مشکلات سیاسی کنونی بین ایران و آمریکا می تواند مانعی جدی بر سر راه استفاده از این گزینه شود.

 

همانگونه که مشاهده می شود، در صورتی که تنش ها در منطقۀ خلیج فارس افزایش نیابد، می توان امیدوار بود که تأسیسات آسیب دیدۀ نفت عربستان ظرف حداکثر چند ماه آینده به چرخۀ تولید بازگردد و طی هفته های آینده با استفاده ترکیبی از راه های جایگزینی، می توان نوسان بازارها را تا حدودی کنترل کرد.

 

تنش‌ های ژئوپلتیک می تواند قیمت نفت را به شدت بالا ببرد:

 

اما یک عامل می تواند شرایط را بسیار بدتر کند و آن افزایش تنش‌ های ژئوپلتیک در منطقۀ خلیج فارس است. حملۀ روز شنبه به تأسیسات نفتی عربستان که یکی از معدود مناطق جهان است که بیشترین محافظت های دفاعی از آن به عمل می آید، نشان داد که تأسیسات بزرگ‌ ترین صادر کنندۀ نفت جهان بسیار آسیب‌ پذیر تر از آن‌ چیزی است که گمان می‌ شد. در صورت افزایش تنش ها، مخاطرۀ یک درگیری نظامی بین ایران و آمریکا افزایش خواهد یافت. در چنین شرایطی تأسیسات نفتی عربستان و ابوظبی می توانند هدف حملات مستقیم موشکی و یا پهپادی ایران قرار بگیرند. چنین سناریویی می تواند نه تنها برای کشورهای منطقه، بلکه می تواند برای بازار جهانی جهانی فاجعه بار باشد.