ترجمه بخشهایی از مقاله علمی مندرج در مجله اشپیگل شماره ۲۰ بتاریخ ۹ تا ۱۶ ماه مای ۲۰۲۰
نویسنده: Philip Bethge
ترجمه: علی شفیعی
پزشکی: ویروس Sars-CoV-2 در اندام گان ( اورگانیسم ) بدن انسان ویرانی های بسیار بدتر و شدید تر از آنچه در ابتدا گمان میرفت، ایجاد میکند. بندرت عضوی از بدن انسان از هجوم این ویروس در امان میماند. اینکه انسانی در اثر مبتلا گشتن به ویروس کرونا بشدت بیمار و هلاک گردد و یا نه، به چه عواملی بستگی دارند؟ کالبد شکافی ویروسی آدمکش.
ویروس کرونا با دستگاه ویرانگر خویش در تمامی جهان بشدت پیشروی کرده است. حدود پنج روز پیش در اثر کالبد شکافی خانمی که قربانی ویروس کرونا گشته است، همه نمونه های نوعی علائم ویرانگر کوید 19 نمایان شدند. بر روی صفحه توم گرافی کامپیوتر ابرهای کوچک وحشت انگیزی قابل رویت و شناسائی هستند.
کریستیان استراسبورگ پروفسور متخصص امراض داخلی در کلینیک دانشگاه بن تغییراتی را که توم گرافی کامپیوتر نشان میدهد را شبیه به : « شیشه ای کدر و غیر شفاف مینامد که تمامی بافت ریه را پر از مایع ای شبیه به پودینگ لرزان کرده است. » اینها سلولهای پنهانی و کشته شده ای هستند که به دیوارهای ریه می چسبند. پزشک فوق اینطور توضیح میدهد که « از وسط یک چنین لایه ای که به ریه چسبیده است، اکسیژن به سختی میتواند از ریه عبور کند و به جریان خون بپیوندد. » عامل اصلی این کار ویروس کرونا است.
در حالیکه تعداد انسانهای مبتلا شده به کوید 19 در سطح جهان بزودی به مرز چهار ملیون انسان میرسند و تا کنون بیش از 250 هزار انسان از طریق این بیماری به هلاکت رسیده اند، پزشکان و زیست شناسان هنوز تلاش میکنند، عامل اینکار، یعنی ویروس کرونا را بهتر و دقیقتر بشناسند.
ویروس کرونا اصلا و ابدا شبیه به دیگر ویروسهایی که انسانها تا بحال با آنها سرو کار داشتند و آنها را میشناسند، عمل نمیکند. هنوز در این مورد اشتراک نظر وجود ندارد که چه تعداد انسان بطور واقعی مبتلا به کوید 19 شده اند. بنابر تخمینی که میزنند، در بدن پنج در صد از افرادی که بیمار میشوند، این ویروس نیروی تخریبی بسیار وحشتناکی را ایجاد میکند.
مرکز تکثیر عفونتزا در واقع همیشه در ریه ها است. ولی آنطور که پزشکان تا کنون شناسائی کرده اند، ویروس کرونا میتواند به دیگر اعضا و بافتهای بدن نیز هجوم آورد و کار آنان را مختل کند. از جمله قلب، مغز، کلیه ها و روده انسان. در بدترین حالت، وقتی نظام ایمنی بدن مهار و کنترل خویش را از دست داد، حتی بدن به خودش نیز حمله و تجاوز میکند. در این حالت پزشکان صحبت از Zytokinsturm میکنند. بدین معنی که فرد بیمار در اثر از کار افتادن چندین ارگان در بدنش، مرگ او فرا میرسد.
بیش از صد آزمایشگاه داوطلب در سطح جهان برای ساختن واکسن ضد کرونا در حال حاضر مشغول به کار هستند تا علیه این ویروس واکسن مؤثر و قابل اطمینان درست کنند. ولی در بدترین حالت جهت رسیدن به موفقیت ممکن است سالها طول کشد تا واکسن ضد کرونا در خدمت انسانها قرار گیرد. حال تا آنزمان ویروس کرونا باقی خواهد ماند. حتی اگر تعداد مبتلا شوندگان به آن مقدار کمی نیز کاهش یابند. علاوه بر آنکه محققین بزودی در انتظار موج جدید و دومی از این ویروس واگیر عفونتزا هستند.
ریشارد هورتن سر دبیر مجله پزشکی « لانست » مینویسد، کوید 19 را بمثابه یک بیماری ملایم توصیف کردن، « بشکل خطرناکی خطا » بود. در بستر بیماران مبتلایان به ویروس کرونا « درد و زجر دهشتناکی همراه با درماندگی و بیچارگی و بهت و حیرت وحشت انگیز حاکم است. » هارلان کروم هولس، متخصص قلب از آمریکا در مجله علمی « ساینس ” نیز کوید 19 را بمثابه ویروس « نفس گیری » توصیف میکند. او مینویسد: « این بیماری میتواند تقریباً به تمامی بدن با پیامدهای بس ویران کننده هجوم آورد. »
هر کس خواست ویروس کرونا را بهتر بشناسد، بهترین کار اینست که ابتدا با جهان موجودات بسیار کوچک و ریز ( میکروکوسموس ) آشنا شود. ویروس کرونا تنها تا 160 میلیارد دم متر ( نانومتر ) کوچک است. برای آنکه خود را تکثیر کند، نیاز به ماشین سلولهای دیگر ارگان های بدن انسان دارد. ویروس کرونا مجهز به داشتن کلید ورود به سلولهای بدن انسان است. اتفاق، زمان و موقعیتهای مناسب ویروسهایی را بو جود خواهند آورد که قادرند به انسانها سرایت کنند.
در ابتدا ویروس شناسان گمان میکردند که ویروس کرونا جدید تنها خیلی کند و به آرامی کار خود را پیش خواهد برد و گسترش میابد. این باور غلط خطای بزرگی بود. زیرا ویروس کرونا تنها به ریه حمله نمیکند، بلکه در ابتدا امر بیشتر به مخاط بالای گلو و مجرای تنفس حمله ور میشود.
در واقع این عمل ویروس به نفع او و ضرر انسانها تمام میشود. چرا که راه گلوگاه یک انسان به گلوگاه انسان دیگر خیلی کوتاهتر از راه ریه یک انسان به ریه انسان دیگر است. به همین دلیل نیز بنا بر نظر استراسبورگ « این ویروس بشدت واگیر است.»
تعداد بسیار زیادی از ویروسها در فضای دماغ و گلوی انسانها « حتی نزد افرادی که هنوز هیچگونه علائم بیماری از خود نشان نمیدهند، جای گرفته و وجود دارند. به همین خاطر نیز ویروس کرونا توانست خیلی سریع به تمامی دنیا سیر و سفر کند.»
حمله به بدن انسان در سه مرحله صورت میگیرد: در ابتدا ویروسهای کرونا با پروتئین پیچیده خویش به گیرنده های ACE2 سلولهای انسانی می چسبند. در مرحله دوم، میراث ژنتیکی ویروس وارد سلولهای میزبان میشوند و دستگاه سلول سازی خویش را در کارخانه ویروس سازی خویش در آنجا بنا میکنند. در مرحله سوم، سلولهای تازه ساخته شده ویروس، به اصطلاح دختران ویروس، به سرعت آنجا را ترک میکنند و به سلولهای دیگر بدن هجوم می آورند و تجاوز میکنند.
بخصوص در اولین هفته واگیری فشار ویروسها بشدت زیاد است. در این هفته بندرت علائم بیماری نمایان میشوند. غالباً یک « سرفه خشک » بروز میکند. گرمای بدن بندرت بالا میرود. استراسبورگ میگوید:
« حتی نزد بیمارانی که بشدت مریض شده اند، درجه تب آنان غالباً زیر 38 درجه است. کاملاً برخلاف گریپ. برای مثال نزد آنفولانزا تب بدن یکباره بشدت بالا میرود، همراه با آن احساس شدید بیمار شدن در بیمار پیدا میشود. ولی نزد بیماران مبتلا به ویروس کرونا اینطور نیست.»
در این فاز اولیه بیماری، شدت و ضعف آن، بستگی تام به نظام ایمنی بدن مبتلا شده به ویروس کرونا را دارد. سلولهای نظام ایمنی و تدافع از بدن بشدت به متجاوز خویش حمله میکنند. چون بدن هنوز از ویروس متجاوز شناخت کافی ندارد و او نمی شناسد، سلاحهای سلولهای دفاعی در مقایسه با ویروسهای دیگر، کارساز نیستند.
نبردی سخت و تعیین کننده میان کرونا و سلولهای دفاعی بدن شروع میشود. نبردی که فرجام آن بر سر نجات و یا قربانی گشتن، تصمیم میگیرد. آیا نظام دفاعی بدن قادر است، حمله ویروسها را در همان مجاری تنفس در هم شکسته و بر ویروسها فائق گردد؟ و یا نه، ویروسها میتوانند از طریق نای به طرف پائین بسوی ریه پیشروی کنند؟ این امر تعیین میکند که آیا بیماری حیات انسان را تهدید به مرگ میکند و یا نه بیمار جان سالم بدر میبرد؟
هنوز محققین در حل این معما سرگردانند که چرا ویروس نزد بعضی از انسانها قادر میشود به ریه راه پیدا کند، ولی نزد بعضی دیگر از انسانها برایش میسر نمیشود.
تعداد ویروسهایی که در آغاز به بدن هجوم میآورند، بنظر میرسد، تعیین کننده و مؤثر باشد. ولی بیش از همه انسانهایی که در گذشته مبتلا به بیماریهای گوناگون بوده اند، باید از ویروس کرونا بشدت بترسند. بطور تخمینی یک چهارم از جمعیت مردم در اروپای میانه جزء این گروه ریسک هستند.
جزء گروه ریسک اینگونه افراد هستند: بیمارانی که وزن بدنشان زیاد است، مرض قند دارند و فشار خون بالایی دارند. بعلاوه « معتادین به سیگار ». استراسبورگ اینگونه توضیح میدهد: « نزد کسانیکه سیگار میکشند، پوشش پرده مخاطی و مجرای هوا رسانی به ریه از پیش آسیب دیده است. در اینصورت قادر نیستند درست کار کنند و مانع ورود مخاط همراه با ویروس به ریه گردند. »
در حالات فوق مانعی بر سر راه ویروسها در راه رسیدن به ریه وجود ندارد. ویروسها بطور مستقیم در آن سلولهایی که شکل توپ کوچکی را در ریه دارند و محل انتقال اکسیژن به جریان خون هستند، می بندد. دقیقاً در همین جا است که ویروس کرونا شرایط ایده آلی را بدست میآورد. و از همین جا ست که ویروس ضربه ای مرگبار را به هسته اصلی بدن انسان وارد میکند.
کیت مورتمن، پزشک در بیمارستان دانشگاه جورج واشنگتن در واشنگتن دی سی به کمک کامپیوتر آنچه را بطور دقیق ویروس کرونا در ریه باعث میگردد، عکسبرداری کرده است. او میگوید: « آسیبها تنها به یک بخش معینی از ریه محدود نمیشوند. »
پزشکان در این اثنا میدانند که چگونه به بافت ریه آسیب میرسد. جریان اینگونه واقع میگردد: گلبول های سفید خون ویروس را کشف میکنند و سلولهای تدافعی بیشتری را به سمت آنها جلب میکنند. سلولهای بلعنده به جان سلولهای ریه مبتلا گشته می افتند و آنها را کشتار میکنند. آنچه در ریه باقی میماند، سلولهای کشته شده و از کار افتاده ای هستند که موی رگها ی نازک خون در ریه را مسدود میکنند. با اینکار دیواره ریه ورم میکند. اگر بدن نتوانست واکنش عفونتزا این جریان را خنثی کند، ریه تهدید به از کار افتادن میشود.
ولی از طریق این عفونت میتواند به دیگر ارگان های بدن نیز آسیب رسد. هر چقدر بیشتر در سطح جهان بیماران مبتلا به ویروس کرونا مداوا شوند، به مقدار بیشتری معلوم میشود که بیماری بطور فراگیر چگونه به ارگانیسم بدن انسان صدمه میزند:
- به قلب نزدیک به 20 درصد از بیماران در بیمارستانها آسیب رسیده است.
- به کلیه های تعدادی از بیماران بستری در بیمارستانها آسیب رسیده است.
- پزشکان مشاهده کرده اند که نزد بعضی از مبتلا شده گان به ویروس کرونا عفونت مغزی و تشنج اعصاب و حالتهای غش کردن بروز کرده است.
- ویروس کرونا میتواند به دستگاه هضم غذا نیز حمله ور شود. بعضی از بیماران شکایت از داشتن اسهال خونی، حالت استفراغ و دل درد کرده اند.
- علاوه بر اینها پزشکان در مورد ربط ویروس کرونا با عفونت رگ های بدن که به آن علائم کاوازاکی Kawasaki-Syndrom گفته میشود، گزارش داده اند. در انگلستان بعضی از کودکان که مبتلا به ویروس کرونا شده بودند، در پی درد و زجر شدیدی جان خود را از دست دادند. بدین صورت که رگ های خون در بدن ورم میکنند و به قلب بشدت آسیب میرسد.
حال سئوال اصلی که مطرح میشود، اینست: چه عواملی سبب میگردند که بعضی از انسانها با وجود مبتلا شدن به ویروس کرونا با اینهمه ویرانگریهای او، جان سالم بدر میبرند و عده ای دیگر هلاک میگردند؟
تا بحال محققین جواب قانع کننده ای در مورد این سئوال پیدا نکرده اند. ولی نشانه هایی وجود دارند بر این مبنی که ویروس کرونا شبیه به ویروس ایذر میتواند به بعضی از گلبول های سفید خون حمله ور شود و با اینکار خطوط دفاعی خود بدن را ضعیف کند. یعنی آن خطوط دفاعی که کارشان متوقف کردن پیشروی ویروس در بدن انسان است.
بی پایه بودن این ادعای غلط را که میگوید، غالب مبتلا شده گان قربانی سالمند کوید 19 خواه نا خواه مرگشان نزدیک بود و می مردند، یک محاسبه کاملاً جدید از اپیدمی شناسان انگلستان، نشان میدهد. بنا بر این محاسبه: زنان سالمند قربانی کرونا بطور متوسط 11 سال و مردها حتی 13 سال از سن طبیعی خویش را زودتر از دست دادند.