نویسنده سایمون چرنر

یک هیئت فرانسوی در ترکیه، یک محوطه ایرانی را در قلعه هیتی ها کشف کرد

تابستان امسال استحکاماتی مربوط به دوران هخامنشیان در محل ارگ باستانی پورسوک کشف شد که در آغاز قرن اول آسیب دیده، و نشان از مقاومت در برابر امپراتوری روم می دهد.

هیتی ها درست دیده بودند. ارگ پورسوک که در ارتفاعات کوه های توروس در جنوب ترکیه ساخته شده است، در حدود سال ۱۶۵۰ قبل از میلاد ساخته شده است، با یک ایده در ذهن: ایجاد قفل در راه دروازه های کیلیکیه. این جاده هنوز هم مانند امروز، یکی از دسترسی های اصلی به مرکز آناتولی را احاطه می کند.

تمدن هیتی مانند نئو هیتی ها یا رومی ها و ایرانی ها هم، این مسئله را درک کرده بودند. این کشف تابستان امسال توسط باستان شناسان ترک و فرانسوی صورت گرفت که از سال ۲۰۱۷ مسئول کاوش این سایت هستند.

یک دیوار آهکی در هفته‌های اخیر در سایت باستان‌شناسی قلعه، واقع در حدود ۱۳۰۰ متر بالاتر از سطح دریا، در نزدیکی روستای Porsuk – Zeyve Höyük کشف شده است. نبش قبر چنین ساختمانی در محل قلعه باستانی چهار هکتاری، جایی که برج های آجری، دیوارهای ضخیم و درهای مخفی در هم آمیخته اند، دیگر نمی تواند شگفت آمیز باشد.

این محوطه مربوط به دوره هخامنشیان است که به نام سلسله ای که بین قرن های ششم و چهارم قبل از میلاد در ایران سلطنت می کردند، نامگذاری شده است.

یک یافته منحصر به فرد در پورسوک

کلر بارات، باستان شناس، استاد دانشگاه پلی تکنیک Hauts-de-France (والنسین) و مدیر کاوش پورسوک برای موسسه فرانسوی مطالعات آناتولی به روزنامه فیگارو توضیح می دهد: «کشف یک حصار ایرانی در آناتولی استثنایی است، زیرا نمونه های شناخته شده کمی وجود دارد، به جز مکان های گوردیون و داسکیلیون».

در کمال تعجب محققان فرانسوی، ترک، ایتالیایی و آمریکایی، این بخش از استحکامات هخامنشی به عرض پنج متر به الگوی حصارهای تخت جمشید و بر روی بقایای سازه های دفاعی قبلی ساخته شده بود. نزد چشم بصیر خاورشناسان دشوار است که حصار عصر آهن را که هیتی ها با آجرهای گلی برپا کرده بودند، با سنگ آهک فشرده مورد علاقه هخامنشیان اشتباه گرفت!

کلر بارات می‌گوید: «ایرانی‌ها بخشی از دژهای هیتی‌ها را بریدند تا استحکامات خود را، با اندازه فشرده‌تر اما مستحکم‌تر، با روکش بسازند».

دلیلی برای رضایت علمی برآمده از این دسته از سنگ ها وجود دارد: حفاری این محوطه هخامنشی داده های تاریخی مهمی را در مورد دوره ای از پورسوک که تا آن زمان ناشناخته بود در اختیار محققان قرار داده است.

بنابراین این دژ از ۵۴۶ قبل از میلاد تصرف شده بود- و نه به سادگی آنطور که از نئو هیتی ها پس گرفته شد- و توسط نیروهای ایرانی بازسازی شد. مهمتر از آن، باستان شناسان آثاری از درگیری شدید را بر روی این استحکامات یافته اند. با این حال، این حمله به زمان های اخیر باز می گردد.

صلح رومی به زور

کلر برات می گوید: «ما متوجه شدیم که این دیوارهای هخامنشی مورد حمله قرار گرفته و سپس در زمان رومیان مرمت شده است. آثار آتش در داخل استحکامات کشف شد و از خمپاره معمولی رومی برای برقراری تعادل مجدد محوطه استفاده شد. این باستان شناس خاطرنشان می کند که این جزئیات مهم هستند:« تا سال گذشته، ما فکر می کردیم که ورود پورسوک به دنیای روم صلح آمیز بوده است. اما چنین چیزی نبود.»

در آن زمان، در آغاز قرن اول پس از میلاد، در کوه های توروس چه اتفاقی افتاده بود؟ بیایید به گذشته برگردیم. این منطقه از آناتولی که در عصر ایران تحت حمایت یک ساتراپ قرار داشت، پس از فتح اسکندر مقدونی و ظهور یک پادشاهی جدید یونانی، و پس از مرگ او در سال ۳۲۳ قبل از میلاد، سازمان سیاسی خود را حفظ کرد. اما این امپراتوری مقدونی، که شامل آناتولی، سوریه و بین النهرین – در حداکثر وسعتش – بود، بزرگ است، چنان بزرگ است که نمی توان آن را اداره کرد.

سپس یک پادشاهی بومی کاپادوکیه خودمختاری خود را به دست گرفت و نزدیک به سه قرن از آن دفاع کرد تا اینکه در آغاز سلطنت تیبریوس به امپراتوری روم ملحق شد. کلر برات توضیح می‌دهد: «منابع مکتوب به الحاق این پادشاهی نمی‌پردازند، بنابراین ما همیشه فرض کرده‌ایم که ادغام آن مشکلی ایجاد نکرده است. با این حال، حمله و سپس تعمیر استحکامات پورسوک نشان می‌دهد که حداقل نوعی مقاومت محلی وجود داشته است، شاید مقاومت قدرتی در پورسوک.

کاپادوکیان بی سر و صدا به امپراتوری مهیب برخاسته از ایتالیا ملحق نشده بودند. در دوران صلح رومی که توسط سلاح برقرار شده است، خانه هایی را در پای کوهپایه های باستانی ساخته می شوند. بخشی از بقایای تازه کشف شده موضوع کارزار مرمتی از سال آینده خواهد بود.

– روزنامه فیگارو

۴ شهرویر ۱۴۰۱

این قلعه دسترسی به دروازه های کیلیکیه را کنترل می کرد، گذرگاهی استراتژیک از میان کوه های توروس (در پس زمینه) به سمت داخل آناتولی.

استحکامات آجر گلی دوره هیتی (قرن ۶-۹ قبل از میلاد) برش خورده با رشته های آهکی متراکم محوطه هخامنشی (قرن ۴-۶ قبل از میلاد- در مقابل).