« هیچکس نباید مجموعه مذاکره‌کنندگان ما را سازشکار بداند، اینها بچه‌های خود ما و بچه‌های انقلابند یک مأموریت سختی را بر عهده دارند و هیچکس نباید ماموری را که مشغول کاری است تضعیف کند . . . همانطور که در مشهد هم گفتم،به مذاکره خوشبین نیستم ولی باذن الله از این مذاکرات ضرری هم نمیکنیم و این تجربه، ظرفیت فکری ملت ما را بالا خواهد برد . . . از آن طرف لبخند میزنند، اظهار علاقه میکنند، اظهار میل به مذاکره میکنند، از این طرف بلافاصله مى‌آیند میگویند: همه‌ى گزینه‌ها روى میز است! خب، که مثلاً چه؟ چه حرکتى، چه غلطى ممکن است نسبت به جمهورى اسلامى انجام بدهند»این سخنان بخش کم حجمی ازسخنان ومواضع علی خامنه ای درمورد مذاکرات هسته ای ایران ونگاه وی به تعامل با دولت امریکا میباشد که یکشنبه اخیردرجمع دانشجویان ودانش آموزان عنوان شد. اما دقیقا با گذشت یک روزازاعلام مواضع رهبرجمهوری اسلامی رئیس جمهوری ایران، حسن روحانی هم که با شعارتعامل پا به میدان نهاده وپشت میزمذاکره با طرفین غربی نشسته است مهرتأیید برمواضع رهبرجمهوری اسلامی نهاد وعنوان داشت :
« دولت به غربی‌ها و مذاکرات جاری خوشبین نیست اما این به معنای آن نیست که به رفع مشکلات امیدوار نباشیم »
تا چندی پیش علی خامنه ای دولتی را به پشت میزمذاکره گسیل داشته بود که ازنتایج وروند مذاکرات ابرازخوشنودی میکرد اما آنچه سئوال است اینکه چه رخداد کرده که رهبرورئیس جمهوری رژیم حاکم ایران نسبت مذاکرات کنونی این چنین بدبین میباشند. برای پاسخ به این سئوال آنچه عقلایی میباشد ابتدا رمزگشایی وبازخوانی رهبرجمهوری اسلامی ازپذیرفتن مذاکرات اخیرمیباشد.
اول: نگاه رهبرکنونی نظام حاکم برایران کما فی السابق اقتدارگرایانه بوده وهمواره اهداف خود را درچهارچوب حفظ وگسترش بیش ازپیش اقتدارخود تعریف مینماید. درنتیجه ابزارتحلیل حرکات وسکنات رهبرجمهوری اسلامی را میباید درچهارچوب منطق اقتداروسلطه تعریف وتبیین نمود. بنا براین تمایل خامنه ای برای حضورتیم دیپلوماسی ایران دریک سوی میزمذاکره ومواضع اخیراوورئیس جمهورش نه تنها دارای تناقض نمیباشد بلکه بالعکس دارای یک وحدت ذهنی وعینی میباشد. ازاین روی این قلم پیش آمدهای اخیررا با فرمول اقتدارگرایی علی خامنه ای مورد بررسی قرارخواهد داد.
دوم: درچهارچوب گفتمان سلطه گری رهبرجمهوری اسلامی مسئله هسته ای ایران ازجایگاه ویژه وغیرقابل انکاری برخورداراست. آنچه درمورد لزوم ووجوب جنگ افزارهسته ای اززبان علی خامنه ای نقل شده اینکه دستگاه ذهنی ایشان بقای دیکتاتوری کره شمالی را با تمامی خرابی های اقتصادی وفرهنگی دردارا بودن سلاح هسته ای میداند. این نقل قول ازایشان چه صادق باشد وچه کاذب دردستگاه فکری سلطه گرایشان کاملا صادق می افتد. بنا براین رهبری جمهوری اسلامی درهیچ صورت تمایل به پا پس کشیدن ازراهی که درپیش گرفته است ندارد.
سوم: آنچه تیم دیپلوماسی خامنه ای را به پای میزمذاکره کشانده تحریم هایی بوده که ازطرف دول غربی برنظام حاکم ایران تحمیل واقتصاد نه ایران بلکه رژیم را دچارورشکستگی وگسل عمیق کرده است. آنچه خامنه ای وهم قطارانش برآن بودند بردومحوراستوار بود، یک محورخرید زمان و محوردیگرمذاکره با طرف غربی به گونه ای که طرف های غربی تحریم ها علیه ایران را لغوودراین صورت جمهوری اسلامی ازمجاری بانک ها ودیگرنهادهای اقتصادی وفرهنگی که درخارج ازمرزها دارا میباشد مبادلات مالی ودیگر دیگربرنامه های خود را به شکل پنهانی ودورازچشم ناظران درراستای برنامه هسته ای را به انجام رساند.
چهارم: با رصد دوباره سخنان روحانی پیرامون مسئله هسته ای ایران درمناظره های انتخاباتی ودیگرسخنان اودرحول این موضوع آنچه بدست می آید اینکه، نک پیکان انتقادات روحانی وتیمش دراعتراض به اصل مسئله هسته ای رژیم نبوده بلکه آنچه مد نظرمنتقدان دیپلوماسی هشت ساله بود روشی بود منبعث ازکنش های احمدی نژاد وتیم مذاکره کننده ای که توان وقابلیت پیشبرد اهداف هسته ای ایران را نداشت وتحریم های کنونی را برای ایران به همراه داشت. بنا براین حسن روحانی برگ دیگری ازورق های علی خامنه ای بود که برمیزقمارهسته ای انداخته شد تا شاید این دیپلومات کهنه کاربا شعارتعامل بتواند طرف های غربی را متقاعد به برداشتن گام به گام تحریم ها کرده وبرنامه هسته ای را درخفا به پیش ببرد.
پنجم: پیش ازاین سید عباس عراقچی معاون وزیرامورخارجه رژیم وعضوارشد مذاکره کننده با هیئت پنج بعلاوه یک متذکرشده بود :
« هرگونه راه حلی که متضمن لغوتحریم ها نباشد مورد پذیرش ما نیست»
این بیان عضوارشد تیم مذاکره کننده علی خامنه ای بیان خط قرمزدیپلومات های ایران درمذاکرات هسته ای بوده است. اما طرف دیگرمیزمذاکره تا چه مقداربا دیپلومات های ایران همسوباشد. دراین رابطه برخی ازنمایندگان سنای امریکا مخالفت خود را با دولت باراک اوباما مبنی برلغوبرخی ازتحریم ها ابرازداشتند. ازجمله سناتور باب کورکر، نماینده جمهوریخواهان در کمیته روابط خارجی سنا و عضو کمیته بانکداری سنا که کار بر روی بسته تحریمی جدید علیه ایران را برعهده دارد عنوان داشته: «قانونگذاران آمریکا نسبت به این مسئله بدبین‌اند و احساس میکنند که باید به کاخ سفید برای تحریمهای شدیدتر فشار بیاورند»
بنابرنظربرخی ازنمایندگان سنای امریکا نه تنها لغوتحریم ها درفرایند مذاکرات هسته ای اخیرراهی برای دست یافتن به توافقات فی ما بین نمیباشد بلکه آنچه تا کنون رژیم ایران را به پای میزمذاکره کشانده وادبیات جمهوری اسلامی را تغییرداده است تحریم های اخیرمیباشد. همچنین درآخرین مواضع اعلام شده ازسوی مقامات دیپلومات امریکایی سخنگوی وزارت امورخارجه امریکا، مری هارف عنوان داشته است:
« ما قاطعانه معتقدیم که استراتژی تحریم‌ها و استراتژی مذاکرات باید با هم مرتبط و هماهنگ باشند. تحریم‌ها در واقع ابزاری در خدمت مذاکرات است. اگر مذاکرات مثبت باشد حذف محدود، هدفمند و قابل بازگشت تحریمهای اقتصادی بکار گرفته خواهد شد»
همچنین وندی شرمن نماینده امریکا درمذاکرات اخیرآب پاکی را بردستان خامنه ای ودیپلومات هایش ریخته ودرمورد لغوتحریم های بانکی که مد نظررهبرجمهوری اسلامی میباشد متذکرشده است:
« اگر بتوانیم در جریان مذاکرات، مانع پیشرفت برنامه هسته ای ایران شویم، می توانیم تخفیف هایی محدود موقت در تحریم ها قائل شویم. تحریم نفتی و بانکی باقی هستند چون برای رسیدن به توافق همه جانبه، به آنها نیاز است»
مع الوصف به نظرمیرسد طرف غربی مذاکرات هسته ای به خواست رهبرجمهوری اسلامی درجهت لغوتحریم های بانکی تا رسیدن به توافق نهایی گردن ننهاده وازاین روی لحن رهبرجمهوری اسلامی ازنرمش قهرمانانه به تنش ددمنشانه تغییروازروند مذاکرات اخیرابرازبدبینی کرده است.