معادله جنگ غزه در ۶ ماهگی
جنگ غزه ۶ماه است که ادامه دارد و صبر متحدان اسرائیل رو به اتمام است. با ادامه افزایش تعداد کشته‌ها در غزه، به‌طور فزاینده‌ای آشکار می‌شود که اسرائیل هیچ برنامه قابل قبولی برای پایان دادن به جنگ یا آنچه در آینده خواهد آمد، ندارد. «ایوانا کوتاسووا»، در تحلیل مورخ ۶آوریل در سی‌ان‌ان نوشت، عزم جزم اسرائیل در راستای تعقیب حماس در غزه به‌رغم پیامدهای انسانی وحشتناک، اسرائیل را به‌طور فزاینده‌ای در صحنه جهانی منزوی کرده و اسرائیل از همه طرف‌ها با فشار مواجه شده است. چندین سازمان بین‌المللی هشدار داده‌اند که اسرائیل ممکن است مرتکب نسل‌کشی شود و حتی نزدیک‌ترین متحدان اسرائیل اکنون آشکارا از نتانیاهو انتقاد می‌کنند. درخواست‌ها برای توقف ارسال سلاح به اسرائیل در ایالات متحده و بریتانیا هم در حال افزایش است.
معادله جنگ غزه در 6 ماهگی «سی‌ان‌ان» چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اسرائیل را تحلیل کرد. / AFP
همزمان، نتانیاهو و دولتش در داخل تحت فشار فزاینده‌ای قرار دارند و معترضان به خیابان‌ها برگشته‌اند و خواهان استعفای او هستند. اسرائیل پس از حملات حماس در ۷اکتبر گفت که از عملیات خود دو هدف دارد: از بین بردن حماس و بازگرداندن گروگان‌هایی که توسط حماس به گروگان گرفته شده‌اند. با گذشت ۶ماه از درگیری، هیچ‌یک از این اهداف به دست نیامده است. درحالی‌که ارتش اسرائیل می‌گوید هزاران مبارز حماس را کشته است، اما حقیقت این است که اکثر رهبران ارشد این گروه در غزه، از جمله یحیی سنوار، همچنان به فرار ادامه می‌دهند و رهبران سیاسی حماس نیز از دسترس خارج هستند و در خارج از غزه به سر می‌برند.
در همین حال، تلفات جنگ علیه فلسطینیان وحشتناک بوده است: به گفته وزارت بهداشت غزه، بیش از ۳۳هزار نفر از جمله هزاران کودک کشته شده‌اند. علاوه بر این، حدود ۷۵هزار نفر هم مجروح شده‌اند و بیش از یک‌میلیون نفر در آستانه قحطی قرار دارند و سازمان‌های بین‌المللی از قحطی قریب‌الوقوع سخن می‌گویند. «خالد الگیندی» کارشناس ارشد و مدیر برنامه فلسطین و اسرائیل در موسسه خاورمیانه گفت: «من فکر می‌کنم (جنگ) از نظر مدت، شدت، مقیاس و مرگبار بودن از انتظارات فراتر رفته است و پایانی در افق نیست.» با این حال، نتانیاهو از تغییر رویکرد خودداری می‌کند. درحالی‌که او وعده داده بود در پی اولتیماتوم اخیر جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا اجازه کمک‌های بیشتر به غزه را بدهد اما درخواست‌ها برای آتش‌بس بشردوستانه و بازنگری در طرحش برای حمله به رفح را رد کرده است.
فقدان «استراتژی خروج»
چندین کارشناس به سی‌ان‌ان گفتند که اسرائیل با وضعیت غیرممکنی روبه‌رو است؛ زیرا هدفی که برای خود در نظر گرفته است – از بین بردن حماس – در داخل اسرائیل هم دست‌نیافتنی و هم بسیار محبوب است. حماس از زمان به دست گرفتن قدرت در غزه در سال۲۰۰۷ بر غزه تسلط داشته و تمام نهادهای دولتی و امنیتی و همچنین سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی، آموزشی و اجتماعی را تحت کنترل دارد. اسرائیل نمی‌تواند به هدف اعلام‌شده خود برای از بین بردن حماس دست یابد؛ زیرا حماس بخشی جدایی‌ناپذیر از جامعه فلسطین در کرانه باختری و غزه است و محبوبیت آن در چند ماه گذشته افزایش یافته است.
پس از اینکه اسرائیل اعلام کرد که حماس را در شمال شکست داده است، می‌بینید که هر هفته سربازان اسرائیلی در شمال کشته می‌شوند. بنابراین واضح است که حماس پس از این جنگ به حیات خود ادامه خواهد داد، چه اسرائیل به رفح حمله کند و چه نکند. ناتان ترال، متخصص نزاع اسرائیلی-عربی مستقر در اسرائیل به سی‌ان‌ان گفت: «حماس یک قدرت بزرگ در میدان است و در پایان این جنگ نیز چنین خواهد ماند.» ترال توضیح داد که این به آن معناست که رهبران اسرائیل راه مناسبی برای خروج از درگیری ندارند.
گزینه‌های واقع‌بینانه پیش روی آنها این است که یا به اشغال غزه به‌طور نامحدود ادامه دهند؛ کاری که اکثر اسرائیلی‌ها نمی‌خواهند یا به جای آن، غزه را ترک کنند و حماس را قوی‌ترین قدرت میدانی سازند. الگیندی همچنین گفت که هدف از بین بردن حماس هرگز واقع‌بینانه نبود. اسرائیل در یک وضعیت آچمزشدگی قرار دارد. قبل از حملات ۷اکتبر اسرائیل یک سرزمین مملو از شکاف بود که دلیل آن اصلاحات قضایی بود که به تظاهرات چندماهه دامن زد. اگرچه اختلافات سیاسی همچنان پابرجاست، اما اکثریت اسرائیلی‌ها از جنگ غزه حمایت می‌کنند؛ هرچند شاهد خشم بین‌المللی درباره تاثیر ویرانگر بر غیرنظامیان فلسطینی هستند.
«هارل چورف» محقق ارشد در مرکز مطالعات خاورمیانه و آفریقای موشه دایان در دانشگاه تل‌آویو، به سی‌ان‌ان گفت که فقدان برنامه مشخص اسرائیل به‌طور فزاینده‌ای به روابط آن با متحدانش آسیب می‌زند. او می‌گوید: «دوستان ما -در درجه اول آمریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه- به دولت نتانیاهو اعتماد ندارند… آنها به ما اعتماد ندارند که کار درست را انجام دهیم.»
نتانیاهو در اواخر فوریه از طرح خود برای آینده غزه پس از حماس پرده‌برداری کرد و خواستار «غیر نظامی کردن کامل» این منطقه و بستن مرزهای جنوبی این منطقه با مصر و همچنین بازنگری در سیستم‌های آموزشی و مدیریت مدنی غزه شد. با این حال، بسیاری از این پیشنهادها با مخالفت مستقیم بازیگران کلیدی در میز مذاکره از جمله ایالات متحده، مصر و امارات متحده عربی مواجه شد. این نشان می‌دهد که با گذشت ۶ماه از جنگ، اسرائیلی‌ها هیچ طرحی برای آینده ندارند و این وضعیت را بغرنج کرده است.
«کاساندرا وینوگراد»، «رجا عبدالرحیم» و «مایکل لونسون» هم در گزارش ۵آوریل در نیویورک تایمز نوشتند، رهبران جهان و گروه‌های بشردوستانه روز جمعه گفتند که اسرائیل باید نتایج ملموسی را پس از فشار فزاینده ایالات متحده نشان دهد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز جمعه در یک کنفرانس خبری در بروکسل از راه‌های کمک‌رسانی جدید استقبال کرد و آنها را «تحولات مثبت» خواند؛ اما افزود که ایالات متحده مراقب است ببیند آیا اسرائیل تسهیلات بشردوستانه را در بحران غزه در اولویت قرار می‌دهد یا خیر؟ او گفت که یکی از معیارهای تعهد اسرائیل، «تعداد کامیون‌هایی است که به‌طور مداوم وارد می‌شوند.» آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجه آلمان، نیز از اسرائیل خواست که مسیرهای کمک‌رسانی جدید را «به سرعت» باز کند. او در شبکه های اجتماعی نوشت: «دیگر بهانه‌ای نیست.»
اسرائیل اوایل روز جمعه اعلام کرد که موافقت کرده گذرگاه «اریز» را باز کند تا کمک‌ها به شمال غزه، جایی که گرسنگی در آن شدید است، وارد شود. همچنین از بندر اشدود برای هدایت کمک‌های بیشتر به داخل غزه استفاده کند و ورود کمک‌ها از اردن را هم به شکل قابل توجهی افزایش دهد. درحالی‌که برخی از ساکنان غزه گفتند اخیرا شنیده‌اند که کمک‌های بیشتری از طریق مسیرهای موجود جریان دارد، اما هنوز برای تغذیه خانواده‌هایشان کافی نیست. محمد المصری، یک حسابدار ۳۱ساله گفت: «ما به زندگی چسبیده‌ایم و بس.» او به همراه خانواده‌اش در چادری در رفح پناه گرفته بود، شهری مملو از صدها هزار نفر از ساکنان غزه که اسرائیل وعده داده است در کمپین خود برای نابودی حماس به آن حمله کند. او گفت که خانواده‌اش توانستند مقداری کنسرو گوشت و سبزیجات بخرند و برنج و حبوبات را از یک موسسه خیریه تهیه کنند.
او روز جمعه در پیامی در واتس‌اپ گفت: «کمک‌ها همیشه به کسانی که آواره می‌شوند نمی‌رسد، به جز موارد بسیار کم.» وی افزود: «عمدتا همه اینها در بازار فروخته می‌شود» و این بازتاب همان چیزی است که بسیاری از ساکنان غزه برای ماه‌ها گفته‌اند. روز جمعه برای مسلمانانی که ماه رمضان را جشن می‌گیرند، روز مقدسی بود، روزی که به‌طور معمول باعث افزایش مراسم مذهبی و آمادگی برای جشن‌های عید فطر به مناسبت پایان ماه رمضان می‌شد. اما المصری گفت که در چادری که او در آن زندگی می‌کرد، هیچ‌کدام از اینها وجود نداشت. او گفت: «بیشتر مردم روزه می‌گیرند؛ زیرا به هر حال چیزی برای خوردن وجود ندارد. ما احساس نمی‌کردیم که این ماه رمضان است.»
از زمان آغاز جنگ، اسرائیل کمک‌های واردشده به غزه را به دو گذرگاه مرزی تحت کنترل شدید در «کرم شالوم» و «رفح» محدود کرده است. گروه‌های امدادی گفته‌اند که در تلاش برای انتقال تدارکات از طریق این گذرگاه‌ها با چالش‌های عظیمی از جمله بازرسی‌های طولانی‌مدت اسرائیل و خطر حملات اسرائیل به کارگران آنها در غزه روبه‌رو هستند. خشم جهانی علیه اسرائیل در هفته گذشته پس از حملات پهپادهای اسرائیلی به کشته شدن شش شهروند خارجی و یک فلسطینی که برای گروه خیریه «آشپزخانه مرکزی جهانی» کار می‌کردند و با سه وسیله نقلیه در مرکز غزه در حال تردد بودند، به اوج خود رسید.
پس از این حمله، آشپزخانه مرکزی جهانی فعالیت‌های خود را در غزه به حالت تعلیق درآورد و دیگر گروه‌های بشردوستانه و مقامات ایالات متحده، بریتانیا و سایر کشورها گفتند که اسرائیل باید برای اطمینان از ایمنی امدادگران بیشتر تلاش کند. «برنامه جهانی غذا» که یکی از شاخه‌های سازمان ملل است، روز جمعه گفت که از اسرائیل می‌خواهد که ترتیبات امنیتی و لجستیکی مسیرهای جدید را روشن کند «تا بتوانیم به سرعت برای استفاده از هر فرصت جدید برای تغذیه بیشتر مردم غزه با فرارسیدن قحطی حرکت کنیم.» شارل میشل، رئیس شورای اروپا گفت که اقدامات جدید واقعا «کافی نیست» و «تلاش‌های فوری برای پایان دادن به گرسنگی ضروری است.»