لئونید راگوزین/ روزنامه‌نگار آزاد مستقر در ریگا هفته گذشته، زمانی که رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین، دستور تمرینات نظامی شامل تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی در نزدیکی مرز اوکراین را صادر کرد، به نظر می‌رسید که تنش‌ها بین روسیه و غرب به سطح خطرناک و جدیدی رسیده است. کرملین تصریح کرد که این رزمایش‌ها در پاسخ به اظهارات رهبران غربی در مورد استقرار نیروهای ناتو در اوکراین و استفاده از سلاح‌های غربی برای حمله به اهدافی در داخل روسیه بود. دیوید کامرون، وزیر امور خارجه بریتانیا ۲مه، در جریان یک سفر غیرمنتظره به کی‌یف، متعهد شد «تا زمانی که طول بکشد» به اوکراین کمک می‌کند و در عین حال افزود که اوکراینی‌‌‌ها آزادند از سلاح‌‌‌های انگلیسی برای حمله به خاک روسیه استفاده کنند. این می‌تواند مربوط به موشک‌های فرانسوی-بریتانیایی «سایه توفان» و همچنین هواپیماهای بدون سرنشینی باشد که بریتانیا متعهد شده بود هزاران تعداد از آن را به اوکراین عرضه کند.
تهدید هسته‌ای یا مذاکرات پشت‌پرده؟

در حالی که کشورهای غربی به اوکراین تسلیحات می‌‌‌رسانند، به‌صراحت اعلام کرده‌‌‌اند که نمی‌‌‌توان از آنها برای حملات در خاک روسیه استفاده کرد. به همین دلیل، تاکنون، اوکراین از پهپادها و موشک‌های ساخت خود علیه اهداف غیرنظامی و نظامی در داخل روسیه استفاده می‌کرد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، به نوبه خود، بارها مطرح کرده که ناتو به طور بالقوه ممکن است نیروهای خود را در اوکراین مستقر کند. او این مساله را در ماه جاری در مصاحبه‌ای با اکونومیست که ۲مه ‌منتشر شد، تکرار کرد. رئیس‌جمهور فرانسه از ارائه جزئیات بیشتر خودداری و تاکید کرد که اتحادیه اروپا باید «ابهام استراتژیک» خود را حفظ کرده و کاری کند که روس‌ها همواره در مورد اهداف واقعی‌اش دچار حدس و گمان شوند.

اما کرملین تصمیم گرفته است «بازی حدس و گمان» را انجام ندهد. اعلام مانورهای نظامی شامل تسلیحات هسته‌‌‌ای تاکتیکی در منطقه نظامی جنوبی این کشور که هم‌مرز با اوکراین است، پیامی روشن به غرب می‌‌‌فرستد. برای روشن‌تر شدن موضوع، وزارت امور خارجه روسیه سفیران انگلیس و فرانسه را احضار کرد و انتقاداتی را روانه آنها ساخت. بیانیه خطاب به فرانسه اظهارات مکرون را «تحریک‌آمیز» و «مخرب» خواند. بیانیه خطاب به انگلیس بسیار تندتر بود. در این بیانیه آمده است که بریتانیا با اجازه دادن به اوکراین برای استفاده از تسلیحات علیه اهدافی در روسیه، به یک طرف درگیری تبدیل می‌شود. به سفیر بریتانیا هشدار داده شد که اگر اوکراین با استفاده از تسلیحات انگلیسی حملات خود را انجام دهد، روسیه می‌‌‌تواند به اهداف بریتانیا «در اوکراین و فراتر از آن» حمله کند.

این اولین تهدید مستقیم حمله علیه اهداف ناتو در خارج از اوکراین از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار روسیه در سال ۲۰۲۲ بود. اما اولین‌بار نیست که روسیه در چارچوب این درگیری، انگلیس را تهدید می‌کند. در تابستان ۲۰۲۱، نیروی دریایی روسیه زمانی که کشتی جنگی بریتانیایی HMS Defender وارد آب‌‌‌های سرزمینی روسیه در سواحل کریمه شد، نیروی دریایی روسیه مبادرت به شلیک کرد. همچنین تهدید کرد که هر کشتی بریتانیایی را که بخواهد وارد این محدوده شود بمباران می‌کند. آن اپیزود به عنوان مقدمه مهمی برای تهاجم روسیه عمل کرد. عوامل متعددی باید در تشدید وضعیت فعلی نقش داشته باشند. در مورد بریتانیا، ملاحظات داخلی نقش مهمی ایفا کرد. تضمین شده که دولت منفور محافظه‌‌‌کار تقریبا در انتخابات ملی آتی شکست بخورد که همین امر روابط خارجی را به یکی از چالش‌های مهم تبدیل می‌کند.

از زمانی که بوریس جانسون، نخست‌وزیر اسبق بریتانیا، به عنوان یکی از حامیان سرسخت اوکراین و مخالف هرگونه معامله با روسیه رخ نمود و در حالی که تلاش می‌کرد پست خود را در بحبوحه رسوایی «کووید پارتی» در داخل کشور حفظ کند، «سرسخت بودن با روسیه» به «برند» او تبدیل شده بود. سفر کامرون در روز انتخابات محلی بریتانیا انجام شد. با این حال، موضع‌گیری او در کی‌یف به حزبش کمک نکرد تا از شکستی کوبنده اجتناب کند. اما چیزی بیش از سیاست داخلی در آن وجود دارد. رهبران غربی عموما تمایل دارند بیانیه‌ها و اقدامات مربوط به این درگیری را هماهنگ کنند. رهبران اروپایی، به‌‌‌ویژه بریتانیایی‌‌‌ها نیز تمایل دارند نقش «پلیس بد» را در برخورد با روسیه بپذیرند تا دولت بایدن محدودتر و منطقی‌‌‌تر به نظر برسد.

وضعیت در میدان جنگ نیز به‌وضوح پایتخت‌های غربی را نگران می‌کند. طی چند ماه گذشته، ارتش روسیه به طور پیوسته پیشروی کرده و اخیرا خط مقدم را تا چند ده کیلومتر گسترش داده و از شمال در منطقه خارکیف به اوکراین حمله کرده است. جست‌وجوی مداوم برای یافتن راه‌حلی جادویی که وضعیت را به نفع اوکراین تغییر دهد، تاکنون بی‌نتیجه بوده است. بسته کمکی حیاتی ایالات‌متحده که سرانجام در ماه آوریل توسط کنگره تصویب شد، در بهترین حالت حمله روسیه را در اواخر سال‌جاری متوقف خواهد کرد. اما ارتش روسیه احتمالا قبل از این اتفاق مناطق بیشتری را تصرف خواهد کرد. آنچه اوکراین به طور واقع‌بینانه می‌تواند به آن دست یابد این است که تلاش کند پیشروی روسیه را با انجام حملات دردناک‌تر و از راه دور با استفاده از موشک‌های غربی «پرهزینه‌تر» کند. پلی که سرزمین اصلی روسیه را به کریمه اشغالی متصل می‌کند اغلب در میان اهداف باارزش قرار دارد.

اوکراینی‌‌‌ها همچنین بسیار مشتاق هستند که زیرساخت‌‌‌های بیشتری را در داخل روسیه هدف قرار دهند؛ البته اگر بخواهند فقط حملات بی‌‌‌وقفه روسیه را که بخش انرژی اوکراین را ویران کرده است، تلافی کنند. قدرت‌‌‌های غربی مایلند این گزینه‌‌‌ها را روی میز بگذارند تا روسیه را مهار و کاری کنند که این کشور قبل از شروع عملیات‌‌‌های بزرگ با پیامدهای ویرانگر «دو بار» فکر کند. از سوی دیگر، روسیه می‌‌‌خواهد برای دستیابی به اهداف خود در اوکراین، بدون توجه به هزینه‌‌‌ها، چنین وانمود کند که مصمم و سرسخت است. محاسبات روسیه همیشه این بوده است که اهمیت اوکراین برای غرب بسیار کمتر از مسکو خواهد بود.

در شرایطی که ممکن است سرنوشت‌‌‌سازترین مرحله این جنگ باشد، طرفین در تلاش هستند تا قوانین بازی را تعیین و خطوط قرمز خود را ترسیم کنند که دشمن حداقل در انجام آن تردید کند یا نتواند از آن عبور کند. اما با تهدید به گسترش یا استفاده آشکار از تسلیحات هسته‌‌‌ای، مشخص می‌شود که بازی مرزبندی به مرز طبیعی خود نزدیک می‌شود. با وجود بیشتر برگه‌های برنده روی میز (اگر نگوییم همه برگ‌های برنده)، خطوط یک تعادل جدید واضح‌تر می‌شود که احتمال مذاکرات صلح را محتمل‌تر می‌کند. در حالی که پوتین در جریان رژه روز پیروزی طی ۹مه ‌در مسکو سخنرانی ستیزه‌جویانه دیگری انجام داد -و سفیر فرانسه که اخیرا مورد توبیخ قرار گرفت در این مراسم حضور داشت- تحریم اعمال‌شده توسط سایر قدرت‌های بزرگ غربی را شکست. در پشت پرده لفاظی‌های تند و تهدید، تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به جنگ ادامه دارد.
منبع : دنیای اقتصاد