صنعت گاز یکی از مهمترین صنایع استراتژیک ایران به شمار می‌رود که نقشی کلیدی در اقتصاد و تأمین انرژی کشور ایفا می کند. با این حال، بدمصرفی و ناکارآمدی در مصرف گاز در بخش های مختلف این صنعت باعث شده که علاوه بر هدر رفت منابع، به محیط زیست نیز آسیب وارد شود. این موضوع ضرورت اتخاذ راهکارهای نوین و استفاده از ابزارهای بهینه سازی مصرف را بیش از پیش آشکار کرده است.
به گزارش ایسنا، چالش‌های بدمصرفی در صنعت گاز در فرآیندهای تولید، انتقال و مصرف گاز، بدمصرفی به شکل‌های مختلفی مشاهده می‌شود. استفاده از فناوری های قدیمی و ناکارآمد در پالایشگاه‌ها، نشت گاز از خطوط انتقال و مصرف غیر بهینه در بخش‌های خانگی و صنعتی از جمله مواردی هستند که منجر به هدررفت گسترده گاز می‌شوند. بر اساس آمار، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد گاز تولید شده در برخی از فرآیندهای انتقال و توزیع به هدر می‌رود. این میزان هدر رفت نه تنها منابع ملی را به خطر می‌اندازد، بلکه بر تولید گازهای گلخانه ای و تغییرات اقلیمی نیز تاثیرات مخربی دارد.
میزان هدر رفت گاز بر اساس آمارها، در سال ۱۴۰۲ ایران حدود ۱۸.۴ میلیارد متر مکعب گاز را به دلیل فلرینگ (سوزاندن گازهای همراه نفت) از دست داده است. این مقدار معادل ۴۲ میلیون متر مکعب در روز است و ایران را در رتبه دوم جهانی در زمینه هدر رفت گاز قرار می‌دهد. به علاوه، حدود ۶۰ تا ۶۵ میلیارد متر مکعب گاز به دلیل نشت و فرسودگی زیرساخت‌ها هدر می‌رود، که این مقدار به تنهایی حدود ۲۵ درصد از کل تولید سالانه گاز ایران را تشکیل می‌دهد.
جمع آوری ۵۰ درصد گازهای همراه نفت تا پایان سال ۱۴۰۳:
برای مقابله با بدمصرفی و کاهش هدررفت گاز، اقداماتی در حال انجام است که جمع‌آوری گازهای همراه نفت یکی از این اقدامات است، بر اساس آمارهای سال ۱۴۰۲، حدود ۱۸.۴ میلیارد متر مکعب گاز به دلیل فلرینگ سوزانده شده است، که این معادل ۴۲ میلیون متر مکعب در روز است. هدف برنامه‌ریزی شده برای سال ۱۴۰۳، جمع‌آوری ۵۰ درصد از این گازها است.
این پروژه‌ها عمدتاً در میادین نفتی در مناطق جنوبی و خلیج فارس در حال اجرا هستند. با اجرای این پروژه‌ها، انتظار می‌رود که هدررفت گاز به طور چشمگیری کاهش یابد و همچنین منافع اقتصادی و زیست‌محیطی قابل توجهی به همراه داشته باشد.
کاهش ۲۰ درصدی هدر رفت گاز با سرمایه‌گذاری حدود ۲ میلیارد دلاری:
نوسازی زیرساخت‌ها و خطوط انتقال زیرساخت‌های فرسوده و قدیمی یکی از دلایل اصلی هدررفت گاز در ایران هستند. طبق آمار، ۶۰ تا ۶۵ میلیارد متر مکعب گاز به دلیل نشتی و مشکلات زیرساختی از دست می‌رود که معادل ۲۵ درصد از کل تولید گاز کشور است.
ایران به سرمایه‌گذاری حدود ۲ میلیارد دلار برای نوسازی خطوط انتقال و تأسیسات نیاز دارد. این نوسازی شامل تعویض لوله‌های فرسوده و نصب سامانه‌های پیشرفته برای نظارت بر نشتی‌ها است. پیش‌بینی می‌شود که با نوسازی زیرساخت‌ها، هدررفت گاز به میزان ۲۰ درصد کاهش یابد و این امر منجر به بهبود کارایی و صرفه‌جویی اقتصادی خواهد شد.
استفاده از فناوری‌های هوشمند برای نظارت بر مصرف گاز:
از سوی دیگر به کارگیری فناوری‌های مدرن نظارت بر خطوط انتقال و حسگرهای هوشمند می‌تواند به شناسایی و کاهش نشت گاز کمک کند. در سال جاری، طرحی برای نصب حسگرهای هوشمند در ۱۵۰۰ کیلومتر از خطوط انتقال آغاز شده است که شناسایی نشت‌ها را تسهیل می‌کند. استفاده از سامانه‌های هوشمند برای مدیریت مصرف گاز می‌تواند به کاهش هدررفت و بهینه‌سازی مصرف کمک کند.
لزوم بهینه سازی و افزایش راندمان نیروگاه ها:
نیروگاه ها یکی از بزرگترین مصرف کنندگان گاز در ایران هستند. در حال حاضر، راندمان این نیروگاه ها تنها حدود ۳۹ درصد است. در صورتی که این راندمان به ۵۰ درصد افزایش یابد، می توان انتظار داشت که میلیون ها متر مکعب گاز در سال صرفه جویی شود.
بهبود زیرساخت ها و بهینه سازی مصرف انرژی در نیروگاه ها می تواند به حفظ منابع و کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از هدررفت گاز کمک کند. با توجه به بحران‌های اقتصادی، این اقدامات نه تنها به بهبود شرایط صنعت گاز کمک می‌کند، بلکه به توسعه پایدار کشور نیز می‌انجامد.
برنامه‌هایی برای افزایش راندمان نیروگاه‌ها به ۴۵ تا ۵۰ درصد در حال اجراست. این طرح‌ها شامل بهینه‌سازی و نوسازی تجهیزات نیروگاهی می‌شوند. این تغییرات می‌توانند سالانه ۵ تا ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز را صرفه‌جویی و به کاهش نیاز به گاز طبیعی کمک کنند.
کاهش بدمصرفی در صنعت گاز یک ضرورت غیرقابل انکار است. مجموع این راهکارها نیز نشان‌دهنده عزم جدی دولت ایران برای کاهش بدمصرفی و هدررفت گاز هستند. با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و فناوری‌های نوین، انتظار می‌رود که ایران در سال‌های آینده به بهبود قابل توجهی در این زمینه دست یابد.
خبرنگار: سحر بابایی،
دبیر: فرزانه حسینی پور