زعفران یکی از محصولات بنام ایران بوده که ۸۵ تا ۹۰درصد نیاز بازار جهانی را پوشش می‌دهد؛ اما قاچاق در سایه تحریم سبب‌شده تا این محصول لاکچری ارزآوری موردانتظار را برای کشور نداشته‌باشد. سید‌روح‌الله لطیفی، مدیرکل سابق دفتر مطالعه، پایش و توسعه بازارسازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، درباره آمار صادرات طلای سرخ ایران گفت: صادرات زعفران در ۶ماهه نخست سال۵۷هزار و ۱۰۱ کیلوگرم (۵۷.۱تن) به ارزش ۴۹میلیون و ۴۶۵هزار و ۹۶۰ دلار بوده‌است. این آمار نسبت به ۶ماهه نخست سال‌گذشته در وزن ۴۱.۵درصد و در ارزش ۵۲.۲درصد کاهش داشته‌است.
وی با اشاره به ترکیب زعفران صادراتی افزود: حدود ۴۵درصد صادرات در قالب بسته‌بندی بین یک تا ۳۰گرم انجام شد و حدود ۵۵درصد صادرات هم در بسته‌بندی بالای ۳۰گرم و در قالب فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای بوده‌است.
وی ادامه‌داد: اما ترکیب زعفران صادراتی در سال‌گذشته ۷۱.۳درصد به شکل فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای و ۲۸.۷درصد در قالب بسته‌بندی انجام شده‌است.
مدیرکل سابق دفتر مطالعه، پایش و توسعه بازارسازمان مرکزی تعاون روستایی ایران، تصریح کرد: امسال با وجود کاهش حجم صادرات به سمت صادرات با برند ایرانی و بسته‌بندی ایرانی حرکت کرده‌‌‌‌‌‌‌‌ایم. لطیفی با اشاره به قاچاق این محصول لوکس بخش کشاورزی به افغانستان عنوان کرد: با وجود حفظ سطح زیرکشت زعفران و تداوم تولید شاید بتوان گفت میزان قاچاق این محصول، به اندازه همان مقدار کاهشی که در آمار صادرات رسمی زعفران از گمرکات کشور به بازار جهانی نشان می‌دهد، باشد. وی درخصوص چرایی قاچاق اظهار کرد: نخست اینکه استان‌های تولیدکننده اصلی این محصول همجوار با افغانستان بوده و خروج آن از کشور از طریق شهروندان ایرانی و افغانستانی که گاهی اوقات نسبت قومی و فامیلی دارند راحت‌تر انجام می‌شود. موضوع دوم به مساله رفع تعهد ارزی برمی‌گردد. تمایل به عدم‌بازگشت ارز، سبب‌شده تا فعالان این حوزه به سمت صادرات غیررسمی کشیده شوند. موضوع سوم به همجواری افغانستان با هند برمی‌گردد که مصرف‌کننده ۵۰ تا ۶۰تن زعفران در سال‌است. همکاری این دو کشور در بحث تعرفه گمرکی سبب‌شده تا زعفران ایرانی اگر از کانال افغانستان به هند صادر شود برای این کشور با هزینه کمتر همراه است. تعرفه گمرکی صادرات زعفران بین افغانستان و هند صفر است، درحالی‌که این عدد برای تجار با مبدا ایران به هند ۳۸درصد است. وی با بیان اینکه افغانستان با صادرات زعفران ایرانی از طریق خودش بازار هند را بهتر در دست می‌گیرد، ادامه‌داد: مسوولان داخلی باید با رایزنی با مسوولان هند زمینه تعاملات بهتری بین دو کشور ایجاد کنند تا مانع تجارت غیررسمی طلای سرخ که یکی از ارزآورترین محصولات کشاورزی است، شوند. این مسوول یادآور شد: رفع چالش‌های تعهد ارزی هم می‌تواند به کاهش تجارت غیررسمی زعفران کمک کند.
مدیرکل سابق دفتر مطالعه، پایش و توسعه بازارسازمان مرکزی تعاون روستایی ایران درباره مقصدهای صادراتی زعفران ایران، گفت: این محصول در ۶ ماه نخست سال‌به ۵۰ کشور جهان صادر شد. مقصد اول امارات بود با عدد ۱۵هزار و ۶۱۰ کیلوگرم که تقریبا ۲۸درصد صادرات را به خود اختصاص داده‌است. وی در ادامه افزود: دومین مقصد، اسپانیا بوده که متاسفانه حدود ۱۰۰سال است زعفران ایرانی را به‌نام اسپانیا می‌‌‌‌‌‌‌‌شناسند. ۱۱هزار و ۵۶ کیلوگرم زعفران به این کشور صادر شده که ۷هزار و ۶۶۵ کیلوگرم آن به شکل فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای بوده‌است. مقصد سوم چین بوده با صادرات ۱۰هزار و ۴۷۳ کیلوگرم که از این میزان ۸هزار و ۱۴ کیلوگرم به شکل فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای انجام شده‌است. افغانستان مقصد چهارم صادرات زعفران ایرانی است که ۶هزار و ۹۰۸ کیلوگرم صادرات رسمی به این همسایه صورت‌گرفته‌است. ۳هزار و ۶۴۱ کیلوگرم صادرات در قالب فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای بوده‌است. قطر با خرید ۲هزار و ۲۶۳ کیلوگرم مقصد پنجم است که ۷۰۱ کیلوگرم آن به شکل فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای بوده‌است.
وی به سایر بازارها اشاره کرد و ادامه‌داد: مقصد ششم صادرات زعفران ایران، ایتالیا است با رقم ۲هزار و ۴۶۰ کیلوگرم که بخش زیادی از آن (۱۵۹۹ کیلوگرم) به شکل فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای بوده‌است. مقصد هفتم عمان است با صادرات ۱۴۴۳ کیلوگرم که ۵۰۰ کیلوگرم آن فله‌‌‌‌‌‌‌‌ای انجام شده‌است.
لطیفی با بیان اینکه هند، یونان و ایتالیا و اسپانیا تولیدکننده نیز هستند و صادرات ممکن است به‌نام این کشورها تمام شود، در پایان گفت: سایر کشورهای مقصد زعفران ایرانی؛ عراق، انگلستان، ترکیه، یونان، نپال، موریس، نیوزیلند، اتریش، روسیه، فیلیپین، بلژیک، ژاپن، پاکستان، تایلند، تایوان، آلمان، هلند، مالزی، کویت، کانادا، سوئیس، سوئد، صربستان و… بوده‌اند.
منبع :