«پس از مذاکراتی طولانی و پرتنش در کاپ ۲۹، کشورها به توافقی برای اختصاص ۱.۳ تریلیون دلار کمک مالی به جهان در حال توسعه دست یافتند. این توافق که در ساعات اولیه روز یکشنبه به تصویب رسید، با انتقادهای شدید فعالان محیط‌زیستی روبه‌رو شد.»
این کمک مالی قرار است تا سال ۲۰۳۵ برای کمک به کشورهای در حال توسعه در گذار به اقتصادی کم‌کربن و مقابله با اثرات شدید تغییرات اقلیمی اختصاص یابد. اما تنها ۳۰۰ میلیارد دلار از این مبلغ به‌صورت کمک‌های بلاعوض و وام‌های با بهره پایین از سوی کشورهای توسعه‌یافته ارائه خواهد شد. مابقی این مبلغ باید از طریق سرمایه‌گذاری‌های خصوصی و منابع جدید تأمین مالی مانند مالیات بر سوخت‌های فسیلی و سفرهای هوایی تأمین شود که هنوز توافقی قطعی بر سر آن‌ها حاصل نشده است.
انتقاد از کشورهای ثروتمند
محمد عدوا، مدیر اندیشکده پاور شیفت آفریقا، در واکنش به این توافق گفت: “این نشست برای کشورهای در حال توسعه فاجعه‌بار بود. این توافق خیانتی به مردم و سیاره است از سوی کشورهای ثروتمندی که ادعای جدی گرفتن تغییرات اقلیمی دارند.”
در طول دو هفته مذاکرات فشرده در اجلاس کاپ ۲۹ که در باکو، پایتخت آذربایجان برگزار شد، برخی از فقیرترین و آسیب‌پذیرترین کشورهای جهان تلاش کردند سهم بیشتری از کمک‌های مالی را به‌طور مستقیم از کشورهای توسعه‌یافته دریافت کنند. آن‌ها همچنین خواستار این بودند که این منابع مالی عمدتاً به کشورهایی اختصاص یابد که نیاز بیشتری به حمایت دارند، به‌جای آنکه میان اقتصادهای بزرگ و نوظهور مانند هند تقسیم شود.
اعتراض و ترک مذاکرات توسط برخی کشورها
دو گروه از کشورهای آسیب‌پذیر شامل ائتلاف کشورهای جزیره‌ای کوچک و کشورهای کمتر توسعه‌یافته، در اعتراض به شرایط مذاکرات، یکی از جلسات را در عصر شنبه ترک کردند. هرچند که بعداً به مذاکرات بازگشتند.
این نشست در شرایط حساسی برگزار شد، چرا که تنها چند روز پیش از آن، دونالد ترامپ بار دیگر به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات متحده انتخاب شده بود. ترامپ قصد دارد در ژانویه از توافق پاریس خارج شود و احتمالاً هیچ کمکی به تأمین مالی اقلیمی جهان در حال توسعه نخواهد کرد.
نگرانی از آینده تأمین مالی
به دلیل نگرانی از روی کار آمدن دولت ترامپ و احتمال خروج آمریکا از تعهدات اقلیمی، برخی کشورها به این نتیجه رسیدند که شکست در دستیابی به یک توافق مالی جدید در باکو می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد. با این حال، کشورهای توسعه‌یافته اعلام کردند به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای، قادر به ارائه تعهدات مالی بیشتری نیستند. یکی از مذاکره‌کنندگان تصریح کرد: “در صورتی که ایالات متحده در آینده تأمین مالی را متوقف کند، ما تمام ریسک‌های مربوطه را خواهیم پذیرفت.”
انتقادهای شدید از توافق
بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله هند، بولیوی، کوبا و نیجریه به‌شدت نسبت به این توافق اعتراض کردند. هند در لحظات آخر اعتراض خود را مطرح کرد، اما نتوانست از تصویب توافق جلوگیری کند.
فعالان محیط‌زیستی نیز این توافق را به‌شدت محکوم کردند. کلادیو آنجلو، از سازمان Observatório do Clima در برزیل، گفت: “کشورهای ثروتمند ۱۵۰ سال فضاهای جوی جهان را تصاحب کردند، ۳۳ سال در اقدامات اقلیمی تعلل کردند و سه سال صرف مذاکرات کردند بدون اینکه اعداد واقعی روی میز بگذارند.”
انتقادات از ریاست اجلاس
آذربایجان، کشور میزبان، به دلیل نحوه مدیریت اجلاس کاپ ۲۹ با انتقادات شدیدی روبه‌رو شد. صادرات نفت و گاز ۹۰ درصد از اقتصاد این کشور را تشکیل می‌دهد و حضور منافع صنعت سوخت‌های فسیلی در نشست به‌وضوح دیده می‌شد.
عربستان سعودی نیز نقش مخربی در مذاکرات ایفا کرد. به گفته منابع داخلی، یکی از مقامات سعودی تلاش کرد تا متنی کلیدی را بدون مشورت کامل تغییر دهد و چندین بار سعی کرد مراجع مربوط به “گذار از سوخت‌های فسیلی” را حذف کند.
نقش کمرنگ ایالات متحده و چین
ایالات متحده و چین، دو اقتصاد بزرگ جهان و بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گازهای گلخانه‌ای، نقش عمده‌ای در این نشست نداشتند. هیئت ایالات متحده همچنان متشکل از مقامات دولت بایدن بود، اما احتمال ریاست‌جمهوری ترامپ سایه‌ای بر مشارکت آن‌ها انداخته بود.
این توافق به چین اجازه می‌دهد به‌صورت داوطلبانه در تأمین مالی اقلیم مشارکت کند، در حالی که کشورهای ثروتمند ملزم به ارائه کمک هستند.
آنی داسگوپتا، مدیر اجرایی اندیشکده آمریکایی World Resources Institute، گفت: “با وجود موانع بزرگ، مذاکره‌کنندگان در باکو توانستند توافقی به دست آورند که حداقل سه برابر کمک مالی اقلیمی به کشورهای در حال توسعه افزایش می‌دهد.”
او افزود: “هدف ۳۰۰ میلیارد دلاری کافی نیست، اما گامی مهم به‌سوی آینده‌ای ایمن‌تر و عادلانه‌تر است. این توافق نشان می‌دهد که چقدر مهم است کشورهای آسیب‌پذیر به منابع مالی بهتری دسترسی پیدا کنند که آن‌ها را با بدهی غیرقابل‌تحمل مواجه نکند.”
نقل از سایت اخبار روز