جمعی از دانشجویان دانشگاه تهران در بیانیه‌ای به مناسبت روز دانشجو گفتند وعده‌های دولت پزشکیان از جمله بازگشت دانشجویان اخراجی “دروغین” است. آنها به نهادینه شدن جو امنیتی در دانشگاهها و افزایش هزینه‌تحصیل اشاره کرده‌اند.۱۶ آذر، روز دانشجو، در حالی در ایران فرا رسیده است که به گفته فعالان دانشجویی فشارهای امنیتی در دانشگاهها ادامه دارد و هزینه‌های تحصیلی نیز به شدت رو به افزایش است.
گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران به مناسبت این روز در بیانیه‌ای از “وخامت شرایط اقتصادی و ناترازی‌های غیرقابل‌جبران” انتقاد کرده‌اند که “دولت را واداشته است که بخشی از این مشکلات را از طریق کاهشبودجه آموزش و دانشگاه و “تحمیل هزینه‌های بیشتر بر دانشجویان جبران کند.”
این دانشجویان به “افزایش هزینه‌های زندگی دانشجویی، افزایش چشمگیر شهریه‌ها در دانشگاه آزاد، تداوم پولی‌سازی دانشگاه‌های دولتی و کاهش بودجه‌های آموزشی” اشاره کرده‌اند.
“تلاش‌های حاکمیت برای انکار سرکوب”
بیانیه می‌گوید ۱۶ آذر “نمادی از مقاومت دانشجویان در برابر استبداد حاکم، اشغالگری، حضور نیروهای امنیتی و تسلط خودکامگی بر عقلانیت” است و “تلاش‌های حاکمیت و دولت اصلاحات برای انکار سرکوب” را محکوم می‌کند.
دانشجویان دانشگاه تهران به وعده‌های دولت پزشکیان پرداخته‌اند. از جمله وعده او بازگشت دانشجویان اخراجی و تعلیقی به دانشگاهها بود. پزشکیان گفته بود: «نمی‌گذارم دانشجویی را به‌خاطر داشتن اندیشه از دانشگاه بیرون یا استادی را به‌خاطر تفکر او بازنشسته کنند»، او قول داده بود: «اجازه اخراج دانشجویان و اساتید را نمی‌دهم».
به گفته بیانیه “این وعده تنها در مورد دانشجویانی محقق شده که دسترسی به رسانه‌های جمعی دارند؛ در حالی که دانشجویانی که از این امکانات محروم‌اند، همچنان از تحصیل بازمانده‌اند”.
جو امنیتی دانشگاهها نیز بهبود نیافته و “حضور نهادی مانند حراست که تحت فرمان مستقیم نیروهای اطلاعاتی و امنیتی با کمک نهادهایی چون بسیج و نهاد رهبری عمل می‌کند، نشان‌دهنده وجود ارگانی فراتر از قانون است”. دانشجویان با اشاره به کارنامه این نهاد در دانشگاهها می‌گویند حراست “با دخالت در تمامی امور دانشگاه، اقداماتی چون آدم‌ربایی، بازجویی، تهدید و ضرب‌وشتم را بدون هیچ ملاحظه‌ای انجام می‌دهد” و “در مورد وظایف و اختیارات این نهاد حتی یک خط آیین‌نامه یا دستورالعمل قانونی وجود ندارد.”
“دولت زیر دست نیروهای امنیتی و نهادهای وابسته به رهبری”
در بیانیه جمعی از دانشجویان دانشگاه تهران می‌خوانیم: «همکاری نیروهای امنیتی و نهادهای وابسته به رهبری و سپاه، در ساختار اداری دولت کنونی نهادینه شده است. از نشانه‌های این پیوند عمیق می‌توان به ابقای وزیر اطلاعات دولت قبلی و دخالت آشکار رهبری در انتصاب وزرا اشاره کرد.»
این دانشجویان به روش‌های مختلف برای تسلط بر فضای دانشگاه اشاره کرده و می‌گویند “استفاده از مصاحبه”، سهمیه‌های موسوم به “بورسیه سازمان‌ها”، “تصفیه سیاسی قبولی‌های مستقیم در دانشگاهها و تداوم سایر سهمیه‌های موجود” نشان تلاش بیشتر برای “تصفیه فضای دانشگاه” است. هدف استفاده از این روش‌ها “یکدست‌سازی، خفه کردن صدای مخالفان پیش از شکل‌گیری هر گونه حرکت اعتراضی است”.
“حذف تشکل‌های دانشجویی”
بیانیه همچنین به تلا‌ش‌ها برای حذف هر تشکل مستقل دانشجویی به ویژه پس از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ اشاره می‌کند و می‌گوید تشکل‌هایی که “کوچک‌ترین زاویه سیاسی با حاکمیت دارند، به‌ویژه پس از جنبش ژینا” حذف یا از شکل‌گیری آنها جلوگیری می‌شود.
به گفته آنها حاکمیت “تنها راه بقای خود را در استمرار سرکوب می‌بیند” و تغییر دولت نیز “صرفاً نوع سرکوب را تغییر می‌دهد و نه ماهیت آن”. به‌کار گیری ابزارهای جدید سرکوب مانند “بیمار‌انگاری پوشش اختیاری”، افزایش “نظارت‌های الکترونیکی و مجازی بر دانشجویان”، “انکار روندهای سرکوب گذشته و تلاش برای ادغام نهادها و تشکل‌های مردمی در ساختار حاکمیت” بخشی از این سیاست است.
دانشجویان در پایان بیانیه‌گفته‌اند تا “بازپس‌گیری دانشگاه از یوغ نهادهای امنیتی و حاکمیتی و بازگرداندن آن به دست صاحبان واقعی‌اش، یعنی دانشجویان”، به مبارزه با هر گونه استبداد ادامه خواهند داد.
اعتراض دانشجویان دانشگاه تهران به سخنرانی قالیباف
برنامه محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس برای سخنرانی به مناسبت روز دانشجو در دانشگاه تهران با اعتراض شدید دانشجویان این دانشگاه روبه‌رو شد. گروهی از دانشجویان با در دست گرفتن پلاکادهایی “مخالفت قاطعانه خود را با حضور محمدباقر قالیباف در دانشگاه” اعلام کردند.
انها بر پلاکادهای خود نوشتند: «دانشگاه پادگان نیست» و «سرکوب دانشجویان را متوقف کنید». این دانشجویان می‌گویند “کسی که خود بارها به نقش محوری‌اش در سرکوب خونین دانشجویان در قیام ۱۸ تیر ۷۸ افتخار کرده است، هیچ جایگاهی در این دانشگاه ندارد”.
دانشجویان معترض می‌گویند اجازه نمی‌دهند “گذشته تاریک و سرکوب‌گرانه چنین افرادی بر روح آزاد دانشگاه سایه بیفکند”. آنها همچنین تاکید می‌کنند که “قالیباف نماینده مردم نیست، او نماینده سرکوب و خفقان است.”
“فرار استاد و دانشجو از ایران”
امسال روز دانشجو در ایران هم‌زمان شده است با رکورد مهاجرت دانشجویان و استادان از کشور. فرار سرمایه‌های علمی یا آنطور که سال‌هاست درباره آن هشدار داده می‌شود، “فرار مغزها” از ایران اوج خطرناکی گرفته است. عوامل بسیاری در این فرار دخیل‌اند از جمله وضع بد معیشت، نبود چشم‌انداز برای نسل جوان، دخالت ایدئولوژی مذهبی حکومتی در زندگی خصوصی و اجتماعی شهروندان و پایین آمدن کیفیت علمی دانشگاهها در ایران.
حسین سیمایی صراف، وزیر علوم ایران پنجشنبه شب، ۱۵ آذر، در یک برنامه تلویزیونی به مناسبت روز دانشجو به دلایل مختلف مهاجرات اشاره کرد و آنرا ناشی از “مسایل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، معیشت و مسکن” دانست. او گفت: «امروز استادیار پایه ۱ در بدو استخدام دانشگاه ماهی ۲۱ میلیون تومان حقوق می‌گیرد و استاد تمام بعد از ۴۰ سال خدمت با محاسبه حقوق به دلار ماهی یک هزار دلار دریافت می کند؛ در حالیکه دانشجوی همین استاد که به خارج از کشور رفته، ماهی بیش از هفت هزار دلار حقوق می‌گیرد.»
کارنامه وزیر علوم جدید
سیمایی تاکید کرد که “توسعه ایران بدون علم ممکن نیست”، اما “حکمرانی علمی” وجود ندارد و کشور “با تورم تصمیمات غیر علمی” مواجه است.
او از “قطع رابطه ارگانیک” بین نهاد علم و تصمیم گیری‌ها انتقاد کرد و گفت تصمیمات “پشت درهای” بسته گرفته می‌شوند. وزیر علوم از ضرورت “آزادی پس از بیان”، “برخورد عادلانه با تشکل‌ها” و حاکم شدن “فضای اعتدال و توافق” در دانشگاه گفت.
او در مورد بازگشت دانشجویان اخراجی نیز مدعی شد: «ما دانشجوی اخراجی نداشتیم، فقط یک مورد بوده است و بقیه موارد در دولت قبل تعیین تکلیف شده بود.» به گفته او پرونده حدود ۱۵۰ دانشجوی تعلیقی “تک به تک” بررسی شده و آنها “در یک فهرست مشخص به دانشگاه برگشتند.”
در دوره وزیر علوم جدید نیز از بازگشت اساتیدی که به دلیل مواضع انتقادی خود از تدریس در دانشگاهها محروم شدند، تنها به دو مورد می‌توان اشاره کرد؛ محسن برهانی و علی شریفی زارچی. اما بسیاری اساتید دیگر که در دهه‌های گذشته اخراج شدند، بازنگشته‌اند.
پرونده‌سازی، اخراج و زندان فعالان دانشجویی نیز ادامه دارد و هر روز خبری در شبکه‌های اجتماعی در این باره منتشر می‌شود. مطهره گونه‌ای، از جمله آنهاست که به اتهام “فعالیت تبلیغی علیه نظام” یک سال حبس گرفته است. فشار روی دختران دانشجو برای حجاب اجباری در برخی دانشگاهها به جای آنکه نسبت به گذشته کاهش یافته باشد، بیشتر شده است.
قرار است مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم روز شنبه ۱۷ آذر در دانشگاه صنعتی شریف سخنرانی کند. باید دید واکنش دانشجویان به حضور پزشکیان چیست و خود او درباره کارنامه ۱۰۰ روزه‌اش در رابطه با دانشگاهها چه دارد که بگوید.
منبع: دویچه وله