پهبادها، که به عنوان هواپیما‌های بدون سرنشین (UAV) نیز شناخته می‌شوند، در دنیای نظامی به عنوان ابزار‌های کلیدی و مؤثر در عملیات‌های جنگی و اطلاعاتی شناخته می‌شوند. این فناوری‌ها از زمان‌های دور به عنوان راه‌حلی برای انجام مأموریت‌های خطرناک و دشوار طراحی شده‌اند و با پیشرفت‌های تکنولوژیکی، به یکی از ارکان اصلی استراتژی‌های نظامی مدرن تبدیل شده‌اند.

پهباد‌ها نخستین بار در اوایل قرن بیستم برای مقاصد آموزشی و نظامی استفاده شدند. اما با گذشت زمان و به ویژه در دهه‌های اخیر، کاربرد‌های آنها به شدت گسترش یافته و شامل شناسایی، نظارت، حمله به اهداف دشمن و حتی پشتیبانی لجستیکی شده است. این تغییرات نه تنها به دلیل پیشرفت‌های فناوری در طراحی و ساخت پهبادها، بلکه به دلیل نیاز‌های جدید میدان جنگ و تغییرات در استراتژی‌های نظامی بوده است.پهپادها در میدان جنگ هم قاتل زرهی هستند و هم نابودکننده پیاده نظام، قیمت به نسبت ارزان آنها باعث بکارگیری حداکثری آنان در همه میادین جنگی شده است.

اهمیت پهباد‌ها در جنگ‌های مدرن

امروزه، پهباد‌ها به عنوان ابزار‌هایی با قابلیت‌های منحصر‌به‌فرد در عملیات‌های نظامی شناخته می‌شوند. آنها قادرند اطلاعات دقیق و بلادرنگ را جمع‌آوری کنند، بدون اینکه خطر تلفات انسانی را به همراه داشته باشند. این ویژگی‌ها باعث شده است که کشور‌های مختلف به سرعت در حال توسعه و تجهیز نیرو‌های خود با این فناوری باشند.

۱۸۴۹: اولین استفاده از وسایل پرنده بدون سرنشین با بالن‌های بمب‌گذاری شده توسط اتریش برای حمله به ونیز آغاز شد.
۱۹۰۰: توسعه پهباد‌ها برای آموزش نظامی و نقشه‌برداری آغاز شد. این دوره شامل طراحی‌هایی برای استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین بود.
جنگ جهانی اول: در این جنگ، نخستین استفاده‌های عملی از پهباد‌ها صورت گرفت، از جمله استفاده از اژدر‌های هوایی بدون سرنشین.
پیشرفت‌های دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰

۱۹۵۹: نیروی هوایی ایالات متحده شروع به برنامه‌ریزی برای استفاده از پهباد‌ها به دلیل نگرانی از تلفات انسانی در عملیات‌های نظامی کرد.

جنگ ویتنام: در این جنگ، پهباد‌های شناسایی مانند رایان مدل ۱۴۷ به کار گرفته شدند که نقش مهمی در جمع‌آوری اطلاعات ایفا کردند.
دهه‌های اخیر

۲۰۰۰s: با پیشرفت فناوری دیجیتال، پهباد‌ها به طور قابل توجهی بهبود یافتند. سنسور‌های پیشرفته، دوربین‌ها و سیستم‌های ناوبری GPS به کار گرفته شدند.
۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳: ظهور برند‌های بزرگ سازنده پهباد‌ها باعث کاهش قیمت و افزایش دسترسی به این فناوری شد.
فناوری‌های نوین

هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: پهباد‌های مدرن با الگوریتم‌های هوش مصنوعی تجهیز شده‌اند که به آنها اجازه می‌دهد تصمیمات خودکار بگیرند.
باتری‌ها و منابع انرژی: پیشرفت در باتری‌ها و منابع انرژی نوین، زمان پرواز را افزایش داده است.

جنگ‌های مدرن: امروزه پهباد‌ها به عنوان ابزار کلیدی در جنگ‌ها شناخته می‌شوند. آنها برای شناسایی، نظارت و حتی حمله به اهداف دشمن استفاده می‌شوند.

ایران: ایران از دهه ۱۹۸۰ شروع به توسعه پهباد‌ها کرده است. پهباد‌هایی مانند “مهاجر” و “شاهد” در عملیات‌های نظامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

جدیدترین فناوری‌ها

پهباد کمان ۲۲: این پهباد که بر اساس طراحی‌های آمریکایی ساخته شده است، قابلیت بمباران دقیق را دارد.
استفاده از فناوری‌های جدید: کشور‌های مختلف در حال توسعه سیستم‌های ضدپهپادی و تکنولوژی‌هایی برای مقابله با تهدیدات ناشی از پهباد‌ها هستند.

پهباد‌ها از زمان پیدایششان تحولات قابل توجهی را تجربه کرده‌اند و امروزه نقش حیاتی در عملیات‌های نظامی ایفا می‌کنند. با پیشرفت فناوری، انتظار می‌رود که کاربرد‌های جدید و نوآورانه‌ای برای این فناوری در آینده نزدیک ظهور کند. سال ۲۰۲۵ می‌تواند شاهد تحولات بیشتری در زمینه طراحی، ساخت و استفاده از پهباد‌ها باشد که بر روی امنیت ملی کشور‌ها تأثیرگذار خواهد بود.

امروزه تولید پهپاد به یک رقابت جهانی تبدیل شده است. کشور‌های پیشرو در این حوزه مانند آمریکا، چین، اسرائیل، و ترکیه بر نوآوری و صادرات تمرکز دارند. در عین حال، کشور‌هایی مانند ایران، اوکراین، و هند با توسعه فناوری‌های بومی سعی دارند در این رقابت حضور پررنگی داشته باشند. کاربرد پهپاد‌ها روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود، از نظامی تا صنعتی و حتی کاربرد‌های روزمره.

مهم‌ترین کشور‌های تولیدکننده پهپاد و توانمندی‌های آنها را بررسی می‌کنیم:

۱. ایالات متحده آمریکا
آمریکا پیشرو در صنعت تولید پهپاد است و گستره‌ای از پهپاد‌های نظامی و غیرنظامی را تولید می‌کند:
پهپاد‌های نظامی معروف: MQ-۱ Predator، MQ-۹ Reaper، RQ-۴ Global Hawk.
شرکت‌های پیشرو: General Atomics، Northrop Grumman، Boeing، Lockheed Martin.
ویژگی‌ها: آمریکا پهپاد‌هایی با قابلیت پرواز در ارتفاع بالا، نظارت طولانی‌مدت، و استفاده از تسلیحات پیشرفته تولید می‌کند.

۲. چین
چین دومین تولیدکننده بزرگ پهپاد در جهان است و در سال‌های اخیر رقیب جدی آمریکا شده است.
پهپاد‌های نظامی معروف: Wing Loong، CH-۴، WZ-۷ Soaring Dragon.
شرکت‌های پیشرو: DJI (در پهپاد‌های غیرنظامی)، AVIC.
ویژگی‌ها: چین پهپاد‌های نظامی ارزان‌تر و با کیفیت بالا تولید می‌کند و آنها را به کشور‌های مختلف صادر می‌کند. همچنین DJI در بازار پهپاد‌های تجاری و فیلم‌برداری تسلط دارد.

 روسیه
روسیه با تأکید بر کاربرد‌های نظامی، پهپاد‌های پیشرفته‌ای طراحی کرده است.
پهپاد‌های معروف: Orlan-۱۰، Forpost، Altius-U.
ویژگی‌ها: پهپاد‌های روسی بیشتر برای نظارت، جنگ الکترونیک، و حملات تاکتیکی طراحی شده‌اند و در جنگ اوکراین استفاده گسترده‌ای داشته‌اند.

۴. رژیم اسرائیل
رژیم صهیونیستی یکی از پیشرفته‌ترین تولیدکنندگان پهپاد در جهان است و به دلیل نوآوری و صادرات پهپاد به کشور‌های مختلف شهرت دارد.
پهپاد‌های معروف: Heron، Hermes ۹۰۰، Harop.
شرکت‌های پیشرو: Israel Aerospace Industries (IAI)، Elbit Systems.
ک    ویژگی‌ها: اسرائیل به‌ویژه در توسعه پهپاد‌های شناسایی و حمله دقیق تخصص دارد و پهپاد‌های خود را به ده‌ها کشور صادر می‌کند.

۵. ترکیه
ترکیه در سال‌های اخیر به یک تولیدکننده برجسته پهپاد تبدیل شده است.
پهپاد‌های معروف: Bayraktar TB۲، Anka-S، Akinci.
شرکت‌های پیشرو: Baykar، TAI (Turkish Aerospace Industries).
ویژگی‌ها: پهپاد‌های ترکیه در جنگ‌های مختلف، از جمله در سوریه، لیبی، و جنگ قره‌باغ، موفقیت‌های چشمگیری داشته‌اند و صادرات آنها به کشور‌هایی مانند اوکراین و آذربایجان افزایش یافته است.

۶. ایران
ایران یکی از کشور‌های پیشرو در تولید پهپاد در خاورمیانه است. •    پهپاد‌های معروف: Shahed-۱۳۶، Mohajer-۶، Ababil.
ویژگی‌ها: پهپاد‌های ایرانی بیشتر برای کاربرد‌های نظامی و نظارت طراحی شده‌اند و در درگیری‌های منطقه‌ای و صادرات به کشور‌های دیگر، از جمله روسیه، استفاده می‌شوند.

۷. اتحادیه اروپا
چندین کشور اروپایی پهپاد تولید می‌کنند:
انگلیس: پهپاد‌های Watchkeeper.
فرانسه: پهپاد‌های Patroller.
ایتالیا: پهپاد‌های Falco.
ویژگی‌ها: اروپا بیشتر بر تولید پهپاد‌های نظارتی و کاربرد‌های غیرنظامی تمرکز دارد.

۸. هند
هند با هدف خودکفایی در صنایع نظامی شروع به تولید پهپاد‌های پیشرفته کرده است.
پهپاد‌های معروف: Rustom، Nishant.
ویژگی‌ها: هند در حال توسعه پهپاد‌های بومی و همچنین خرید فناوری از کشور‌های دیگر است.

۹. کره جنوبی
کره جنوبی پهپاد‌های نظامی و غیرنظامی با تکنولوژی بالا تولید می‌کند.
پهپاد‌های معروف: KUS-FS، KUS-VH.
ویژگی‌ها: کره جنوبی در حال توسعه پهپاد‌های رزمی و شناسایی برای استفاده در شبه‌جزیره کره است.

ژاپن: بیشتر بر پهپاد‌های غیرنظامی و کشاورزی تمرکز دارد.

اوکراین: اخیراً به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان پهپاد‌های نظامی مانند پهپاد‌های فیبر نوری شناخته شده است.
برزیل و آفریقای جنوبی: در حال توسعه پهپاد‌های کاربردی برای صنایع و نظارت.

 اما جدیدترین تحولات در زمینه پهباد‌های جنگی تا امروز، به ویژه در سال ۲۰۲۴، نشان‌دهنده پیشرفت‌های چشمگیر و نوآوری‌های قابل توجهی است که در این حوزه به وقوع پیوسته است. در ادامه، کمی جزئی‌تر به بررسی برخی از این تحولات می‌پردازیم:
پهباد‌های نظامی جدید و پیشرفته
پهباد گارپیا (Garpiya)
کشور سازنده: روسیه
ویژگی‌ها: این پهباد تهاجمی دوربرد با استفاده از موتور و قطعات چینی تولید شده و در جنگ اوکراین به کار گرفته شده است. بر اساس گزارش‌ها، بیش از ۲۵۰۰ فروند از این پهباد تولید شده و به زیرساخت‌های حیاتی اوکراین آسیب رسانده است.
   پهباد انتحاری لنست (Lancet)
کشور سازنده: روسیه
ویژگی‌ها: این پهباد‌ها که جزو مهمات پرسه‌زن طبقه‌بندی می‌شوند، در جنگ اوکراین نقش کلیدی در انهدام اهداف مهم ارتش اوکراین ایفا کرده‌اند. این سیستم‌ها به عنوان یک ابزار مؤثر برای حملات دقیق شناخته می‌شوند.
   کوادکوپتر سنگین موتیلک (Motylek)
کشور سازنده: روسیه
ویژگی‌ها: این کوادکوپتر سنگین قادر به حمل بمب‌های ۲۵۰ کیلوگرمی است و برای حمله به اهداف مختلف طراحی شده است. این ویژگی آن را به یک ابزار قدرتمند در میدان نبرد تبدیل کرده است.
    پهباد Grom-U
کشور سازنده: روسیه
ویژگی‌ها: این پهباد جت بسیار بزرگ برای انجام مأموریت‌های شناسایی و حمله طراحی شده و در نمایشگاه ARMY ۲۰۲۴ معرفی شد. انتظار می‌رود که این مدل قابلیت‌های منحصر به فردی را در عملیات‌های نظامی ارائه دهد.

    پهباد‌های نظامی آمریکایی 

MQ-۹ Reaper
تولیدکننده: شرکت جنرال اتمیکس
ویژگی‌ها: MQ-۹ Reaper یکی از معروف‌ترین و پرکاربردترین پهباد‌های نظامی در جهان است. این پهباد قابلیت‌های متعددی از جمله شناسایی، نظارت و حمله به اهداف را دارد. با توانایی حمل تسلیحات مختلف و استقامت بالا، این پهباد در عملیات‌های نظامی متعددی مورد استفاده قرار گرفته است.
این پهباد به عنوان جانشین MQ-۱ Predator طراحی شده و تاکنون بیش از ۳۰۰ فروند از آن تولید شده است. کشور‌های مختلفی از جمله فرانسه، هند و ایتالیا نیز این پهباد را خریداری کرده‌اند.

    RQ-۴ Global Hawk
تولیدکننده: نورثروپ گرومن
ویژگی‌ها: RQ-۴ Global Hawk یک پهباد شناسایی با قابلیت پرواز در ارتفاعات بالا است که برای جمع‌آوری اطلاعات دقیق طراحی شده است. این پهباد مجهز به حسگر‌های پیشرفته‌ای است که امکان نظارت بر مناطق وسیع را فراهم می‌کند.
این پهباد عمدتاً برای مأموریت‌های شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات در مناطق جنگی و غیرجنگی استفاده می‌شود و به عنوان یکی از ابزار‌های کلیدی در عملیات‌های نظامی مدرن شناخته می‌شود.

    X-۴۷B
تولیدکننده: نورثروپ گرومن
ویژگی‌ها: X-۴۷B یک پهباد پنهانکار است که قابلیت برخاستن و فرود خودکار بر روی عرشه ناو‌های هواپیمابر را دارد. این پهباد برای انجام عملیات تاکتیکی تهاجمی طراحی شده و می‌تواند به صورت خودکار سوخت‌گیری در هوا انجام دهد.
عملکرد: X-۴۷B نخستین پرواز خود را در سال ۲۰۱۱ انجام داد و به عنوان یکی از هوشمندترین نمونه‌های موجود در کلاس خود شناخته می‌شود.

    Valkyrie (MQ-۲۸)
تولیدکننده: بوئینگ
ویژگی‌ها: Valkyrie یا MQ-۲۸ نسل جدیدی از پهباد‌های جنگی است که با استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی طراحی شده است. این پهباد قابلیت‌هایی مشابه جنگنده‌های سرنشین‌دار را دارد، اما با هزینه‌ای بسیار کمتر.
استفاده‌ها: Valkyrie به عنوان یک پشتیبان برای جنگنده‌های سرنشین‌دار عمل می‌کند و می‌تواند در میدان نبرد به صورت مستقل عمل کند.

    MC-۱C Grey Eagle
تولیدکننده: جنرال اتمیکس
ویژگی‌ها: MC-۱C Grey Eagle نسخه پیشرفته‌ای از پهباد Predator است که برای عملیات شناسایی، نظارت و حمله طراحی شده است. این پهباد قابلیت حمل محموله‌های مختلف را دارد و می‌تواند در شرایط مختلف عملیاتی مورد استفاده قرار گیرد.

جنگ الکترونیک
با توجه به افزایش استفاده از پهباد‌ها در جنگ‌ها، سیستم‌های جنگ الکترونیک نیز توسعه یافته‌اند. سیستم‌هایی مانند Lesochek و meerkat برای اخلال در امواج ارتباطی و شناسایی تهدیدات ریزپرنده‌ها طراحی شده‌اند.روسیه همچنین از موشک جدید Kh-BPLA رونمایی کرده که قابلیت پرتاب از پهباد‌ها و بالگرد‌ها را دارد. این موشک دارای برد ۸ کیلومتر و سیستم هدایت لیزری است.

تحولات اخیر در زمینه پهباد‌های جنگی نشان‌دهنده تغییرات عمده‌ای در نحوه انجام عملیات‌های نظامی است. با افزایش توانایی‌های تکنولوژیکی و گستردگی استفاده از این سیستم‌ها، انتظار می‌رود که نقش پهباد‌ها در آینده جنگ‌ها همچنان رو به افزایش باشد. کشور‌های مختلف به سرعت در حال توسعه و تجهیز نیرو‌های خود با فناوری‌های نوین هستند تا بتوانند در میدان نبرد رقابتی باقی بمانند.

اما پهباد فیبر نوری چیست؟

پهباد‌های فیبر نوری نوعی از هواپیما‌های بدون سرنشین (UAV) هستند که برای ارتباطات و کنترل خود از کابل‌های فیبر نوری استفاده می‌کنند. این فناوری به طور خاص در زمینه‌های نظامی و امنیتی مورد توجه قرار گرفته و ویژگی‌های منحصر به فردی را ارائه می‌دهد. در ادامه به بررسی تعریف، ویژگی‌ها و مزایای این نوع پهباد‌ها می‌پردازیم.

تعریف پهباد‌های فیبر نوری
پهباد‌های فیبر نوری به پهباد‌هایی اطلاق می‌شود که به جای استفاده از سیگنال‌های رادیویی برای ارتباط با اپراتور، از کابل‌های فیبر نوری برای انتقال داده‌ها و سیگنال‌های کنترلی بهره می‌برند. این فناوری به پهباد‌ها این امکان را می‌دهد که بدون ارسال سیگنال‌های قابل شناسایی، به عملیات خود ادامه دهند.

ویژگی‌ها و مزایای پهباد‌های فیبر نوری

۱. مقاومت در برابر اختلالات الکترونیکی
استفاده از کابل‌های فیبر نوری باعث می‌شود که این پهباد‌ها در برابر اختلالات الکترونیکی مقاوم باشند. این ویژگی به آنها اجازه می‌دهد که بدون تأثیرپذیری از پارازیت‌های رادیویی، به مأموریت‌های خود ادامه دهند ۲۴.
۲. انتقال داده‌های با کیفیت بالا
فیبر نوری قادر است داده‌ها را با سرعت بسیار بالا و کیفیت عالی منتقل کند. این امر برای عملیات نظارتی و شناسایی بسیار حیاتی است، زیرا اطلاعات تصویری و کنترلی با کمترین افت کیفیت به اپراتور منتقل می‌شود ۱۵.
۳. کاهش خطر شناسایی
با عدم ارسال سیگنال‌های رادیویی، پهباد‌های فیبر نوری کمتر در معرض شناسایی قرار دارند. این ویژگی آنها را به ابزاری مناسب برای عملیات‌های مخفیانه تبدیل می‌کند ۲۴.
۴. طراحی ماژولار
این نوع پهباد‌ها معمولاً با طراحی ماژولار ساخته می‌شوند که امکان تغییرات سریع در مأموریت‌ها را فراهم می‌کند. اپراتور‌ها می‌توانند تجهیزات مختلفی را بسته به نیاز خود به پهباد اضافه یا حذف کنند

پهباد‌های فیبر نوری عمدتاً در عملیات نظامی برای مأموریت‌های شناسایی، نظارت و حمله استفاده می‌شوند. آنها می‌توانند اطلاعات حساسی را جمع‌آوری کرده و به نیرو‌های زمینی منتقل کنند بدون اینکه خطر اختلال یا شناسایی توسط دشمن وجود داشته باشد پهباد‌های فیبر نوری با ارائه ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر اختلالات الکترونیکی، انتقال داده‌های با کیفیت بالا و کاهش خطر شناسایی، نقش مهمی در تحول عملیات نظامی ایفا کرده‌اند. این فناوری نه تنها کارایی پهباد‌ها را افزایش می‌دهد بلکه امنیت اطلاعات منتقل شده را نیز تضمین می‌کند.

تاریخچه تولید پهباد‌های فیبر نوری به طور خاص به ادغام فناوری‌های فیبر نوری و هواپیما‌های بدون سرنشین (UAV) برمی‌گردد. این فناوری‌ها به ویژه در زمینه نظامی و امنیتی کاربرد دارند و به تدریج از ایده‌های اولیه به واقعیت‌های عملی تبدیل شده‌اند. در ادامه، تاریخچه و روند توسعه این نوع پهباد‌ها را بررسی می‌کنیم.

دهه ۱۸۴۰: دانیل کولادون، فیزیکدان سوئیسی، برای نخستین بار موفق به هدایت نور در داخل یک بطری آب شد. این کشف، بذر‌های فناوری فیبر نوری را کاشت.

دهه ۱۹۶۰: با پیشرفت فناوری، فیبر نوری به عنوان یک روش جدید برای انتقال داده‌ها معرفی شد. این فناوری به سرعت در زمینه‌های مختلف از جمله مخابرات و پزشکی مورد استفاده قرار گرفت.

ادغام با پهباد‌ها

سال‌های ۲۰۰۰: با پیشرفت‌های تکنولوژیکی، مهندسان به فکر ادغام فیبر نوری با پهباد‌ها افتادند. این ایده نه تنها می‌توانست کارایی پهباد‌ها را افزایش دهد بلکه آنها را در برابر اختلالات الکترونیکی نیز مقاوم‌تر می‌کرد.

تولید و توسعه پهباد‌های فیبر نوری
سال ۲۰۲۰ به بعد: کشور‌های مختلف، از جمله روسیه و ایران، شروع به توسعه و تولید پهباد‌هایی کردند که قابلیت‌های فیبر نوری را در خود جای داده بودند. یکی از نمونه‌های بارز این نوع پهبادها، “شاهزاده” روسیه بود که با استفاده از قرقره‌های فیبر نوری طراحی شده بود.
ویژگی‌ها و مزایای پهباد‌های فیبر نوری

مقاومت در برابر اختلالات الکترونیکی: استفاده از کابل‌های فیبر نوری باعث می‌شود که این پهباد‌ها در برابر اختلالات الکترونیکی بسیار مقاوم باشند.
انتقال داده‌های با کیفیت بالا: کابل‌های فیبر نوری قادر به انتقال داده‌ها با سرعت بسیار بالا و کیفیت عالی هستند.
کاهش خطر شناسایی: عدم ارسال سیگنال‌های رادیویی باعث می‌شود که این پهباد‌ها کمتر در معرض شناسایی قرار گیرند.

پهباد‌های فیبر نوری عمدتاً در عملیات نظامی برای مأموریت‌های شناسایی، نظارت و حتی حمله استفاده می‌شوند. آنها می‌توانند اطلاعات حساسی را جمع‌آوری کرده و به نیرو‌های زمینی منتقل کنند بدون اینکه خطر اختلال یا شناسایی توسط دشمن وجود داشته باشد.

تولد ایده: ایالات متحده
ایالات متحده در دهه ۱۹۹۰ به دنبال راهی برای تقویت امنیت ارتباطی پهپادهایش بود. آنها می‌دانستند که امواج رادیویی همیشه آسیب‌پذیر هستند؛ چه در برابر شنود و چه در برابر اختلالات الکترونیکی (Electronic Warfare). پس ایده‌ای نو ظهور کرد: چرا از کابل‌های فیبر نوری استفاده نکنیم؟ این کابل‌ها سبک، سریع، و بسیار امن بودند.

اولین نمونه‌های پهپاد فیبر نوری توسط دارپا (آژانس پروژه‌های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی آمریکا) ساخته شدند. این پهپاد‌ها قابلیت اتصال به یک ایستگاه زمینی را داشتند و داده‌ها را با سرعت بالا و امنیت کامل منتقل می‌کردند. اولین کاربرد آنها در مأموریت‌های شناسایی حساس بود؛ جایی که امنیت داده‌ها حرف اول را می‌زد.

روسیه: 
روسیه، رقیب دیرینه آمریکا، به‌سرعت متوجه اهمیت این تکنولوژی شد. ارتش روسیه که همواره به دنبال راه‌حل‌هایی برای مقابله با جنگ الکترونیکی غربی بود، توسعه پهپاد‌های فیبر نوری را آغاز کرد.

یکی از نمونه‌های برجسته روسیه، پهپاد‌های متصل به کابل‌های فیبر نوری با قابلیت پرواز در شعاع ۱ تا ۲ کیلومتری بود. این پهپاد‌ها بیشتر برای شناسایی نزدیک و نظارت بر میدان‌های جنگ استفاده می‌شدند. روس‌ها از این تکنولوژی در مناطقی مانند سوریه بهره گرفتند، جایی که نیاز به جمع‌آوری اطلاعات حساس از محیط جنگی حیاتی بود.

چین: 

چین که در دهه‌های اخیر تبدیل به یک قدرت بزرگ تکنولوژی شده، رویکرد متفاوتی نسبت به این پهپاد‌ها داشت. آنها از پهپاد‌های فیبر نوری نه‌تنها برای اهداف نظامی، بلکه برای نظارت داخلی و صنعتی نیز استفاده کردند.

یکی از پروژه‌های مهم چین، استفاده از پهپاد‌های فیبر نوری در نظارت بر خطوط انتقال برق و تأسیسات صنعتی بود. این پهپاد‌ها به کابل‌های فیبر نوری طولانی متصل بودند و می‌توانستند در مأموریت‌های نظارتی بدون نگرانی از اختلالات ارتباطی عمل کنند.
چین همچنین در پروژه‌های شهری از این فناوری بهره برد. در شهر‌هایی مثل شانگهای، پهپاد‌های فیبر نوری برای کنترل ترافیک و نظارت بر تجمعات عمومی مورد استفاده قرار گرفتند.

ایران: 
ایران نیز در سال‌های اخیر وارد عرصه پهپاد‌های فیبر نوری شده است. با توجه به تمرکز کشور بر جنگ الکترونیک و امنیت داده‌ها، ایران شروع به طراحی و ساخت پهپاد‌هایی کرده که به کابل‌های فیبر نوری متصل می‌شوند.این پهپاد‌ها بیشتر در مناطقی با حساسیت امنیتی بالا استفاده می‌شوند، مانند نظارت بر تأسیسات هسته‌ای و مرزها. نمونه‌هایی از این پهپاد‌ها در مانور‌های نظامی اخیر ایران به نمایش درآمده‌اند که نشان‌دهنده پیشرفت در تکنولوژی فیبر نوری و توانایی‌های نظامی کشور است.

آلمان: فناوری در خدمت صنعت
آلمان، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین کشور‌های صنعتی، پهپاد‌های فیبر نوری را برای کاربرد‌های غیرنظامی توسعه داده است. این پهپاد‌ها در بازرسی تأسیسات صنعتی مانند نیروگاه‌های برق، پالایشگاه‌ها، و خطوط لوله مورد استفاده قرار می‌گیرند.
یکی از پروژه‌های جالب آلمان استفاده از این پهپاد‌ها در نظارت بر مزارع بادی (توربین‌های بادی) است. پهپاد‌ها به کابل‌های فیبر نوری متصل‌اند و داده‌های مربوط به وضعیت توربین‌ها را به‌صورت لحظه‌ای ارسال می‌کنند.

فناوری پهپاد‌های فیبر نوری هنوز در مراحل توسعه است، اما کاربرد‌های گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد:
ایالات متحده و روسیه بیشتر بر استفاده نظامی تمرکز دارند.
چین و آلمان این تکنولوژی را برای نظارت صنعتی و شهری به کار گرفته‌اند.
ایران و اسرائیل نیز بر امنیت و جنگ الکترونیک سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

پهپاد‌های هدایت‌شونده با فیبر نوری در کدام یک از جنگ‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته‌اند؟ 

این پهپاد‌ها به طور خاص در جنگ‌هایی که نیاز به شناسایی دقیق یا حملات تاکتیکی با برد محدود دارند، استفاده می‌شوند. موارد برجسته عبارت‌اند از:

۱. جنگ اوکراین و روسیه (۲۰۲۲ تاکنون)
پهپاد‌های فیبر نوری نقش مهمی در این جنگ ایفا کرده‌اند:
استفاده اوکراین:
اوکراین اخیراً از پهپاد‌های فیبر نوری برای حملات دقیق به تجهیزات نظامی روسیه استفاده کرده است.
نمونه بارز: ویدئویی که در دسامبر ۲۰۲۴ منتشر شد، نشان می‌دهد یک پهپاد اوکراینی هدایت‌شونده با فیبر نوری به یک تانک T-۷۲B۳ روسی حمله کرده است.
این پهپاد‌ها با حمل کلاهک‌های انفجاری بزرگ‌تر و بهره‌گیری از هگزاکوپتر‌های بزرگ، توانایی بیشتری در طی مسافت و تخریب اهداف مهم دارند.
تولیدکنندگان اوکراینی:
اوکراین به توسعه پهپاد‌های فیبر نوری بومی پرداخته و چندین تولیدکننده داخلی اکنون این پهپاد‌ها را در اختیار اپراتور‌های نظامی قرار می‌دهند.
استفاده روسیه:
روسیه نیز از پهپاد‌های فیبر نوری مانند KVN Prince و Vandal استفاده می‌کند.
این پهپاد‌ها برای عملیات شناسایی و حملات تاکتیکی در مناطق نزدیک به خطوط مقدم طراحی شده‌اند.
پهپاد‌های روسی کوچک‌تر بوده و بیشتر روی پنهان‌کاری و کارایی تاکتیکی متمرکز هستند.

۲. درگیری‌های داخلی در سوریه
پهپاد‌های فیبر نوری توسط نیرو‌های مختلف برای شناسایی و حمله به اهداف مورد استفاده قرار گرفته‌اند. این پهپاد‌ها به دلیل مقاومت در برابر اختلال الکترونیکی و امکان هدایت دقیق در مناطق جنگی پیچیده، مورد توجه قرار گرفته‌اند.
ا    از سوی دیگر، گروه‌های شبه‌نظامی و دولت سابق سوریه نیز به دنبال استفاده از این فناوری در جنگ‌های محلی بوده‌اند.
پ
۳. درگیری‌های قره‌باغ (۲۰۲۰ و پس از آن)
هرچند بیشتر پهپاد‌های استفاده‌شده در جنگ قره‌باغ از نوع هدایت‌شونده با سیگنال‌های رادیویی بودند، اما برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که آذربایجان در حال بررسی و آزمایش پهپاد‌های فیبر نوری در این منطقه است.
این پهپاد‌ها به دلیل مقاومت در برابر جنگ الکترونیک ارمنستان، برای عملیات آینده مناسب تشخیص داده شده‌اند.

۴. عملیات‌های ضدتروریستی و نظارتی
برخی کشور‌ها از پهپاد‌های فیبر نوری برای عملیات‌های خاص ضدتروریستی یا نظارت در مناطق حساس استفاده کرده‌اند. این پهپاد‌ها امکان جمع‌آوری اطلاعات دقیق بدون خطر اختلال در سیگنال را فراهم می‌کنند.ایران، ترکیه، و اسرائیل از جمله کشور‌هایی هستند که از این فناوری در عملیات‌های محلی و منطقه‌ای استفاده کرده‌اند.

دلایل محبوبیت پهپاد‌های فیبر نوری در جنگ‌های اخیر
۱.     مقاومت در برابر جنگ الکترونیک: این پهپاد‌ها برخلاف پهپاد‌های متداول که سیگنال‌های رادیویی دارند، به دلیل اتصال مستقیم با کابل فیبر نوری، دچار اختلال نمی‌شوند.
۲.     دقت بالا: امکان هدایت پهپاد‌ها با کمترین تأخیر زمانی.
۳.     امکان حمل کلاهک‌های سنگین‌تر: به دلیل توانایی استفاده از پهپاد‌های بزرگ‌تر.
۴.     برد محدود، اما موثر: این پهپاد‌ها معمولاً در برد‌های کمتر از ۵۰ کیلومتر استفاده می‌شوند.

با توجه به موفقیت استفاده از پهپاد‌های فیبر نوری در جنگ اوکراین، احتمالاً این فناوری در جنگ‌های آینده و عملیات‌های نظامی در مناطق پرمخاطره بیشتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت و دنیای جدید پهپادهایی که هم غیرقابل شناسایی هستند و هم مجهز به هوش مصنوعی عرصه این صنعت و فن اوری را کاملا دگرگون خواهند کرد.

تهیه و تنظیم:افسانه کیهان فر

منبع : تابناک