روزه داری موجب فعال شدن فرآیندی به نام اتوفاژی (Autophagy) می‌شود که به معنای “خودخواری سلولی” است. در این فرآیند، سلول‌ها بخش‌های آسیب‌دیده یا زائد خود را تجزیه و بازیافت می‌کنند. این مکانیسم به بهبود عملکرد سلول‌ها و کاهش خطر بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری‌های عصبی کمک می‌کند.
پوریا عادلی، متخصص رادیوآنکولوژی و سرطان شناس، در گفتگو با خبرنگار ایلنا در خصوص تأثیرات روزه داری بر سلامت و بیماری ها گفت: تحقیقات متعددی در سراسر جهان، از جمله ایران، درباره تأثیر روزه داری بر سلامت انجام شده است. بسیاری از این مطالعات به فواید روزه داری اسلامی و روزه داری متناوب (Intermittent Fasting) پرداخته‌اند. تحقیقات نشان داده‌اند که روزه داری می‌تواند به بهبود متابولیسم، کاهش التهاب، بهبود حساسیت به انسولین و حتی کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و برخی بیماری های عصبی مانند آلزایمر کمک کند. در ایران نیز مطالعاتی در دانشگاه‌های علوم پزشکی مختلف انجام شده که نتایج مشابهی را نشان داده‌اند، بویژه در رابطه با کاهش وزن، بهبود سلامت متابولیک و تأثیر بر برخی بیماری‌های مزمن.
وی افزود: روزه داری از طریق مکانیسم‌های مختلفی بر سلامت تأثیر می‌گذارد. یکی از مهم‌ترین تأثیرات آن کاهش سطح قند خون و انسولین است که به بهبود مقاومت به انسولین کمک می‌کند. همچنین، کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در بدن یکی از اثرات کلیدی روزه داری است که می‌تواند نقش پیشگیرانه و درمانی در بیماری‌های مزمن مانند دیابت، فشار خون بالا و حتی برخی بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید داشته باشد. علاوه بر این، روزه داری منظم می‌تواند بر روی میکروبیوم روده تأثیر مثبت گذاشته و سلامت دستگاه گوارش را بهبود ببخشد.
این سرطان شناس اظهار داشت :روزه داری موجب فعال شدن فرآیندی به نام اتوفاژی (Autophagy) می‌شود که به معنای “خودخواری سلولی” است. در این فرآیند، سلول‌ها بخش‌های آسیب‌دیده یا زائد خود را تجزیه و بازیافت می‌کنند. این مکانیسم به بهبود عملکرد سلول‌ها و کاهش خطر بیماری‌هایی مانند سرطان و بیماری‌های عصبی کمک می‌کند. بر اساس تحقیقات، اتوفاژی معمولاً پس از ۱۲ تا ۱۶ ساعت روزه داری فعال می‌شود و با ادامه روزه، میزان آن افزایش پیدا می‌کند. در رژیم‌های خاصی مثل روزه‌داری (۱۶ ساعت روزه و ۸ ساعت تغذیه) این مکانیسم به حداکثر خود می‌رسد.
وی با بیان اینکه روزه داری به چندین روش می‌تواند بر کاهش خطر سرطان تأثیر بگذارد، گفت: نخست کاهش استرس اکسیداتیو که یکی از عوامل اصلی آسیب DNA و ایجاد سرطان است. دوم کاهش سطح انسولین و IGF-1 چرا که این هورمون ها در رشد سلول های سرطانی نقش دارند و کاهش آنها می‌تواند رشد تومور را مهار کند. روزه داری همچنین به سیستم ایمنی کمک می‌کند که سلول‌های سرطانی را بهتر شناسایی و از بین ببرد.
این متخصص رادیو آنکولوژی با تأکید بر اینکه روزه تأثیرات گسترده‌ای بر بدن دارد، گفت: روزه با تأثیر بر سیستم عصبی، افزایش تولید فاکتورهای رشد عصبی، کاهش خطر آلزایمر و پارکینسون را به دنبال دارد. روزه با تأثیر بر سلامت قلب و عروق، کاهش فشار خون، کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) را موجب می شود. همچنین سیستم گوارش سلامت روده و افزایش تنوع میکروبیوم را بهبود می بخشد. روزه با تقویت سیستم ایمنی بدن منجر به بازسازی سلول های ایمنی و افزایش مقاومت بدن در برابر عفونت‌ها می شود. همچنین روزه با تنظیم هورمون ها، کاهش انسولین و افزایش هورمون رشد، به حفظ عضلات و کاهش چربی کمک می کند.
وی خاطرنشان کرد: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که روزه داری تأثیر بیشتری در سرطان های وابسته به انسولین و قند خون مانند سرطان سینه، سرطان روده بزرگ و سرطان پانکراس دارد. این نوع سرطان ها برای رشد به انسولین و قند خون بالا وابسته اند و کاهش سطح این عوامل از طریق روزه داری می تواند رشد آنها را مهار کند. در مقابل، برای سرطان هایی که وابستگی متابولیکی متفاوتی دارند، تأثیر روزه داری ممکن است کمتر باشد. این بستگی به نوع سرطان، مرحله بیماری، وضعیت تغذیه ای بیمار و روش‌های درمانی دارد. اگر بیمار در مرحله‌ای باشد که بدنش ضعیف شده و نیاز به تغذیه مداوم دارد، روزه داری توصیه نمی‌شود. اما در بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری هستند یا پس از درمان در دوران نقاهت قرار دارند، با نظر پزشک، روزه داری می تواند مفید باشد.
عادلی اظهار داشت: بیماران تحت شیمی درمانی معمولاً نیاز به دریافت تغذیه مناسب و مداوم دارند، زیرا این درمان سیستم ایمنی و ذخایر بدنی را تضعیف می‌کند. در برخی مطالعات، روزه‌داری متناوب قبل از شیمی‌د رمانی به عنوان راهی برای کاهش عوارض جانبی پیشنهاد شده است، اما این موضوع هنوز در حال بررسی است و به هیچ وجه در حال حاضر توصیه نمی شود. در مواردی که بیمار ضعف شدید دارد یا وزن زیادی از دست داده، روزه گرفتن می تواند خطرناک باشد.
وی در پایان گفت: نکته مهم این است که گذشته از فلسفه روزه داری به عنوان یک تکلیف عبادی و تمرین خودسازی، اگر روزه داری به درستی انجام شود، می‌تواند یک روش کم هزینه و طبیعی برای بهبود سلامت و عملکرد بدنی باشد. اما باید توجه داشت که تأثیر روزه بر هر فرد متفاوت است و کسانی که بیماری‌های خاص دارند، حتماً باید با پزشک خود مشورت کنند و در صورت وجود مشکلات خاص، از آن پرهیز کنند. همچنین، کیفیت تغذیه در ساعات افطار و سحری نقش بسیار مهمی در بهره مندی از فواید روزه داری دارد. استفاده از مواد غذایی ناسالم مانند زولبیا بامیه و سایر غذاهای شیرین و پرچرب فواید روزه داری را از بین خواهد برد.