«چند کشور همسایه افغانستان و در منطقه به هدف جلوگیری از سرازیرشدن موج مهاجران و ناامنی از این کشور در حال کشیدن حصار یا موانع مرزی خود با این کشور هستند.»
پاکستان حصارکشی مرزی‌اش را تقریبا تکمیل کرده است، و به اعتراضات کابل در مورد عدم رسمیت «خط دیورند» به‌عنوان مرز دو کشور هم بی‌توجه بوده است.
در گزارش ۲۳ صفحه‌ای اخیر کارشناسان سازمان ملل متحد در مورد رابطه نزدیک طالبان حاکم بر افغانستان با القاعده هشدار داده شده است. در چند گزارش تحلیلی پیشین کمیته تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل که جمع‌بندی گزارش کشورهای عضو این شوراست، نیز این موضوع تکرار شده است.
حضور «هزاران نیروی فعال جهادی خارجی» در افغانستان و اتهام رابطه نزدیک آنها با حکومت طالبان، در حالی که حملات در کشورهای همسایه افزایش یافته است، همسایگان افغانستان را وادار کرده که در پی ایجاد «کمربند امنیتی» حول افغانستان پس از خروج سربازان آمریکا و افتادن کشور به دست طالبان باشند.
اگرچه مقام‌های طالبان تاکید دارند که از خاک افغانستان هیچ کشوری تهدید نخواهد شد و در این زمینه در توافقنامه دوحه با آمریکا در مارچ/مارس ۲۰۲۰ هم متعهد شده‌اند.
ایران و پاکستان، که مرز طولانی با افغانستان دارند، شاهد چندین درگیری مرزی با نیروهای طالبان بوده‌اند، در کنار تنش مرزی با تاجیکستان در شمال.
بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت (ای‌او‌ام)، حدود ۳.۶ میلیون افغان تنها در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ از وطن خود گریختند و اکثریت‌شان به ایران و پاکستان پناهنده شدند.
انسداد مرزی «اولویت ملی» ایران است
طی چند سال گذشته، ایران مکررا از ایجاد «موانع فیزیکی» در امتداد مرز خود با افغانستان برای کنترل هجوم مهاجران، موادمخدر و رفع نگرانی‌های امنیتی خود صحبت کرده است.
اخیرا، فرمانده نیروی زمینی ارتش ایران در سفر به مرز شمال شرق با افغانستان تاکید کرد که ۷۴ کیلومتر «انسداد مرزی» ایجاد خواهد شد. به گزارش رسانه‌های ایران، او این کار را «اولویت ملی» توصیف کرد.
ایران با افغانستان ۹۲۱ کیلومتر مرز دارد. موانع مرزی در بعضی مناطق استان سیستان و بلوچستان هم قبلا ایجاد شده است.
ایران می‌گوید میزبان حدود ۵ میلیون مهاجر افغان است که اکثریت آنها پس از بازگشت طالبان به قدرت وارد شده‌اند. برخی منابع رسانه‌ای ایران این رقم را تا هشت میلیون نفر تخمین زده‌اند.
عبدالله مبینی، رئیس اداره ملی مهاجرت ایران، در ۲۰ فوریه/فبروری گفت که ایران تنها در ۱۱ ماه گذشته حدود یک میلیون مهاجر «غیرقانونی» افغان را برگردانده است.
علاوه بر مسائل مهاجران، ایران با تهدیدهای فزاینده گروه‌های جهادی مانند داعش هم مواجه است که مسئولیت دو بمبگذاری مرگبار در شهر کرمان در ۳ ژانویه را بر عهده گرفت که ۹۵ کشته و ده‌ها زخمی به‌جا گذاشت.
علاوه بر این، ایران مسیر عمده عبور مواد مخدر از افغانستان به مقصد اروپا هم هست.
با وجود اختلافات ایدئولوژیک روحانیون شیعه حاکم بر ایران با طالبان، که معتقد به تفسیر سخت‌گیرانه از اسلام هستند، جمهوری اسلامی و طالبان مناسبات گرمی برقرار کرده‌اند.
پاکستان حصار کشی مرزی را تقریبا تکمیل کرده است
پاکستان سیم‌کشی در مرز ۲۶۴۰ کیلومتری خود را با افغانستان تقریباً تکمیل کرده است؛ پروژه‌ای که از بیش از یک دهه پیش آغاز شد. با وجود مانع، پاکستان همواره تاکید کرده است که گروه جهادی «تحریک طالبان پاکستان» موسوم به «تی‌تی‌پی» از پایگاه‌های خود در خاک افغانستان برای انجام حملات در سراسر این کشور استفاده می‌کند.
حملات شبه‌نظامیان در پاکستان از زمانی که طالبان افغانستان کنترل کابل را به دست گرفت، افزایش قابل توجهی داشته است. اسلام‌آباد می‌گوید که حدود ۶ هزار جنگجوی طالبان پاکستانی در افغانستان هستند.
در سپتامبر ۲۰۲۳، اسلام‌آباد اعلام کرد که بیش از یک میلیون مهاجر افغان فاقد اسناد اقامت در این کشور را اخراج می‌کند.
از زمان تهاجم شوروی به افغانستان در سال ۱۹۷۹، میلیون‌ها نفر از افغانستان به پاکستان پناهنده شده‌اند. حالا پاکستان ادعا می‌کند این مهاجران «خطر امنیتی» برای این کشور هستند. بعضی ناظران این موضوع را به دلیل عدم اقدام حکومت طالبان افغانستان علیه طالبان پاکستانی می‌دانند.
بنا به آمارهای رسمی تاکنون بیش ۵۴۰ هزار مهاجر از پاکستان به افغانستان بازگشته‌اند و به بقیه آنها هم فرصتی سه‌ماهه تا مارس/مارچ داده شده است.
تاجیکستان خواستار ایجاد «کمربند امنیتی» در اطراف افغانستان برای مقابله با ناامنی فزاینده و قاچاق مواد مخدر شده است. با داشتن مرز مشترک ۱۳۵۰ کیلومتری، تاجیکستان نگرانی‌های جدی خود را در این زمینه ابراز کرده است.
امامعلی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان، در می ۲۰۲۳، رسماً از سازمان همکاری‌های شانگهای خواست تا برای ایجاد کمربند امنیتی در اطراف افغانستان همکاری کند.
در سپتامبر ۲۰۲۳، تاجیکستان گزارش داد که نیروهای این کشور سه عضو گروه جهادی «انصارالله» را از بین برده‌اند.
این گروه وابسته به شبکه القاعده، که اعضای آن بیشتر تاجیکستانی هستند، می‌گوید صدها جنگجو در شمال افغانستان دارد.
باوجود حضور هزاران سرباز روسیه در امتداد مرز تاجیکستان با افغانستان، خود این کشور نیز نیروها و پایگاه‌های خود در مرز را تقویت کرده است.
حتی ترکیه که مرز مشترک با افغانستان ندارد
این کشور نیز برای جلوگیری از عبور مهاجران و قاچاق مواد مخدر بخش عمده ۱۷۰ کیلومتر دیوار امنیتی مرزی خود با ایران در شرق کشور ساخته و به‌تازگی تکمیل کرده است.
گفته شده که هدف اصلی ایجاد این دیوار مرزی جلوگیری از ورود مهاجران افغان از ایران به ترکیه است. ده‌ها هزار مهاجر افغان از زمان تسلط طالبان عمدتاً از طریق ایران وارد ترکیه شده‌اند و مقصد بیشتر آنها کشورهای اروپایی است.
بنا به گزارش‌ها، ترکیه میزبان حدود ۳۰۰ هزارمهاجر افغان است و تنها در سال ۲۰۲۲ حدود ۵۷ هزار نفرشان را اخراج کرده است. آمار جدید تازه‌واردها یا اخراج شده‌ها از ترکیه در دسترس نیست.
نقل از بی‌بی‌سی