با یاد او،صلوه، کلامی است که از ابتدای اسلام همراه با آن بوده است و شاید کمتر کلام و عملی است که به اندازۀ آن بر رویش بحث و تفکر شده است. این کلمه با خواندن ۳ تا ۵ بار نماز در روز و در ١٧ رکعت، همراه دائمی هر مسلمان می باشد. ولی در قرآن صحبتی از خواندن نماز نیست، بلکه اقامۀ صلوه و قیام برای آن است. این، هر کسی را برمی انگیزد تا دریابد که اقامۀ الصلوه، و خواندن نماز، چه فرقی دارند و اصلاً نماز و صلوه چه معنی و مفهومی دارد؟ چرا همانگونه که نماز باید انسان را بسازد و از کارهای زشت بازدارد، بعضی را باز نمی دارد و در بعضی، خواندن نماز نقش توجیه کننده در کارهای زشتشان دارد؟
صلو:
– کتاب العین، ج ۷، ص: ۱۵۳:
“صلو: الصَّلَاه ألفها واو لأن جماعتها الصَّلَوَات، و لأن التثنیه صَلَوَان” .
– قاموس قرآن، ج ۴، ص: ۱۵۰:
“صلى: ملازمت. «صَلَى الرَّجُلُ النَّارَ: لَزِمَهَا» (مجمع). بریان کردن نیز گفته اند: «صَلَى اللَّحْمَ: شَوَاهُ» دخول، سوختن، چشیدن عذاب آتش نیز گفته اند.
ملازمت و دخول به آیات قرآن مناسب است. «فَسَوْفَ یَدْعُوا ثُبُوراً. وَ یَصْلى سَعِیراً» (انشقاق، آیه های۱۱ و ۱۲)، ترجمه: بزودى وا هلاکا گوید و ملازم آتش مشتعل گردد.
«سَیَصْلى ناراً ذاتَ لَهَبٍ» (مسد، آیه ۳)، ترجمه: به آتش شعله دار ملازم می شود.
«اصْلَوْهَا الْیَوْمَ بِما کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ» (یس، آیه ۶۴)، ترجمه: در اثر کفرتان ملازم جهنّم شوید (به سزاى کفر و ناسپاسىتان به دوزخ مى رسید).
«ثُمَّ الْجَحِیمَ صَلُّوهُ» (حاقه، آیه۳۱). ترجمه: سپس او را ملازم جحیم کنید.
صال: (اسم فاعل) ملازم و داخل، «إِلَّا مَنْ هُوَ صالِ الْجَحِیمِ» (صافات، آیه ۱۶۳)”.
یَصْلَوْنَها فَبِئْسَ الْمَصِیرُ، (مجادله، آیه ۸). ترجمه: به دوزخ مى رسد و چه بد رسیدنى و بدفرجامى است.
گفته شده صَلَى النّارَ: داخل آتش شد.
أَصْلَاها: دیگرى را داخل کرد. در آیات فَسَوْفَ نُصْلِیهِ ناراً (نساء، آیه ٣٠) و ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلى بِها صِلِیًّاً (مریم، آیه ٧٠)
ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ج ۲، ص ۴۱۵:
صَلِیَ بالنّار و بکذا: به آتشى گرفتار شد و با آن سوخت.
در آیات: اصْلَوْهَا الْیَوْمَ، (یس، آیه ۶۴) ، یَصْلَى النَّارَ الْکُبْرى (اعلى، آیه ١٢)، تَصْلى ناراً حامِیَهً (غاشیه، آیه ۴)، وَ یَصْلى سَعِیراً (انشقاق، آیه ١٢)، سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً (نساء، آیه ١٠) که- سَیَصْلَوْنَ- با فتحه و ضمّه حرف (ى) هر دو خوانده شده.
و آیات: حَسْبُهُمْ جَهَنَّمُ یَصْلَوْنَها (مجادله، آیه ۸)، سَأُصْلِیهِ سَقَرَ (مدّثر، آیه ۲۶)، تَصْلِیَهُ جَحِیمٍ (واقعه، آیه ۹۴)، لا یَصْلاها إِلَّا الْأَشْقَى الَّذِی کَذَّبَ وَ تَوَلَّى (اللّیل، آیه ۱۵) و یَصْلَوْنَها فَبِئْسَ الْمَصِیرُ (مجادله، آیه ٨، ترجمه: به دوزخ مى رسد و چه بد رسیدنى و بدفرجامى است)؛
همه به معنی وصل شدن، رسیدن و یکی شدن است.
گفته شده صَلَى النّارَ (داخل آتش شد).
أَصْلَاها: دیگرى را داخل کرد. در آیات فَسَوْفَ نُصْلِیهِ ناراً (نساء، آیه ٣٠)، ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِینَ هُمْ أَوْلى بِها صِلِیًّا (مریم، آیه ٧٠).
صِلِیّ، جمع صَالٍ، است، یعنى آنکه مى رسد.
وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَراتِ وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ (بقره، آیه ۱۵۵) الَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ (بقره، آیه ۱۵۶) أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَهٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ (بقره، آیه ۱۵۷).
ترجمه: ما به تحقیق شما را با خوف و یا گرسنگى و یا نقص اموال و جانها و حاصل کارها مىآزمائیم، و تو اى پیامبر صابران را بشارت ده (بقره، آیه ۱۵۵). آنهایى را که وقتى مصیبتى به ایشان مى رسد، می گویند: إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ، ما برای خداییم و بسوى او باز خواهیم گشت (بقره، آیه ۱۵۶). بر آنهاست ارتباط و نقاط وصلی از پروردگارشان و بخشش و ایجاد خصوصیاتی توسط خداوند، که با آن نقاط وصل و ارتباط و یگانگی، ایشان راه یافتگانند (بقره، آیه ۱۵۷).
همچنین در چهار قسمت مختلف، آیاتی را درباره یصلون بیان می نماییم تا معانی بیشتر روشن گردد:
۱) وَدُّوا لَوْ تَکْفُرُونَ کَما کَفَرُوا فَتَکُونُونَ سَواءً فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِیاءَ حَتَّى یُهاجِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ لا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِیًّا وَ لا نَصِیراً (نساء،
آیه ۸۹) إِلاَّ الَّذِینَ یَصِلُونَ إِلى قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ أَوْ جاؤُکُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ یُقاتِلُوکُمْ أَوْ یُقاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَیْکُمْ فَلَقاتَلُوکُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوکُمْ فَلَمْ یُقاتِلُوکُمْ وَ أَلْقَوْا إِلَیْکُمُ السَّلَمَ فَما جَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ عَلَیْهِمْ سَبِیلاً (نساء، آیه۹۰).
ترجمه: آنها دوست دارند شما نیز کافر شوید هم چنان که خودشان کافر شدند و در نتیجه مثل هم باشید، پس زنهار که از آنان به هیچ وجه دوست مگیرید تا آنکه در راه خدا هجرت کنند، پس اگر از دوستی با شما سرباز زدند و در دشمنی بازماندند ، آنان را هر جا یافتید بگیرید و بکشید، نه از آنان دوست بگیرید و نه یاور (نساء، آیه ۸۹). مگر آن افراد و اقوامى که وصل هستند و یا جزئی از قومی هستند که بین شما و آن قوم پیمان صلح برقرار باشد و یا با شما سر جنگ نداشته باشند و توان جنگ با قوم خود را نیز ندارند و اگر خدا مىخواست بر شما تسلطشان مىداد و با شما پیکار مىکردند، اگر اینان از شما کناره گرفتند، نه با شما شدند و نه با دشمن شما، و اطاعت و تسلیم عرضه کردند، خدا براى شما علیه آنها تسلطى نگذاشته (نساء، آیه ۹۰).
۲) الَّذِینَ یُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ لا یَنْقُضُونَ الْمِیثاقَ (رعد، آیه ۲۰) وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَ یَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَ یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ (رعد، آیه ٢١)
ترجمه: آنها که به پیمان خدا وفا مىکنند و پیمانشکنى نمىکنند (رعد، آیه ۲۰) و کسانى که آنچه را خدا به پیوستن آن فرمان داده وصل میشوند و خود را پیوسته مىدارند، و پی به عظمت هستی و خداوند برده اند ، و از بدى حساب و نتیجه بیم دارند (رعد، آیه ۲۱).
۳) قالَ سَنَشُدُّ عَضُدَکَ بِأَخِیکَ وَ نَجْعَلُ لَکُما سُلْطاناً فَلا یَصِلُونَ إِلَیْکُما بِآیاتِنا أَنْتُما وَ مَنِ اتَّبَعَکُمَا الْغالِبُون (قصص، آیه ۳۵)
ترجمه: گفت بزودى بازویت را به وسیلۀ برادرت قوى مى کنم و به شما سیستمی مى دهم، پس به شما و کسانی که شما را تبعیت کنند، نمی رسند و شما و پیروانتان غالبید (قصص، ۳۵).
۴) إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیما (احزاب، آیه ۵۶)
ترجمه: خدا و فرشتگان او وصل میشوند بر پیام آور توحید ، شما هم اى کسانى که ایمان آوردهاید به او وصل و متصل گردید، و آن طور که باید به تدریج به صلح و یگانگی کامل با او در آیید (احزاب، آیه ۵۶).
در قرآن مجید گاهى مثل:
«خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَهً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ بِها وَ صَلِ عَلَیْهِمْ إِنَ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ» (توبه، آیه ۱۰۳).
از اموالشان زکوه بگیر. تو آنها را بدان وسیله از شرک و روابط طبقاتی دور و به توحید نزدیک می کنی و به این ترتیب آنها را به تدریج رشد میدهی و به آنها وصل و نزدیک شو که ارتباط و نزدیکی تو به آنها آرامش می دهد.
وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ یَتَّخِذُ ما یُنْفِقُ قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ … (توبه، آیه ۹۹).
صلوات بمعنى نقاط اتصال و وصل عطف است بر «ما یُنْفِقُ» یعنى: از اعراب کسانی که ایمان به الله دارند و روز دیگر و نهایی و انفاق خویش را وسیله نزدیکی به خدا و نقاط اتصال به رسول میداند (توبه، آیه ۹۹).
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً (احزاب، آیه ۴۱) وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَهً وَ أَصِیلاً (احزاب، آیه ۴۲) هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ وَ مَلائِکَتُهُ لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً (احزاب،
آیه ۴۳)
ترجمه: اى کسانى که ایمان آوردهاید! یاد آورید همه صفات بینهایت خدا را ، یاد بسیار (احزاب، ۴۱) و به تدریج به سوی او و به هدف او شناور شوید، از ابتدا با وسیله رشد به سمت صفات او، و با اساس و هدف قراردادن رشد، و به سمت صفات او، از ابتدا با وسیله، و تا انتها تا رسیدن به هدف به سویش شناور شوید (احزاب۴۲)، اوست کسى که به دلیل این شناوری شما به تدریج وصل خواهد شد به شما و ارتباط می گیرد با شما، و نیز ملائکه او، تا شما را از ظلمت ها به سوى نور در آورد، و خدا به مؤمنان مهربان است (احزاب، آیه ۴۳).
به همین دلیل، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، به معنی خداوندا مرا وصل کن به و ملازم کن با محمد و آل محمد تا همانگونه که آنان زندگی کردند و بار هستی و انسان ها و یگانگی را بر دوش کشیدند و در این راه شهید شدند و شاهد، من نیز ملازم و متصل به آنها باشم تا زندگی کنم بر روشی که آنان کردند و شاهد چگونه رفتنم باشم، همانگونه که آنان بودند.