١٣٩٢/٠٢/٢٨- فیروزه خلعتبری: پول ملی واحد مبادله‌ای است که مقام پولی هر ملت آن را به وجود می‌آورد و به آن رواج قانونی می‌بخشد. پول ملی از منظر اقتصادی و سیاسی هویتی ویژه دارد که باید به آن عنایت شود.
از منظر سیاسی، پول ملی نمادی از هویت هر ملت است که حاکمیت ملی و استقلال قضایی آن ملت را نشان می‌دهد.
پذیرش پول ملی با هویت هر ملت، ارتباط مستقیم دارد.
نماد ظاهری پول‌های ملی با ویژگی‌های تاریخی ملت‌ها ارتباطی ملموس و مشهود دارد.
برخلاف تمبر پستی که در کشورهای مختلف تصاویری در آن‌ها وجود دارد که پیامی تصویری را به جامعه ارسال می‌کند، پیام ارسالی از جانب تصاویر مندرج در پول ملی، پیامی است که به هویت ملت‌ها بستگی دارد.
تصاویری که بر پول‌های ملی ثبت می‌شوند، در بیشتر موارد نشان‌دهنده مشخصه‌هایی است که ملت‌ها به داشتن آن‌ها افتخار می‌کنند، مثل یک محل تاریخی برجسته و شناخته شده، یک مقام حاکمیتی قابل احترام، یک عبارت برگزیده یا شعاری که ملت به آن افتخار می‌کند.
تحقیقات مختلفی وجود دارد که نشان می‌دهد نمادی که بر پول ملی کشورها نقش می‌بندد، با ساخت حکومت ملت‌ها ارتباطی ویژه دارد که با عنایت به این ارتباط می‌توان جایگاه حکومت در جامعه را شناسایی کرد.
ماهیت توسعه
توسعه‌ای که مدنظر قرار دارد، توسعه پایدار با تعامل چهار سرمایه است. این سرمایه‌ها عبارتند از:
سرمایه انسانی، سرمایه طبیعی، سرمایه مادی و سرمایه اجتماعی.
حضور سرمایه اجتماعی و پیوند آن با پول ملی در چارچوب نگرش بالا مطرح شده است.
سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی مجموعه‌ای از ویژگی‌های روابط اجتماعی است که هویت‌های فردی با تکیه بر آن‌ها قادرند از مجموعه‌ای از منابع و انتظارات و نامشهود برخوردار شوند و در همین چارچوب، بعضی تعهدات نامشهود را بپذیرند تا بتوانند در نتیجه این دادوستد نامشهود، منافعی ملموس را به دست آورند. انباشت سرمایه اجتماعی از راه گسترش روابط اجتماعی صورت می‌پذیرد.
پول ملی در برابر سرمایه اجتماعی
برای ایجاد یک ملت، وجود پول ملی ضرورت دارد. برای بقای یک ملت، انباشت سرمایه اجتماعی ضرورت دارد. پرسش این است که ارتباط بین این دو مولفه چگونه باید باشد و چه نوع ارتباط را می‌توان تصور کرد.
مفهوم پیوند بین پول ملی و سرمایه اجتماعی
ارتباط بین پول ملی و سرمایه اجتماعی در چارچوب ذکرشده، نشان‌دهنده اثرهای مثبت و منفی تحولات پول ملی بر ویژگی‌های ساختاری سرمایه اجتماعی، بر کل سرمایه اجتماعی و بر توسعه پایدار در چارچوب نگرش تعامل چهار سرمایه است.
ارزیابی این اثرها می‌تواند ارتباط بین پول ملی و سرمایه اجتماعی را مشخص کند.
پول ملی در تعامل با سرمایه اجتماعی
پول ملی در نفس خود مجموعه‌ای از حاکمیت‌های مختلف را به وجود می‌آورد که این حاکمیت‌ها در مجموع می‌تواند ماهیت ارتباط پول ملی و سرمایه اجتماعی را مشخص کند. این حاکمیت‌ها عبارتند از:
حاکمیت برونی: حد تحمل پول‌های خارجی.
حاکمیت درونی: ماهیت ارتباط تصمیم‌های هویت‌ها در سطح ملی.
حاکمیت پوششی: یعنی درصدی از رفتارهای جامعه که با پوشش داده می‌شود.
پول ملی و ویژگی تکرار
ثبات پول ملی عاملی است که چشم‌انداز حاکمیت‌های درونی، بیرونی و پوششی را در طول زمان افزایش می‌دهد. در این راستا، ثبات عامل پیوستگی در درازمدت و در چارچوب بین نسلی می‌شود. این مجموعه می‌تواند به افزایش ویژگی تکرار منجر شود. بی‌ثباتی ارزش پول ملی اثری معکوس بر ویژگی تکرار دارد.
پول و ویژگی هم‌گونگی
ثبات پول ملی از طریق گسترش چشم‌انداز حاکمیت‌های درونی، بیرونی و پوششی در طول زمان به ثبات عامل هم‌گونگی در درازمدت و در چارچوب بین نسلی منجر می‌شود.
این وضعیت در نهایت به بالابردن اعتماد هویت‌های فردی در جامعه و گسترش همکاری بین هویت‌های مختلف، منجر می‌شود.
بی‌ثباتی ارزش پول ملی اثری معکوس بر ویژگی هم‌گونگی دارد.
پول و ویژگی سلسله مراتب
ثبات پول ملی از طریق گسترش چشم‌انداز حاکمیت‌های درونی، بیرونی و پوششی در طول زمان به ثبات عامل سلسله مراتب در ساخت روابط در درازمدت و در چارچوب بین نسلی می‌انجامد.
این وضعیت در نهایت به ایجاد منظری درازمدت از روابط اجتماعی می‌انجامد که خود عاملی در بالابردن انباشت سرمایه اجتماعی است. بی‌ثباتی ارزش پول ملی اثری معکوس بر ویژگی سلسله مراتب دارد.
پول ملی و سرمایه اجتماعی
نظر به این‌که اثر تحولات ارزش پول ملی بر مولفه‌های سرمایه اجتماعی هم‌سو است، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که ایجاد ثبات در ارزش پول ملی عاملی در گسترش انباشت سرمایه اجتماعی محسوب می‌شود. اثر بی‌ثباتی ارزش پول ملی بر سرمایه اجتماعی، وضعیت معکوس وضعیت بالاست.
تحولات سرمایه اجتماعی در نبود پول ملی باثبات
وقتی پول ملی ثبات خود را از دست بدهد، اعتبار این پول زایل می‌شود. در این وضعیت، اگر جایگزینی پول ملی با پول‌های خارجی رخ بدهد، انباشت سرمایه اجتماعی کند می‌شود.
در حالتی که محیط اجتماعی به اندازه کافی انسجام داشته باشد، رواج پول‌های اجتماعی می‌تواند عاملی در تداوم گسترش انباشت سرمایه اجتماعی باشد.
در حالت اخیر، مسیر انباشت با مسیر انباشت سرمایه اجتماعی در وضعیت وجود پول ملی برخاسته از حاکمیت، تفاوت خواهد داشت.
منبع: روزنامه بهار
سوابق تحصیلی فیروزه خلعتبری:
دوره فوق دکتری، دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، آمریکا (1977)
دکتری اقتصادسنجی و اقتصاد ریاضی، دانشگاه LSE، لندن، انگلستان (1976)
فوق لیسانس اقتصادسنجی و اقتصاد ریاضی، دانشگاه LSE، لندن، انگلستان (1973)
لیسانس اقتصاد ریاضی با درجه یکم افتخار، دانشگاه LSE، لندن، انگلستان (1972)