پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین و در ادامه اعمال تحریم‌ها و محدودیت‌های گوناگون بر صادرات سوخت‌های فسیلی روسیه، فرصت برای سایر صادرکنندگان نفت و گاز طبیعی به‌خصوص ایالات متحده فراهم شد تا بخشی از بازار اروپا را در اختیار بگیرند. در چنین شرایطی محموله‌های صادراتی انرژی روسیه به‌سمت بازارهای آسیایی به‌خصوص چین و هند روانه شد. در این گزارش به‌دنبال آن هستیم که به بررسی سرانجام جنگ انرژی در بازار اروپا بپردازیم.
1- در حال حاضر افزایش قیمت سوخت و بحران انرژی ناشی از شروع تهاجم روسیه به اوکراین در 24 فوریه 2022، الگوهای تجارت جهانی انرژی را تغییر داده و سلطه مسکو بر سوخت‌های فسیلی در اروپا از بین رفت. روسیه بازار آسیا به‌خصوص چین و هند را به‌عنوان بازار صادراتی جدید مدنظر قرار داده و ایالات متحده با رشد بی‌سابقه صادرات گاز طبیعی مایع شده به مقصد اروپا از جایگاه ویژه‌ای در این بازار برخوردار گردیده است. 2- پس از ورود نیروهای روسیه به اوکراین، بروکسل از طرح «بازیابی قدرت اتحادیه اروپا» رونمایی کرد. طرح مذکور به‌منظور کاهش واردات گاز روسیه تا پایان سال 2022، جایگزینی آن با سایر منابع تا قبل از سال 2030، کاهش مصرف انرژی و تسریع در «گذار سبز» تعریف شده است. همچنین کشورهای غربی تحریم‌های شدیدی را علیه بخش انرژی روسیه اعمال کردند. پس از آن در سپتامبر 2022، وقوع انفجار در بخش‌هایی از سیستم خطوط لوله گاز «نورداستریم» که روسیه و آلمان را به هم متصل می‌کند، مختل کرد. 3- براساس گزارش «آژانس بین‌المللی انرژی» تا سال 2021، روسیه حدود 150 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در سال به اروپا معادل حدود 40 درصد تقاضای «اتحادیه اروپا» را تامین می‌کرد. کاهش قابل توجه صادرات گاز روسیه به مقصد اروپا در سال 2022، قیمت گاز را به بالاتر از 343 یورو به ازای هر مگاوات ساعت رساند که باعث ترس از یک فاجعه اقتصادی و انسانی در این قاره و عجله برای تامین جایگزین‌ها شد. 4- با وجود افت صادرات گاز روسیه به اروپا نسبت به سطح قبل از جنگ روسیه و اوکراین، ذخایر گاز طبیعی این قاره همچنان قابل توجه است. هم اکنون قیمت‌ها به سطح قبل از بحران کاهش یافته است. هوای معتدل زمستانی کمک کرد و رکود اقتصادی باعث کاهش بیشتر تقاضا شد. به گفته «فاتح بیرول» مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، اکنون «روسیه در نبرد انرژی با اروپا شکست خورده است.» در چنین شرایطی ایالات متحده در حال جمع‌آوری غنایم حاصل از این نبرد است. 5- در بازار نفت، تحریم‌های غرب و سقف قیمتی «گروه هفت» بر صادرات روسیه، سهم بازار این کشور از اروپا را کاهش داده است. صادرات ایالات متحده و خاورمیانه این شکاف را پر کرده است، در چنین شرایطی روسیه به جای تامین بازار اروپا نفت خود را با تخفیف به آسیا ارسال کرده است. جنگ روسیه و اوکراین یک موهبت برای صنعت رو به رشد گاز طبیعی مایع شده ایالات متحده بوده است. تا پیش از حمله نظامی‌روسیه به اوکراین، چین و سایر کشورهای در حال توسعه بهترین بازارها برای صادرکنندگان آمریکایی گاز طبیعی مایع شده محسوب می‌شدند. در حال حاضر عطش اروپا برای سوخت، رقابت بیشتری را برای گاز طبیعی مایع شده ایجاد کرده است. 6- عمده گاز ایالات متحده تحت قراردادهای بلندمدت فروخته می‌شود. از آنجائیکه قیمت گاز در اروپا در سال 2022 افزایش یافت، تولیدکنندگان گاز طبیعی مایع شده عمده محموله‌ها را در قالب قراردادهای تک محموله به اروپا ارسال کردند. طبق گزارش «اداره اطلاعات انرژی» حجم محموله‌های گاز طبیعی مایع شده ایالات متحده به اروپا در مقایسه با سال 2021، 140 درصد افزایش یافت و تقریباً به حدود 70 میلیارد مترمکعب رسیده است. 7- نگرانی اروپا در مورد امنیت انرژی، چشم‌انداز بلندمدت صادرکنندگان گاز طبیعی مایع شده ایالات متحده را بهبود بخشیده است. در اواخر سال 2020، دولت فرانسه شرکت Engie را تحت فشار قرار داد تا قرارداد گاز طبیعی مایع شده ایالات متحده را به‌دلیل نگرانی در مورد اثرات زیست‌محیطی لغو کند. اما شرکت‌های برق اروپایی دیگر چندان نگران نبودند. براساس اعلام «اس اند پی گلوبال»شرکت‌ها اروپایی از جمله Engie از اوایل سال 2021، برای تامین منابع از ایالات متحده معادل حدود 100 میلیارد مترمکعب در سال ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین در ماه ژوئن، سازمان SEFE مستقر در آلمان با شرکت آمریکایی Venture Global LNG، به‌عنوان جدیدترین صادرکننده گاز طبیعی مایع شده در ایالات متحده برای خرید گاز به مدت 20 سال به توافق رسید. تا قبل از حمله مسکو به اوکراین، آلمان هیچ نیازی یا زیرساختی برای واردات گاز طبیعی مایع شده نداشت. 8- اکنون برلین حدود 10 میلیارد دلار برای افزایش ظرفیت واردات متعهد شده است. سه پایانه شناور در حال بهره‌برداری هستند، سه پایانه دیگر قرار است در ماه‌های آینده راه‌اندازی شوند و برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی تعداد بیشتری نیز انجام شده است. این تغییر راهبردی، آلمان را به رقیب چین و سایر خریداران آسیایی برای محموله‌های گاز طبیعی مایع شده ایالات متحده تبدیل کرد. در حال حاضر ایالات متحده به لطف پروژه‌هایی که قبل از جنگ، آغاز شده بود به بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع شده در جهان تبدیل شده است. پیشتازی واشنگتن با راه‌اندازی کارخانه تحت رهبری «اکسون موبیل» در سال آینده افزایش خواهد یافت. 9- تقاضای اروپا برای گاز ایالات متحده به قراردادهای بیشتری برای عرضه در آینده نیز تبدیل می‌شود؛ این چشم‌انداز به سرمایه‌گذاران اعتماد به نفس می‌دهد تا موج دیگری از توسعه گاز طبیعی مایع شده را در امتداد سواحل ایالات متحده دنبال کنند. این موضوع باعث خشم فعالان زیست‌محیطی که نگران اثرات آب‌و‌هوایی پروژه‌های سوخت‌های فسیلی هستند می‌شود؛ چرا که اولویت آن‌ها افزایش منابع انرژی تجدیدپذیر و تسریع کربن‌زدایی است. 10- تحلیلگران خاطرنشان می‌کنند که در حال حاضر حمله نظامی‌روسیه به اوکراین اولویت‌های ژئوپلیتیکی را تغییر داده است. «باب مک نالی» مشاور سابق کاخ سفید که اکنون گروه انرژی «راپیدن» را اداره می‌کند، عنوان می‌کند: «تهاجم روسیه به اوکراین با یک تغییر تاریخی از تغییر اولویت‌دهی از کربن‌زدایی به امنیت انرژی مصادف شد و آن را تقویت کرد. نویسندگان : حسن راعی و عباس ملکی