سایت انقلاب اسلامی در هجرت: سه گزارش ساواک درباره فعالیتهای ابوالحسن بنی صدر در فرانسه که مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی در ایران منتشر نموده است را در اختیار خوانندگان می گذاریم.

ابوالحسن بنی صدر در اواخر آبان ۱۳۴۲ (نوامبر ۱۹۶۳) همراه همسرش، عذرا حسینی، به پاریس آمد و به فعالیتهای سیاسی خود ادامه داد. اسناد ساواک به پایبندی و استواری ابوالحسن بنی صدر به مبارزه در خط استقلال و آزادی دکتر مصدق و به فعالیتهای وی در این راه، اشاره می کند:

–       شرکت و سخنرانی در کنگره کنفدراسیون جهانی دانشجویان، بعنوان نماینده دانشگاه تهران، که در لندن در اوایل ژانویه ۱۹۶۴ (۱۳ دیماه ۱۳۴۲) برگذار شد.

–       تاسیس «انتشارات مصدق». در کنار «انتشارات مصدق»، ابوالحسن بنی صدر روزنامه «ایران آزاد» و بعد «خبرنامه جبهه ملی» را همراه دکتر تقی زاده در لندن -که تیراژ آن در سل 1357 به ۴۰۰۰ نسخه رسید-، و «انتشارات مدرس» نیز منتشر می کرد. «انشارات مصدق» با همکاری دکتر رحمان کارگشا[1] و مهندس اردشیر هوشمند[2] (معروف به هوشی) در آلمان و حسن حبیبی در پاریس صورت می گرفت. این انتشارات از جمله نطقها و نامه های دکتر مصدق را بچاپ رساند. در باره چاب اولین کتاب این انتشارات، یعنی ترجمه کتاب فرانتز فانون، «دوزخیان روی زمین» که توسط ابوالحسن بنی صدر صورت گرفته بود، او در مصاحبه با تاریخ شفاهی هاروارد چنین گفته است: «انتشارات مصدق، حالا چون گذشته است می‌شود گفت برای این‌که آن‌وقت دورۀ ساواک بود و شاید می‌ترسید اگر می‌فهمید که اسم او گفته شده است، اولین پولی که ما برای انتشارات مصدق به دست آوردیم از اصغر مهدوی[3] بود به مبلغ ۱۰۰۰ فرانک سوئیس که آن‌وقت که به فرانک فرانسه تبدیل کردیم ۱۲۰۰ فرانک فرانسه شد. من و حبیبی بودیم در پاریس البته قطب‌زاده هم در کار این انتشارات بود ولی او به آمریکا رفت، پس من و حبیبی در پاریس ماندیم، دکتر کارگشا و مهندس هوشمند که حالا در آلمان است این‌ها در هامبورگ، چهار نفر. ما تنظیم کردن را به عهده گرفتیم و آن‌ها ماشین کردن را به عهده گرفتند و چاپ کردن را. دکتر کارگشا چاپخانه‌ای پیدا کرد و خودش هم تایپ کرد شماره اول فانون را به‌اصطلاح «دوزخیان روی زمین» که ترجمۀ آن را من کردم و آن ۱۲۰۰ فرانک را نقد پرداخت و ما بعد از فروش کتاب‌ها این پول را بازبپردازیم. پس کتاب به این ترتیب راه افتاد. بعد ما به همین آقای متین‏دفتری این‌ها در ایران نوشتیم که خب این نمی‌شود که ما این‌کارها را بکنیم و در این‌جا هم ما پولی نداریم و با وضعیت دانشجویی زندگی می‌کنیم. آن‌ها یک مبالغ خیلی جزئی فرستادند که بعد هم قطع شد. ولی خب آن انتشارات پول خودش را درمی‌آورد و ما زیاد از آن جهت در مضیقه نبودیم. فیلمی هم که راجع به زندگی مصدق تهیه شد آن‌ها خودشان از ایران هم به اصطلاح مصالح‌اش را دادند و مدارک و اسناد و فیلم و مقداری هم ما در این‌جا رفتیم و در آرشیوهای مختلف پیدا کردیم و خریدیم که به حساب آن‌ها بود و حساب مالی‌اش را هم علی متین‌دفتری در دست داشت که خانوادۀ خود مصدق دادند. پس این هم خرجش آن‌جوری داده شد. رفته‌رفته فعالیت‌های ما خیلی گسترده شد، شاید به اندازۀ آن ردیف که می‌بینید (اشاره به کتابخانه) ما کتاب منتشر کردیم و این‌ها دیگر با آن بودجه‌های هزار فرانک و این‌ها حاصل نمی‌شد.

–       بنی صدر در کتاب درس تجربه با آقای حمید احمدی، درباره انتشارات مصدق چنین گفته است: «فعالیتهای ما در «انتشارات مصدق»، اینطوری بود که کارهای تایپ کردن و تصحیح را من و همسرم و او (حسن حبیبی) و همسرش تصدی می کردیم…

–       حمید احمدی. آقایان کارگشا و هوشی درآن سالها که در این جمع فعال بودند، چه کارهایی را انجام می دادند؟

–       بنی صدر: آنها در بنیاد گذاشتن «انتشارات مصدق» فعال و با ما همکار بودند. … ما چهار نفر بانیان «انتشارات مصدق»، شدیم که در خارج از کشور انجام شد. آنها تصدی می کردند کارهای مربوط به أمور مالی، چاپ و توزیع را، ما هم تصدی می کردیم از جهت فراهم کردن کتاب مانند نوشتن و یا ترجمه. بعد کارگشا رفت به ایران و هوشی هم رفت به ایران و ما شدیم دو نفر. البته در این فاصله عده زیادی پیدا شدند در شهرهای مختلف که کمک و همکاری می کردند، مثلاً در همین پاریس، آیت اللهی در کار چاپ و این چیز ها، همکاری داشت. (درس تجربه ص ۱۲۹-۱۳۰)

اسناد ساواک

بنی صدر از فعّالین درجه اوّل جبهه ملی در فرانسه

تاریخ سند: ۶ مهرماه ۱۳۴۳

محرمانه

موضوع: ابوالحسن بنی صدر

ابوالحسن بنی صدر از فعّالین درجه اوّل جبهه ملی در پاریس است و خود را نماینده دانشجویان مبارز دانشگاه تهران می‌داند و روی همین اصل و با همین اتیکت، جبهه ملی او را عَلَم عثمان نموده و از وجود او در جلسات اتحادیه و نطق‌ها در مجامع عمومی استفاده می‌نماید، و سال گذشته در کنگره لندن هم حضور داشته است. تماس او با کیوان آذری[4] و صوراسرافیل[5] خیلی بیشتر از دیگران است.

سازمان انتشارات مصدق

تاریخ سند: ۲۲ شهریور ۱۳۴۶

محرمانه

موضوع: سازمان انتشارات مصدق

طبق اطلاع، سازمانی به نام سازمان انتشارات مصدق در فرانسه تأسیس و اخیراً کتابی به نام «دوزخیان روی زمین» که از کتاب «نفرین شدگان» اثر فرانش فانون* برگردانیده شده، منتشر نموده است. گفته می‌شود مرکز این مؤسسه در آلمان می‌باشد.

نظریه منبع:

۱- گردانندگان انتشارات مصدق از افراد وابسته به جبهه ملی سوم می‌باشند.

۲- انتشارات مصدق، مرکزش در پاریس است و به وسیله بنی صدر اداره می‌شود.

* «نفرین شدگان زمین» اثر «فرانتس فانون» صحیح است.

در باره ابوالحسن بنی صدر، فرزند نصرالله

تاریخ سند: ۵ اسفند ۱۳۵۲

بازگشت به ۲/۲۰۹/۱/۵۶ – ۲۱/۱۱/۵۲

نامبرده بالا کماکان در افکار و عقاید خود نسبت به جبهه باصطلاح ملی پابرجا است و ارتباط او با عناصر وابسته به جبهه مذکور و فعالیتها و اقداماتی که بنفع این جبهه انجام می دهد موید استوار بودن او در عقاید مضره اش میباشد.

رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشورارتشبد نصیری

تهیه کننده: عباسی

رئیس اداره یکم عملیات و بررسی – عطاپور  

محترماً: نامبرده در بالا مدتی است به خارج از کشور – فرانسه – مسافرت کرده و در این کشور مقیم شده است. مشارالیه یکی از گردانندگان جبهه به اصطلاح ملی سوم است که از اقدامات و فعالیتهای گروه مجاهدین و اقداماتی به نفع این گروه انجام می دهد. به تظر می رسد چنانچه به دادستانی اعلام شود که وی به خارج عزیمت کرده و فعالیت دارد، مشکلاتی در این مورد به وجود آید.

بایگانی گردد

عکس ابوالحسن بنی صدر در کوی دانشگاه سیته (حومه پاریس) در ۱۳۴۴

عکس رحمان کارگشا