روزنامه لوموند- ۶ مه ۲۰۲۲

هلن سالون (مرز سوریه و اردن، گزارشگر ویژه)

زیر چشم دوربین های مستقر در امتداد مرز بین اردن و سوریه، که در وسط بیابان منطقه سنتی قاچاق را تشکیل می دهد، ماه هاست که نیروهای امنیتی اردن رفت و آمد ناهنجاری را مشاهده می کنند.

سرهنگ مصطفی حیاری می گوید «ما ویدیوهایی داریم که همکاری بین قاچاقچیان مواد مخدر و مرزبانان سوریه را اثبات می کند. فیلم ها قاچاقچیانی را نشان می‌دهند که هنگامی که نیروهای مرزی اردنی تیراندازی می‌کنند، در گذرگاه‌های مرزی پناه میگیرند. دوربین‌ها از ورود مردانی فیلم‌برداری کردند که مظنون به شبه‌نظامیان با وسایل نقلیه شناسایی نشده هستند، که برای پرواز دادن پهپادهای مملو از مواد مخدر به اردن آمده اند. از زمان تسخیر مجدد جنوب سوریه توسط نیروهای وفادار به رئیس جمهور بشار اسد در سال ۲۰۱۸، قاچاق مواد مخدر در این مرز حدود ۴۰۰ کیلومتری بسیار افزایش یافته است.

در قلب این قاچاق بخاطر جنگی که از سال 2011 در سوریه شروع شده و به دلیل بحران اقتصادی Captagon، یک آمفتامین آسان و ارزان قرار دارد. «سوریه به مرکزی برای تولید مواد مخدر، هم کاپتاگون و هم حشیش تبدیل شده است. و منطقه مرزی یک منطقه خاکستری بین جنگ و صلح است که در آن افراد توسط قاچاقچیان و شبه نظامیان جذب می شوند».

مصرف مواد مخدر در کشور پادشاهی هاشمی در بحبوحه بحران بیکاری، در حال افزایش است، اما از این کشور عمدتاً به عنوان یک مسیر ترانزیت به عربستان سعودی، مقصد اصلی قاچاق کاپتاگون از سوریه استفاده می شود. “کوکائین فقرا” که در بین جوانان سعودی بسیار محبوب است، در آنجا حداقل ده برابر گرانتر فروخته می شود (حدود 15 یورو برای هر بسته).

سوریه، دولت قاچاق مواد مخدر

وسعت این پدیده به حدی است که کارشناسان، سوریه را «دولت قاچاق مواد مخدر» توصیف می کنند. تجارت مواد مخدر به منبع اصلی درآمد کشوری تبدیل شده است که اقتصادش تحت فشار جنگ و تحریم ها سقوط کرده است. مرکز تحلیل و تحقیقات عملیاتی مستقر در قبرس (COAR) در گزارشی که در سال ۲۰۲۱ منتشر کرد، مینویسد: «اگرچه زمانی قاچاق کاپتاگون یکی از منابع مالی مورد استفاده گروه‌های مسلح ضد دولتی بود، اما تثبیت کنترل ارضی توسط رژیم اسد و متحدان منطقه‌ای اش به آنها اجازه داده تا به ذی نفعان اصلی قاچاق مواد مخدر تبدیل شوند».

از سال ۲۰۱۷، کشف مهم مواد مخدر در کشورهای همسایه (عراق، اردن، لبنان، ترکیه) و خلیج فارس و همچنین در بنادر ایتالیا و یونان صورت گرفته است. موسسه آمریکایی New Lines در مطالعه‌ای که در آوریل منتشر شد، بر اساس گزارش ها در رابطه با میزان مواد توقیف شده در سال ۲۰۲۱، ارزش بالقوه صادرات مواد مخدر سوریه را بیش از ۵،۷ میلیارد دلار (حدود ۵،۱ میلیارد یورو) تخمین می‌زند.

بیشتر آزمایشگاه‌های تولید در مناطق تحت کنترل رژیم، از حلب تا سویده، از جمله دمشق و حمص هستند. فرآورده های دارویی و شیمیایی عمدتاً از لبنان وارد می شود و در سوریه در آزمایشگاه های کوچک تولید می شود. یک کارشناس سوری که نمی‌خواهد نامش فاش شود، میگوید: «کاپتاگون و حشیش لبنانی را با کیفیت بهتر از سوریه نیز ترانزیت می‌کنند. به گفته این کارشناس، حزب الله، متحد رژیم اسد، با واسطه های خود، تولید مواد مخدر در لبنان و عبور کالا و مواد خام به سوریه را کنترل می کند. COAR میگوید جنبش شیعه لبنان از زمان جنگ ۲۰۰۶ علیه اسرائیل با کمک نیروهای ایرانی این تخصص را توسعه داده است».

در سوریه، لشکر ۴، یک واحد نخبه متشکل از ۸۰۰۰۰ نفر به رهبری ماهر اسد، در قلب قاچاق میباشد. او، که برادر کوچکتر رئیس جمهور سوریه است، به ایران و حزب الله نزدیک است. «تولیدکنندگان سوری از طریق بازرگانان مرتبط با ماهر اسد که در عربستان سعودی نیز سرمایه گذاری دارند، تحت پوشش لشکر چهارم قرار دارند. این واحد حمل و نقل سراسر کشور را کنترل می کند.» کارشناس می افزاید: «مرزبانان و اطلاعات نظامی به قاچاقچیان در مرز کمک می کنند». او احتمال میدهد که «بشار اسد لزوماً پول کاپتاگون را دریافت نمی کند. او این فضا را برای ماهر می گذارد تا پول مردانش را بدهد. رژیم نمی تواند از قاچاق مواد مخدر صرف نظر کند».

قاچاقچیان روز به روز مصمم تر

مقامات اردنی از نام بردن علنی رهبران خاندان اسد خودداری می کنند. کشور پادشاهی هاشمی با نشان دادن ویدئوها، به محض احیای روابط بین دو کشور، در تابستان ۲۰۲۱، صریح مشکل را با دمشق مطرح کردند.

قاچاق کاپتاگون در قلب مراوداتی بود که در سپتامبر ۲۰۲۱ با مدیر دفتر امنیت ملی سوریه، علی مملوک و سپس در هر جلسه امنیتی در مرز انجام گرفت. «سوری ها پاسخ دادند که شگفت زده شده اند و برای متوقف کردن آن اقدام خواهند کرد. یک منبع آگاه می گوید با هر تلاش برای برقراری ارتباط، وضعیت برای یک تا دو هفته قبل از اینکه دوباره بدتر شود، بهبود می یافت. این موضوع ثابت می کند که حتی زمانی که اراده وجود دارد، آنها کنترل کامل را ندارند. »

برعکس، قاچاقچیان که گاه با مردان مسلح به تفنگ اتوماتیک همراه هستند، خود را هر روز مصمم‌تر نشان میدهند. مرگ یک افسر اردنی در جریان تیراندازی در اواسط ژانویه، عمان را بر آن داشت تا موضع سخت‌تری اتخاذ کند. مرزبانان اکنون دستور دارند به روی هر کسی که وارد مرز میشود آتش بگشایند. ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، در اواسط فوریه در جریان بازدید از مرز، حمایت کامل خود را از آنها نشان داد. «ما از ابتدای سال تاکنون بیش از ۳۰ نفر را در تلاش‌های ناکام برای جلوگیری از قاچاق از دست داده ایم، اما قاچاق همچنان ادامه دارند. سرهنگ حیاری می گوید: «قاچاقچیان جوان هستند، بیست و چندساله هستند، نمی دانند که قوانین جدیدی در کار است».

قاچاق مواد مخدر کم نشده است. به گفته ارتش، بیش از ۱۷۰۰۰ بسته حشیش و ۱۶ میلیون قرص Captagon در سه ماهه اول سال جاری کشف و ضبط شد که بیش از یک سوم کل کشفیات در سال ۲۰۲۱ است. افسر اردنی با خستگی ادامه می دهد: «بیش از ۱۶۰ شبکه در داخل سوریه وجود دارد، ما نمی توانیم همه آنها را شناسایی کنیم.» در این سوی مرز، اردنی‌هایی که از همان قبایل بادیه‌نشین هستند و از طریق قاچاق زندگی می‌کنند، و کاملا به نیروهای امنیتی بی‌اعتماد هستند، کار قاچاق را ادامه میدهند.

سایه ای بر نزدیکی عمان و دمشق

«مرگ قاچاقچیان چیزی را تغییر نمی دهد زیرا کسانی که قاچاق را در دست دارند، قاچاقچی نیستند. یکی از سوری های نزدیک به اپوزیسیون توضیح می دهد که آنها چیزی برای از دست دادن ندارند زیرا در سوریه بیکاری زیاد و وسایل معیشت کمی وجود دارد. کسانی که کالا را پیاده حمل می کنند، حدود ۳۵ کیلوگرم کاپتاگون در یک کوله پشتی، حدود ۱۰۰۰۰ دلار درآمد دارند. آنها به زمین های ناهموار متکی هستند و منتظر آب و هوای بد – مه یا طوفان شن – هستند تا از دید دوربین ها فرار کنند. یک تاکتیک دیگر این است که یک 4×4 را با داروهای بی کیفیت پر کنند و از آن به عنوان طعمه ای برای اردنی ها استفاده کنند تا در جاده دیگری محصولات بهتری به دست آورند. این خودروها می توانند تا دو تن را حمل کنند».

ادامه این قاچاق بر نزدیکی عمان و دمشق سایه افکنده است. خلدون حنا، نماینده مجلس و رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان اردن با ابراز تاسف می گوید: «ما از آنها می خواهیم که با قاچاق مبارزه کنند. این یک تهدید برای امنیت ملی ما است. ۵۰ درصد از جوانان اردنی بیکار هستند. برخی از آنها در خطر پیوستن به تجارت مواد مخدر هستند.»

در گذرگاه مرزی نصیب، جایی که میلیون‌ها بسته کاپتاگون نیز در محموله‌های میوه یا لاشه حیوانات پنهان شده بود، مقامات اردنی محدودیت‌های سختی را برای عبور و مرور کالا اعمال کردند که موجب ناراحتی صادرکنندگان اردنی شده است. این نماینده در پایان می‌گوید: «این کار برای صادرکنندگان ما مشکل ایجاد می‌کند، اما وقتی مرزها را باز می‌کنیم، مواد مخدر و سلاح دریافت می‌کنیم… ما چیزی از عادی سازی کم نکرده‌ایم»

لینک روزنامه لوموند:

https://www.lemonde.fr/international/article/2022/05/06/la-syrie-plaque-tournante-du-trafic-du-captagon-la-cocaine-du-pauvre_6124951_3210.html