برخی منابع می گویند اسرائیل با پرتاب موشک از جنگنده و از خارج از حریم ایران به داخل این کشور حمله کرد. شبکه بریتانیایی اسکای نیوز به چگونگی حمله اسرائیل و واکنش ایران پرداخته و نوشته است که هدف اسرائیل حمله به زیرساخت های حیاتی از جمله پایگاه های هوایی و تأسیسات هسته ای ایران است.
اسرائیل برای انجام چنین عملیاتی کاملاً مجهز است. این کشور ۳۹ فروند جنگنده رادار گریز اف-۳۵، یعنی بیشترین تعداد از این هواپیما در جهان را دارد.
مایکل کلارک، تحلیلگر امنیتی و دفاعی اسکای نیوز می گوید این هواپیماها برای پدافندها «کاملاً نامرئی» هستند. او می گوید: «شایعه شده است که اف-۳۵ های اسرائیلی قبلاً در اطراف حریم هوایی ایران در مأموریت های تجسسی حضور داشته اند.»
ایران: ١٠٠ در صد آماده ایم
ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران چهارشنبه در مراسم روز ارتش نسبت به هرگونه اقدام تلافی جویانه اسرائیل هشدار داد، اما گفت: «ما در تمام جبهه های هوایی آمادگی ١٠٠ درصدی داریم.»
فابیان هینز، پژوهشگر مؤسسه بین المللی مطالعات راهبردی، آی آی اس اس می‌گوید: «ایرانی ها در سال های اخیر سخت روی بهبود دفاع هوایی خود کار کرده‌اند، اما اینکه اکنون چقدر خوب هستند، یک سؤال باز است».
ایران حداقل ۴۲ پرتابگر موشک دوربرد زمین به هوا از جمله ۳۲ پرتابگر اس-۳۰۰ ساخت روسیه را دارد که در سال ۲۰۱۶ آنها را تهیه کرد.
با این حال، در سال ۲۰۱۸، گزارش شد که خلبانان اسرائیلی برای تمرین فرار از پدافند اس-۳۰۰ که اوکراین نیز در اختیار دارد، به این کشور سفر کرده اند.
هینز می گوید ایران به طور فزاینده ای در طراحی سامانه های دفاع هوایی خود سرمایه گذاری کرده است.
سامانه های پدافندی ایران کدامند؟:
یکی از نخستین سامانه های پدافندی ایران، «سوم خرداد» نام دارد که بر اساس گزارش ها، برای سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک آمریکا بر فراز خلیج فارس در سال ۲۰۱۹ مورد استفاده قرار گرفت.
نسخه به روز شده سوم خرداد، یعنی ۱۵ خرداد، در سال ۲۰۱۹ رونمایی شد و اکنون تحت فرماندهی نیروهای نخبه سپاه پاسداران است. ایران مدعی است که با این سلاح می تواند با جنگنده های دشمن در برد ۷۵ کیلومتری درگیر شود.
ایران در سال ۲۰۲۲ از نسخه به روز شده پدافند موشکی ۱۵ خرداد با نام «صیاد تاکتیکی» رونمایی کرد. ایران می گوید برد این سامانه ۱۲۰ کیلومتر است و سامانه موشکی کوتاه برد آن را پشتیبانی می کند.
ایران از ٢ سامانه دفاعی دیگر نیز در ماه فوریه رونمایی کرد، اما هنوز مشخص نیست که آیا آنها عملیاتی هستند یا نه.
طبق گزارش‌ها، پدافند آرمان قادر است همزمان با ۶ موشک بالستیک در بردهای ۱۲۰ تا ۱۸۰ کیلومتری برخورد کند، در حالی که گفته می شود، آذرخش می تواند اهداف در ارتفاع پایین را در شعاع ۵۰ کیلومتری منهدم نماید.
هینز می گوید: «من حدس می زنم که اسرائیلی ها در از کار انداختن [دفاع هوایی ایران] از طریق پارازیت و جنگ الکترونیک کاملاً خوب عمل می کنند، اگرچه ما این موضوع را به طور قطع نمی دانیم».
اگر اسرائیل بخواهد به طور کامل از سامانه های پدافند هوایی ایران دوری کند، می تواند با هواپیما خارج از حریم هوایی ایران، موشک شلیک کند.
بعید است که کشورهای همسایه به اسرائیل اجازه استفاده از حریم هوایی خود را بدهند، اما هینز می وید که این هم بعید است که آنها بخواهند هواپیماهای اسرائیلی را ساقط کنند.
اطلاعات اندک در مورد موشک های جریکو اسرائیل:
اسرائیل می تواند با استفاده از پرتاب موشک های بالستیک از خاک خود از نقض حریم هوایی [توسط] همسایگانش جلوگیری کند.
جرمی بینی، سردبیر بخش خاورمیانه و آفریقا در جینز، نشریه اطلاعات دفاعی، می گوید: «اگر اسرائیل حمله موشکی بالستیک مشابه حمله ایران را علیه این کشور انجام دهد، ایران قطعاً برای رهگیری آنها به همان شیوه اسرائیل دچار مشکل خواهد شد».
مشخص نیست که آیا اسرائیل توانایی انجام یک حمله مشابه را دارد، یا نه.
برنامه موشک بالستیک اسرائیل به نام جریکو (اریحا) بسیار محرمانه است و جزئیات اندکی از آن در اختیار است، اما بر پایه برآورد های آی آی اس اس، اسرائیل حدود ۲۴ موشک جریکو۲ با قابلیت حمل کلاهک اتمی در اختیار دارد.
فابیان هینز می گوید: «اسرائیلی ها موشک های کروز و بالستیک زیردریایی دارند که تقریباً مطمئنیم از آنها برای بازدارندگی هسته ای خود استفاده می کنند. اما آیا این موشک ها از نمونه های استاندارد با هدایت دقیق هستند که آنها بتوانند استفاده کنند؟ ما اصلا نمی دانیم.»
آگاهی از توان نظامی حریف فرصتی برای دو کشور:
مقامات آمریکایی می‌گویند که ایران در حمله اخیر خود به خاک اسرائیل بیش از ۳۳۰ موشک و پهپاد پرتاب کرده که حدود نیمی از آنها پرتاب ناموفق داشته یا سقوط کرده اند.
فقط ۹ موشک به اهداف خود در داخل اسرائیل اصابت کردند و بقیه توسط اسرائیل، اردن، آمریکا و بریتانیا رهگیری و سرنگون شدند.
بینی به اسکای نیوز می‌گوید: «بدیهی است که از دیدگاه ایران عملیات چندان موفقیت‌آمیز به نظر نمی‌رسد، اما در واقع آنها اکنون به تصویر بسیار دقیق‌تری از توان اسرائیل دست یافته‌اند.»
با این حال، هینز می‌گوید که اسرائیل نیز از این حمله به عنوان فرصتی برای آزمایش دفاع هوایی خود استفاده می‌کند و می‌افزاید: «آنها با هر بار استفاده از سامانه های دفاعی شان، می توانند الگوریتم ها و رویه های عملیاتی را بهبود ببخشند.»
«گنبد آهنین» نام سامانه ای از پرتابگرهای موشک هدایت شونده با رادار اسرائیل است که تاکنون به طور مداوم بیش از ۹۰ درصد موشک های کوتاه برد شلیک شده به سمت اسرائیل را سرنگون کرده است.
آقای هینز می‌گوید که این سامانه تحت به روزرسانی های مداوم نرم‌افزاری قرار گرفته که آن را کارآمدتر کرده است.
دو سامانه دیگر «ختس» (پیکان) و «فلاخن داوود» قادر به رهگیری موشک‌های بالستیک در فواصل بسیار بیشتر هستند و ختس قادر به پرواز با سرعت مافوق صوت و رهگیری موشک های فراتر از جو زمین است.
ایالات متحده آمریکا گفته است که پدافند هوایی اسرائیل کارآمدی خود را در این حمله به اثبات رسانده، زیرا حملات ایران تلفات جانی نداشته و فقط خسارت جزئی به بار آورده است.
با این حال، جرمی بینی با طرح این پرسش که «چقدر می توانیم موفقیت اسرائیل را به کمک آمریکایی ها و دیگران نسبت دهیم؟» می گوید: «آیا نیروی هوایی اسرائیل می توانست همه پرتابه های ایران را خودش به تنهایی سرنگون کند؟ بهتر است رک و پوست کنده بگوییم ممکن است در انجام این کار با مشکل مواجه شده باشد».
توان رزمی رو بهبود ایران:
این حمله همچنین ممکن است به اسرائیل تصور بهتری از قابلیت های تهاجمی ایران داده باشد. ایران قول داده است که در صورت حمله اسرائیل به سایت های داخل مرزهایش، حمله «بسیار قوی تری» انجام دهد.
روز سه شنبه بقایای یک فروند موشک ایرانی «عماد-۱» در یک پایگاه نظامی در اسرائیل نمایش داده شد. این موشک مشابه «موشک قدر» ایران است که برای اولین بار در سال ۲۰۰۴ آزمایش شد، اما نسبت به آن دارای قابلیت هدف گیری دقیق‌تری است.
برد هر ٢ موشک بیش از ١۵۰۰ کیلومتر است که تمام اسرائیل را به خوبی در دسترس آنها قرار می دهد.
فابیان هینز به اسکای نیوز می‌گوید: «من می گویم آنچه آنها شلیک کردند، اساساً همان چیزی است که در زرادخانه خود دارند. اینطور نیست که آنها [خود] را کنترل کرده و فقط از سلاح های کمتر پیچیده خود استفاده کرده باشند».
یکی از استثناهای احتمالی در تسلیحات جمهوری اسلامی، موشک «فتاح»، یک سلاح طراحی ایران است که سال گذشته رونمایی شد.
آقای هینز می گوید: «ایرانی ها فیلم آزمایش این موشک را به ما نشان دادند، اما ما نمی دانیم واقعاً عملیاتی است یا نه.»
یک موتور موشک که روی کلاهک فتاح قرار دارد به آن امکان می دهد تا مانورهای گریز را در خارج از جو انجام و سرعت فرود نهایی خود را نیز افزایش دهد.
آقای بینی می گوید: «این موشک به طور خاص برای غلبه بر پدافند هوایی اسرائیل طراحی شده است».
موشک دیگری که سال گذشته رونمایی شد، یعنی «خرمشهر»، هنوز در دست تکمیل است.
جرمی بینی می گوید: «خرمشهر یک کلاهک قدیمی بزرگ به وزن ۲ هزار کیلوگرم دارد، بنابراین از نظر تئوریک، سریع تر است و رهگیری آن سخت تر».
به هر روی، این سلاح ها تا زمانی که واقعاً مورد استفاده قرار نگیرند، نمی توان فهمید که در برابر پدافند هوایی اسرائیل چگونه عمل می کنند.
هینز می‌گوید: «دقتی که اینها بدست آورده اند، بسیار چشمگیر است، اما اگر سامانه های دفاعی حریف شما کارآمدتر باشد، داشتن این سلاح ها واقعاً کمکی نمی کند».
ایران برای اینکه بتواند صدمات قابل توجهی به اسرائیل وارد کند، ممکن است مجبور باشد به جای کیفیت، کمیت موشک های خود را افزایش دهد.
آقای بینی در این زمینه می گوید: «وقتی موشک های بالستیک زیادی پرتاب شوند، به بعضی نقاط همزمان شمار زیادی موشک می رسد و اسرائیل نمی تواند همه آنها را ساقط کند».
ایالات متحده آمریکا تخمین می زند که زرادخانه ایران شامل بیش از ۳ هزار موشک بالستیک است، اما مشخص نیست که این زرادخانه می تواند همزمان چند موشک بالستیک را پرتاب کند، یا نه.
آقای هینز می گوید که ایران برای پرتاب همزمان ۱۲۰ موشک عوامل لجستیکی بسیار زیادی را بکار گرفته و احتمالاً صدها یا هزاران نفر درگیر این کار بوده اند. آیا ایران می تواند برای افزایش پرتاب ها، این حجم از پشتیبانی را افزایش دهد؟ هینز می‌گوید: «بله، ولی شاید نه خیلی زیاد».
اگر ایران بخواهد بر پدافند هوایی اسرائیل غلبه کند، احتمالاً به کمک شبه نظامیان حزب الله لبنان تکیه خواهد کرد. لبنان تنها ۱۱۵ کیلومتر با تل آویو فاصله دارد، در حالی که موشک های شلیک شده از ایران باید بیش از هزار کیلومتر را طی کنند تا به این شهر در اسرائیل برسند.
آقای هینز می گوید: «آنها (حزب الله) به اسرائیل بسیار نزدیکتر هستند و بنابراین می توانند از سامانه های بسیار ارزان تری استفاده کنند. در نتیجه، آنها بسیار بسیار بیشتر از ایران کارآیی دارند».
سازمان سیا تخمین می زند که حزب الله بیش از ۱۵۰ هزار فروند موشک در زرادخانه خود داشته باشد.
خطری که برای جمهوری اسلامی وجود دارد آن است که اسرائیل حزب الله را که یکی از ارزشمندترین نیروهای متحد رژیم ایران است، به شدت سرکوب کند. در ماه دسامبر، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل تهدید کرد که بیروت، پایتخت لبنان را به غزه تبدیل خواهد کرد.
فابیان هینز می گوید که این تنش ممکن است که در نهایت به یک موضوع فرسایشی منجر شود. او تأکید می کند: «اگر این تنش به یک رویارویی پایدار تبدیل شود، بالاخره موشک های یک طرف تمام می شود. آیا ایران موشک های بالستیک بیشتری دارد یا اسرائیل موشک های رهگیر بیشتر؟ ما نمی دانیم.»
منبع: یورونیوز فارسی- نگارش از مسعود سالاری