تاریخ انتشار : بهمن 12, 1402

نخست وزیر اسرائیل در حال نزدیک شدن به یک نقطه تصمیم مهم است: پذیرش توافق با امتیازات سنگین و مواجهه با انتقاد بسیاری از اسرائیلی ها، یا رد ان به عنوان خواسته وزرای راست افراطی بن گویر و اسموتریچ، خطر خروج وزرای میانه رو. در همین حال، او به نیمه انکار مبهم متوسل می شود.

نویسنده آموس هارل  31 ژانویه 2024 هآرتس عربی*  برگردان: حماد شیبانی

اسماعیل هنیه، رهبر ساکن خارج از کشور حماس، روز سه شنبه گفت که سازمان او پیشنهاد میانجیگران برای مرحله دیگری از معامله گروگان گیری با اسرائیل را رد نمی کند. حماس در حال بررسی طرحی است که روز یکشنبه در پاریس به مقامات امنیتی اسرائیل ارائه شد. پاسخ حماس احتمالا روز چهارشنبه در دیدار با میانجیگران در قاهره داده خواهد شد. این مذاکرات که توسط ویلیام برنز، مدیر سیا رهبری می شود، هدفش نزدیک کردن  پیشنهادات رقابتی است که در هفته های اخیر توسط مصر و قطر ارائه شده است. لحظه ای که پیشنهاد جدید و ادغام شده تحت نظارت امریکا ارائه شد، فضا روشن تر شد. بنابر این سخنگویان ایالات متحده، مصر و قطر شروع به ارسال این پیام کردند که مذاکرات به مرحله چالش های نهائی  رسیده است و ممکن است به زودی با موفقیت تکمیل شود.

اما واقعیت ، طبق معمول، پیچیده تر از این حرف ها است. حماس به نشست پاریس دعوت نشده بود و خوش بینی که روز یکشنبه در پایان گفتگو پخش شد، منعکس کننده ان چیزی بود که بین مذاکره کنندگان اسرائیلی و میانجی های امریکایی و عرب صورت گرفته بود. این امر چیزی شبیه به توافق در یک ازدواج بین داماد و خاخام قبل از اینکه اساسا نظر عروس را شنیده باشند. علاوه بر این، لحظه ای که جزئیات این پیشنهاد در رسانه های اسرائیلی در روز دوشنبه ظاهر شد، یک موضع گیری شبه تکذیب از سوی دفتر نخست وزیر بنیامین نتانیاهو ابراز شد.

معمولا در مرحله اول هر پیشنهادی که ارزش بحث جدی داشته باشد، مستلزم دادن امتیازات قابل توجهی از سوی اسرائیل ، مانند آزادی هزاران زندانی امنیتی و توقف مخاصمه در غزه به مدت یک ماه و نیم در ازای رهائی حدود ۳۵ گروگان اسرائیلی است.  روشن است که با توجه به مخالفتی که در کشور با ان مواجه خواهد شد، نتانیاهو نمیخواهد به این موضوع متعهد شود.

در واقع، انچه در پاریس اتفاق افتاد این بود که اسرائیل موافقت کرد که میانجیگران این پیشنهاد را به حماس بدهند، و این همان چیزی است که اتفاق افتاد. با انجام این کار، اسرائیل خود را تا حد زیادی به پیشنهاد میانجیگران متعهد کرده است، حتی اگر ان را به طور کامل یا رسمی تایید نکرده باشد. همچنین تعهدی به مذاکره کنندگان مصری و قطری و دولت اردن سپرده شد که بر پایه آن میانجی ها به شدت برای رسیدن به توافق تلاش کنند. مصر و قطر ابزارهای زیادی برای فشار بر حماس در اختیار دارند. حکومت حماس در غزه وابسته به حمایت مالی قطری ها است و مصر منافعش در باز کردن مرز غزه به روی جابجایی مردم و کالاو درآمد گمرکاتی  است.

مذاکره کنندگان اکنون منتظر پیشنهاد متقابل حماس هستند. مطمئنا پذیرش آن برای اسرائیل دشوارتر خواهد بود. با این حال، این نشان خواهد داد که ایا امکان حرکت به سمت توافق وجود دارد یا نه؟. توپ دوباره در زمین اسرائیل خواهد بود و نتانیاهو باید تصمیم بگیرد که ایا برای دادن  امتیازات لازم آماده است یا خیر.

در حال حاضر آشکار است که جناح راست افراطی دولت سر راه هر نوع توافقی مشکل ایجاد خواهد کرد. ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی، به سرعت مخالفت خود را با هر توافقی که مستلزم دادن امتیازات باشد، ابراز کرد و تهدید کرد که دولت را سرنگون می کند (وزیر دارایی Bezalel Smotrich از ان دور نیست). راست نگران است که یک اتش بس طولانی به طور موثر به جنگ پایان دهد و بنابراین حماس را حداقل در جنوب غزه در قدرت باقی بگذارد. نتانیاهو همچنین آگاه است که ازادی بخشی از گروگان ها در ازای هزاران زندانی فلسطینی توسط بخش بزرگی از مردم اسرائیل به عنوان اعتراف به شکست سیاست حمله به غزه تفسیر خواهد شد.

ایتامار بن گویر، وزیر امنیت ملی، روز یکشنبه در کنفرانس اسکان مجدد غزه» صحبت می کند.

توافقی مانند آنچه الان روی میز است قطعا احترام حماس را در چشم مردم فلسطین افزایش خواهد داد و ممکن است فشار های ناشی از اقدامات نظامی اسرائیل  را که رهبری سازمان حماس این روزها دارد احساس می کند، کاهش دهد. خانواده های گروگان ها  با بدرستی می گویند که عزیزانشان زمان زیادی شانس زنده ماندن  ندارند و دولت موظف است انها را با توجه به شکست های وحشتناک 7 اکتبر نجات دهد.

در عین حال، هیچ کس  نمی تواند انکار کند که توافق پیشنهادی یک دستاورد برای حماس خواهد بود، مهم نیست که دولت اسرائیل چگونه ان را به مردم ارائه دهد. حتی اگر خطر جان گروگان ها را از بین ببرد، راست با عصبانیت به نیروهای دفاعی اسرائیل ذل  خواهد زد که حضور خود را در غزه کاهش می دهد، در حالی که حماس در مناطقی که ارتش ترک کرده است شادی می کند و جشن می گیرد.

در آن سوی مخالف طیف یا جناح اسموتریچ و بن گویر، وزرای حزب وحدت ملی بنی گانتز و گادی ایزنکوت ، در داخل کابینه امنیتی ئیئه می شوند ، که اعضای کابینه کوچکتر جنگ هستند. آنها حتی به بهای  امتیازاتی اساسی از توافق حمایت می کنند. یایر لاپید، رهبر اپوزیسیون روز سه شنبه گفت که حزب او “یک شبکه حمایتی در قبال هر توافقی که گروگان ها را به خانه هایشان بازگرداند” برای دولت فراهم خواهد کرد.

نتانیاهو از یک طرف در دیدار از شهرک الی گفت: ما ارتش اسرائیل را از نوار غزه خارج نخواهیم کرد . هزاران تروریست را ازاد نخواهیم کرد. این اتفاق نخواهد افتاد.” اما در عمل، به سرعت در حال نزدیک شدن به نقطه ای بدون بازگشت است، جایی که او باید بین دو نیروی مخالف در دولت خود تصمیم بگیرد. بن گویر تنها نیست. او کمبود ازنظر شرکای راست، از جمله وزرای لیکود برای مخالفت نخواهد داشت.

به عبارت دیگر، هرکدام از گزینه ها را که انتخاب کند – اگر بخواهد با  توافقات پیشنهادی همراه شود – ائتلاف چشم انداز ضعیفی برای زنده ماندن در شکل فعلی خود دارد. مهم نیست نتانیاهو چه تصمیمی بگیرد، درهر صورت اوضاع برای او شکننده است و یک طیف راست یا چپ او را ترک خواهند کرد. از یک طرف، هیچ توافق واقع بینانه ای وجود ندارد که بن گویر و اسموتریچ بتوانند با ان زندگی کنند. از سوی دیگر، به نظر می رسد هیچ سناریویی هم وجود ندارد که اگر مذاکرات شکست بخورد (به استثنای سرسختی حماس)  گانتز و ایزنکوت برای مدت طولانی در دولت باقی بمانند.

زمان بندی پیچیده برای بایدن

دولت بایدن در محدوده صرف مذاکرات گروگان گیری سود زیادی نمی برد، بلکه سرمایه گذاری اصلی اودر تعهدات گسترده منطقه ای نهفته است. در چند هفته گذشته، آمریکا به دنبال احیای مذاکرات عادی سازی بین اسرائیل و عربستان سعودی و پیوند دادن آن به توافق “روز بعد” ازبحران غزه بوده است. درحالی که ران درمر، وزیر امور استراتژیک، بر تماس ها نتانیاهو با ایالات متحده نظارت می کند، اما امریکایی ها همچنین اطمینان حاصل کرده اند که احزاب سیاسی پیشرو مخالف – حزب لیبرال وحدت ملی و یائش عیدید – را در حلقه روابط  نگه دارند.

این روزها کاخ سفید با یک محدودیت زمانی چالش برانگیز مواجه است. ماه رمضان که همیشه در خاورمیانه پرتنش است، در اوایل ماه مارس اغاز می شود. طی ماه ژوئن، رقابت های انتخاباتی ریاست جمهوری بین رئیس جمهور جو بایدن و رقیب جمهوری خواه او، که تقریبا به طور قطع دونالد ترامپ خواهد بود، به اوج خواهد رسید. کاخ سفید نه تنها می خواهد مشکل گروگان گیری را حل کند، بلکه می خواهد ان را به روابط اسرائیل و عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر وصل کند تا آنها از برنامه موسوم به «روز بعد از غزه» حمایت و تامین مالی کنند.

بیلبوردی که به جو بایدن رئیس جمهور امریکا در اسرائیل خوش امد می گفت، چند روز پس از حملات 7 اکتبر حماس.

طرح امریکا خواستار ایجاد یک دولت تکنوکرات فلسطینی و بازگرداندن جایگاه تشکیلات خودگردان فلسطین به نوار غزه است (این گزینه به طور ضمنی، نقشی برای حماس در پشت صحنه به جا می گذارد). با توجه به امتناع نتانیاهو از صحبت درباره هر نوع کشور فلسطینی، دولت بایدن در حال بررسی جایگزینی است که به موجب ان موضوع بحث با دولت فعلی اسرائیل به عنوان چیزی برای اینده و نه یک راه حل فوری و عملی ممکن خواهد بود.

مقامات سعودی در هفته های اخیر نیاز به تعهد قاطع تر اسرائیل برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین پس از پایان جنگ در نوار غزه را ابراز کرده اند. اما فراتر از این اظهارات رسمی، واضح است که پادشاهی سعودی هنوز از ایده عادی سازی روابط با اسرائیل دست نکشیده است.

خواسته های ریاض که از یک سال و اندی پیش به عنوان بخشی از مذاکرات برای این توافق به دولت بایدن ارائه شد، بدون تغییر باقی مانده عبارت است از: یک پیمان دفاعی با ایالات متحده، دریافت سلاح های پیشرفته امریکایی و چراغ سبز برای یک پروژه هسته ای غیرنظامی. در حال حاضر، سعودی ها بر این باورند که برای انها آسان تر خواهد بود که این امور را با بایدن سر و سامان دهند، تا با یک کنگره حتی بیشتر قطبی شده و از هم گسیخته، در صورت پیروزی ترامپ در انتخابات نوامبر.

لینک مقاله به انگلیسی: ائتلاف نتنياهو الحالي لن ينجو من صفقة رهائن مع حماس – أخبار إسرائيل – Haaretz.com