درگیری‌ها هنوز ادامه دارد و پاکستان می‌گوید به تلافی حملات موشکی هند، عملیات «بنیان مرصوص» را علیه این کشور آغاز کرده است.

دولت هند گفته است که هدف این حملات موشکی سایت‌ها و «زیرساخت‌های تروریستی» بوده‌اند. در میان آنها، مسجد سبحان‌الله در منطقه بهاوالپور در شرق پاکستان هم هدف قرار گرفت. مقامات هندی این مسجد را مرکز «جذب، آموزش نظامی و عقیدتی شبه‌نظامیان» توصیف کرده‌اند که توسط گروه شبه‌نظامی ممنوعه جیش محمد اداره می‌شود.

اما این سازمان ممنوعه چیست و مسعود اظهر رهبر آن، که سازمان ملل متحد او را «تروریست» دانسته است، کیست؟ او گفته است که شماری از بستگانش در حملات تازه هند کشته شده‌اند.

مسعود اظهر کیست؟

در سطح بین‌المللی، مسعود اظهر به عنوان یک شخصیت بنیادگرا شناخته می‌شود که مسلمانانی را در سراسر جهان جذب عقاید خود کرده است تا تحت عنوان جهاد یا جنگ مقدس مرتکب قتل و سایر اقدامات تروریستی شوند.

وی در سال ۱۹۶۸ در خانواده‌ای مذهبی در شهر بهاولپور به دنیا آمد. پدرش در رشته پزشکی و فلسفه کار می‌کرد.

او پس از آموزش ابتدایی، تحصیلات خود را در جامعه العلوم الاسلامیه، یا دانشگاه اسلامی بنوری تاون، کراچی – بزرگترین شهر پاکستان- ادامه داد. پس از فارغ التحصیلی به عنوان آموزگار در موسسه مذهبی جامعه بنوری استخدام شد.

نشریه رساله جهاد، که یک نشریه بنیادگرای اسلامی است، به نقل از طاهر حمید، از نزدیکان مسعود اظهر، نوشته است که او در سال ۱۹۸۹ در کنار نیروهای جهادی افغانستان می‌جنگید.

مسعود اظهر پس از بازگشت از افغانستان خواستار ادامه عملیات خشونت‌آمیز در مناطق دیگر از جمله شهرهای کراچی، حیدرآباد، سوکور، خوپرو، نوابشاه و غیره شد.

او برای تبلیغ عقاید خود و ترویج عملیات خشونت‌آمیز جهادی مقالاتی نوشت و در ژانویه ۱۹۹۰ اولین شماره ماهنامه صدای مجاهد، یک نشریه بنیادگرای اسلامی را منتشر کرد.

گفته می‌شود که این نشریه تحت تاثیر عقاید گروه ممنوعه حرکت‌المجاهدین قرار داشته که یک گروه شبه نظامی پاکستانی فعال در کشمیر بوده که اینک منحل شده است. نشریه صدای مجاهد و مسعود اظهر از دیدگاه دینی این گروه پیروی می‌کردند.

روزنامه‌نگاران و کارشناسان می‌گویند که مسعود اظهر بیش از۳۰ کتاب در زمینه جهاد اسلامی، تاریخ، و آموزش و مدیریت جهادی نوشت و بر اهمیت جنگ در افغانستان برای دفاع از آرمان‌‎های اسلام‌گرایی تاکید نهاد.

دستگیری و آزادی در هند

مسعود اظهر به عملیات جهادی خشونت‌آمیز اعتقاد داشت. به گفته برخی از همکارانش، او به هند، بنگلادش، عربستان سعودی و زامبیا و همچنین بریتانیا سفر کرد. در سال ۱۹۹۴، در کشمیر تحت اداره هند دستگیر و به دست داشتن در فعالیت‌های تروریستی متهم شد.

براساس گزارش‌های رسانه‌ای، مسعود اظهر در اظهارنامه‌ای که در زمان بازداشت به سازمان اطلاعات هند داد گفت که برای ارزیابی ظرفیت «جهاد» به هند رفته است. او با گذرنامه پرتغالی ابتدا به بنگلادش و سپس به دهلی پایتخت هند رفته بود.

نام مسعود اظهر زمانی سر زبان‌ها افتاد که در سال ۱۹۹۵ شش گردشگر خارجی در کشمیر تحت کنترل هند ربوده شدند. آدم‌ربایان خود را الفاران نامیدند و برای رها کردن گروگان‌ها، خواستار آزادی اظهر شدند. دولت هند این درخواست را رد کرد.

گمان می‌رود که پنج نفر از گردشگران کشته شدند و یک نفر موفق شد از دست آدم‌ربایان فرار کند.

پس از آن، در ۲۴ دسامبر ۱۹۹۹، یک هواپیمای خطوط هوایی هند که از کاتماندو، پایتخت نپال، به مقصد دهلی پرواز می‌کرد، ربوده شد. این هواپیما در قندهار افغانستان فرود آمد که طالبان که آن هم یک گروه اسلام‌گرای تندرو است، در قدرت بودند.

هواپیماربایان در ازای آزادی ۱۵۵ مسافر هواپیما خواستار آزادی مسعود اظهر شدند.

پس از مذاکرات طولانی، مسعود اظهر همراه با دو شبه‌نظامی دیگر به نام‌های عمر سعید شیخ و مشتاق زرگر آزاد شدند.

جیش محمد

مسعود اظهر قبل از دستگیری در هند از اعضای گروه حرکت‌ المجاهدین بود. پس از آزادی، در سال ۱۹۹۹ از تاسیس گروهی به نام جیش محمد در کراچی خبر داد.

او تمام ارتباطات خود را با حرکت المجاهدین قطع و بعدا چند اردوگاه و دفتر آن گروه را تصرف کرد.

در آوریل ۲۰۰۰، در یک مقر نظامی در نزدیکی بادامی باغ در سرینگر، پایتخت کشمیر تحت کنترل هند، یک انفجار انتحاری با استفاده از خودرو بمب‌گذاری شده انجام شد. این اولین حمله انتحاری در تاریخ جنبش کشمیر بود. مقامات هندی جیش محمد را مسئول آن دانستند.

در اکتبر سال بعد، مجلس جامو و کشمیر تحت مدیریت هند هدف حمله قرار گرفت و در دسامبر همان سال، به ساختمان پارلمان هند در دهلی حمله شد. هند جیش محمد را مسئول دانست، هرچند این گروه این اتهام را تکذیب کرده است.

در سال ۲۰۱۶ هم هند جیش محمد را به حمله به یک پایگاه هوایی در پاتانکوت، در مرز بین هند و پاکستان، متهم کرد.

هند این گروه را مسئول حمله به کنسولگری هند در مزار شریف در افغانستان و قرارگاه یک تیپ ارتش در اوری، کشمیر تحت مدیریت هند، در سال ۲۰۱۶ دانسته است.

سه سال بعد، در فوریه ۲۰۱۹، این گروه مسئولیت یک بمبگذاری انتحاری در کشمیر تحت کنترل هند را برعهده گرفت که در آن ۴۰ نظامی هندی کشته شدند.

جیش محمد در فهرست گروه‌های تروریستی

پس از حمله سال ۲۰۰۱ به پارلمان هند، ایالات متحده جیش محمد را در فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی قرار داد.

پس از آن، هند تلاش کرد تا شورای امنیت سازمان ملل متحد این گروه را به عنوان یک سازمان تروریستی جهانی معرفی کند اما چین این تصمیم را وتو کرد.

با این حال، در پی حمله انتحاری در پولواما در ماه مه ۲۰۱۹ که به کشته شدن ۴۰ پرسنل نظامی هندی منجر شد، سازمان ملل متحد نام مسعود اظهر را به فهرست تروریست‌های جهانی خود اضافه کرد.

این حمله هند و پاکستان را در آستانه یک جنگ تمام عیار قرار داد، زیرا هند با دست زدن به حملات هوایی در عمق بالاکوت به تلافی‌جویی مبادرت کرد که حمله متقابل پاکستان و یک درگیری هوایی بین دو طرف را در پی آورد.

در سال ۲۰۰۲ و در زمان حکومت ژنرال پرویز مشرف، رئیس جمهور سابق پاکستان، دولت این کشور جیش محمد را ممنوعه اعلام کرد. اما بعدا این سازمان با نام تنظیم الفرقان همچنان به فعالیت پرداخت و یک سازمان رفاهی به نام تراست الرحمت را هم تشکیل داد.