نتیجه تحقیقات یک موسسه آلمانی نشان می‌دهد رانش زمین در روستای حسینآباد کالپوش در سال ۹۷ پیامد احداث یک سد در نزدیکی این منطقه بوده است. این رانش خرابی وسیعی به بار آورد. مقام‌های مسئول علت را “بارش باران” اعلام کردند.
روزنامه “گاردین” روز چهارشنبه (هشتم فروردین) با انتشار گزارشی در مورد نتایج بررسی‌های مرکز تحقیقات علوم زمین در آلمان نوشت پژوهشگران این موسسه دریافته‌اند که رانش زمین در آخرین روزهای سال ۱۳۹۷ در روستای حسینآباد در بخش کالپوش شهرستان میامی استان سمنان، پیامد سدسازی در نزدیکی این منطقه بوده است.
خبرگزاری‌های رسمی ایران آن زمان گزارش دادند که رانش زمین باعث تخریب ۳۰۰ خانه، مراکز اداری، مدرسه، کتابخانه، دهیاری، پاسگاه نیروی انتظامی و مراکز ورزشی شده است. مقام‌های مسئول محلی علت رانش را “بارش برف سنگین” اعلام و ادعا کردند که احداث سد مطلقا نقشی در این ویرانی نداشته است.
اوایل فروردین ۱۳۹۸ مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای استان سمنان در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر مدعی شده بود: «رانش زمین که الان در منطقه شاهد هستیم ارتباطی با سد کالپوش ندارد و این به خاک رسی منطقه مربوط می‌شود که حتی در نقاط دورتر از سد نیز قابل مشاهده است.»
اما پژوهشگران مرکز تحقیقات علوم زمین در آلمان مستقر در پوتسدام، پس از مطالعاتی گسترده و با تکیه بر داده‌های ماهواره‌ای به این نتیجه رسیده‌اند که شیب زمین این روستا که قبل از پر شدن سد ثابت و پایدار بود، پس از پر شدن مخزن سد در سال ۲۰۱۳ شروع به حرکت کرده است.
نتایج این تحقیقات نشان می‌دهد که حرکت زمین در سال ۲۰۱۵ و ابتدا از قسمت پایینی شیب شروع شده و با افزایش ارتفاع آب مخزن، در سال‌های بعد رفته رفته شدت گرفته و گسترده‌تر شده است.
این مطالعات می‌گویند انباشت آب در مخزن سد خاک دامنه تپه مجاور را لغزنده‌ترکرده و این در ادامه منجر به فعال شدن رانش زمین شده است. بارش شدید باران در نهایت محرک نهایی رانش زمین بوده است.
سد مخزنی کالپوش با ظرفیت ۱۶.۷ میلیون متر مکعب و هسته رسی در تابستان ۱۳۹۲ در ۳۵۰ کیلومتری شمال شرق استان سمنان افتتاح شد.
سدسازی غیرکارشناسی و “زلزله خاموش”
خبرگزاری تسنیم آبان ۱۴۰۰ نوشت: «در زمستان ۹۷بارش باران باعث شد تا ده‌ها تیر چراغ برق خم شوند، برق روزها قطع بود و جاده‌ها مسدود؛ روزهای نخستین سال ۹۸وقتی که برف‌های فروردین ماه آب شدند مردم با شگفتی به شکاف‌های عمیق پدید آمده در روستا می‌نگریستند. چند روزی طول کشید تا نخستین آمارها از فاجعه رانش زمین در کالپوش اعلام شود.»
بنا بر همین گزارش تا سال‌ها بعد از خرابی‌های به بار آمده هیچ اقدام اساسی برای رسیدگی به وضع مردم این منطقه صورت نگرفت.
فعالان محیط زیست در ایران بارها نسبت به پیامدهای سدسازی غیرکارشناسی، از جمله خشکسالی بیشتر، تخریب بناهای تاریخی و همچنین وقوع “زلزله خاموش” هشدار داده‌اند.
دو سال قبل از رانش زمین در روستای حسینآباد کالپوش، احمد خاتون آبادی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس هشدار داده بود که “یکی از پیامدهای سدسازی نامناسب با شرایط اقلیمی و سفره‌های آب زیرزمینی، فرونشست و نیز رانش زمین است که به آن زلزله خاموش نیز می‌گویند”.
.
دویچه وله