از میان بردن زرادخانه اسلحه شیمائی مورد منحصر به فرد در جهان:
لوموند (12 سپتامبر 2013) نظر ژان پاسکال زاندرس، محقق پیشین در مِؤسسه مطالعات پیرامون امنیت اتحادیه اروپا و سازمان غیر دولتی ترنچ (The Trench ) و متخصص تسلیح شیمیائی و خلع سلاح شیمیائی را این‌سان نقل کرده‌است:
● لوموند: در محدوده تصمیم شورای امنیت سازمان ملل متحد، زرادخانه شیمیائی سوریه بسا تحت نظارت بین المللی قرار بگیرد. بعد نوبت به تخریب آنها می‌رسد. این دو کار چگونه انجام می گیرد؟
٭ زاندرس: این پرسشی است که در حال حاضر نمی‌توان به آن پاسخ داد. یک مورد منحصر به فرد است. هم از لحاظ تاریخ معاصر و هم از نظر فنی. ما هرگز اسلحه شیمیائی را در یک کشور در حال جنگ، از میان نبرده ایم. باید مرحله به مرحله عمل کرد. مرحه اول صورت برداری کامل از اسلحه شیمیائی سوریه است. بعد پیوستن به قرارداد منع استعمال اسلحه شیمیائی مصوب 1993. مسئله اینست که بدانیم در این زرادخانه چه هست. بعد باید آنها را در چند محل گرد آورد.
● لوموند: می توان این اسلحه در خارج از سوریه از میان برد؟
٭ زاندرس: اگر بتوان این اسلحه را به خارج از سوریه برد، از میان بردنشان سریع تر انجام خواهد شد. اما در مورد سوریه، بهتر است این گزینه را بر نگزیند. زیرا همه کشورهای همسایه قرارداد را امضاء کرده‌اند. ماده اول قرار داد ممنوع می کند انتقال علنی و یا غیر علنی آن را به هرجای دیگر.
نقل و انتقال اسلحه شیمیائی در خود سوریه نیز مشکلات امنیتی بسیاری در بردارد. زیرا دولت سوریه همه سرزمین کشور را تحت مهار خود ندارد. از نظر لوجیستیک نیز خطر ناک است. زیرا خطر آن وجود دارد که بهنگام نقل و انتقال مورد حمله قرار گیرند. می‌توان به ترتیب صنعتی متحرک، به روش ژاپنی و آلمانی و یا امریکائی، از میانشان برد. این روش نقل و انتقال اسلحه شیمیائی گردآوری شده در چند محل را به حداقل می رساند.
● جون کری، وزیر خارجه امریکا، می گوید 1000 تن مواد شیمیائی سوریه دارد. اینها درچه شکل هستند؟
٭ زاندارس: جنبه مهم صورت برداری، تشخیص همین امر است. بنا بر طرز نگاهداری اسلحه شیمیائی، تخریب آنها زمان بیشتری می‌برد. در مورد سوریه، احتمالاً، این اسلحه در شکل مایع نگاهداری شده‌اند. در درون اسلحه ای که بکار شلیک آن می آیند، نیست. هرگاه چنین باشد، تخریب آن سریع تر انجام می‌گیرد. امروز، نمی توان با اطمینان کامل گفت که مواد شیمیائی بشکل مایع نگاهداری می‌شوند. اما اینطور می‌پندارم که بخش بزرگ این مواد بشکل مایع نگاهداری می‌شوند. نشانه هائی وجود دارند گویای این امر که سوریه تکنولوﮊی نگاهداری گاز سارین را ندارد. این گاز بنسبت درجه خلوصش، ظرف چند روز تجزیه می شود.
مرحله بعدی، مرحله کم خطرتر کردن مواد شیمیائی، قبل از نابود کردن آنها در حرارت زیاد و اطمینان حاصل کردن که ذراتش پراکنده نمی‌شوند. این آسان ترین روش است و بیشتر از همه بکار رفته است.
و در آنچه به رقم 1000 تن مربوط می‌شود، این تنها یک برآورد است. بنا بر اطلاعاتی که من دارم، سوریها سطح تولید و فنی بالاتری از آن دارند که عراقی ها داشتند. (مواد شیمیائی آماده برای بکار رفتن بمثابه اسلحه شیمیائی که عراق در اختیار داشت، 600 تن برآورد می‌شد).
● لوموند: بر عملیات از بین بردن اسلحه شیمیائی، چه کسی نظارت می‌کند؟
٭ زاندارس: اگر سوریه به امضاء کنندگان قرارداد بپیوندد، این سازمان مإمور اجرای قرارداد منع استعمال شیمیائی است که بر این کار نظارت می کند. مفتشانش باید تصدیق کنند که عملیات تخریب اسلحه شیمیائی با دقت و بنا بر ییش بینی، پیش می‌رود. اما این کشوردارنده این اسلحه است که مسئول تخریب آنها است.
● لوموند: تخریب کامل اسلحه شیمیائی چه مدت بطور می‌انجامد؟
٭ زندارس: وقتی به مشکلاتی توجه کنیم که در لیبی ببار آمد (در سال 2004، بخشی از اسلحه شیمیائی رﮊیم قذافی از میان برده شد) و مسائل فنی و لوجیستیک که بهنگام تخریب 25 تا 26 تن گاز خردل، پیدا شد، در می یابیم که نمی توان با اطمینان گفت این کار چه مدت بطول می‌انجامد. بسا تنها مرحله تخریب این اسلحه 3 سال بطول انجامد. طول مدت عملیات بستگی دارد به شمار دستگاه های تخریب این اسلحه که می توان بکار برد. البته وقتی قرار باشد دستگاه های متحرک بکار برد.
شماره ۸۳۷ از ۱ تا ۱۴ مهر ۱۳۹۲